Mazmuny
Qyzamyq – teride bóritken paıda bolýymen sıpattalatyn ınfektsııalyq aýrý.
Naýqas ananyń qursaǵynda nárestege berilgen qyzamyq – týa bitken sanalady.
Qyzamyqtyń qozdyrǵyshy – aýa-tamshylyq nemese qatynas arqyly taralatyn vırýs.
Bóritken paıda bolǵanǵa deıingi 1 apta jáne bóritken joıylǵannan keıingi 1-2 apta ishinde qyzamyǵy bar adam juqpaly bolýy múmkin.
Qazirgi ýaqytta kóptegen balalar qyzylshaǵa, parotıt pen qyzamyqqa qarsy biriktirilgen vaktsınadan ótedi, sondyqtan, aýrý sıregen. Barlyq vaktsına alǵandarda qyzamyqqa ımmýnıtet damıdy. Bul degenimiz, bul vırýstan organızmde qorǵanys bar.
Keıde eresekterde bul qorǵanys álsireýi múmkin. Júktilikti josparlaǵan áıelder, sondaı-aq, kez kelgen eresek adam qaıta vaktsınadan ótýine bolady.
Qyzamyqqa qarsy egilmegen balalar men eresekter osy ınfektsııaǵa shaldyǵýy múmkin.
Balalarda aýrý ádette, az sımptommen ótedi. Bóritken paıda bolǵanǵa deıin eresekterde qyzý, bas aýrýy, jalpy nashar seziný jáne murynnyń bitelýi bolýy múmkin. Olar bul sımptomdardy baıqamaýy múmkin.
Aýrýdyń basqa sımptomdary:
- Kógerýdiń paıda bolýy (sırek)
- Kózdiń qabynýy (qyzarýy)
- Bulshyq ettegi nemese býyndaǵy aýyrsyný
Qyzamyqty kóbinese, úshkúndik qyzylsha ataıdy. Tıimdi vaktsınatsııaǵa baılanysty qyzamyq qazir sırek kezdesedi. Qyzamyqqa qarsy vaktsına qyzylshaǵa jáne epıdemııalyq parotıtke qarsy biriktirilgen vaktsınanyń quramyna kiredi.
Qozdyrǵyshtyń ósindisin zertteý úshin murynnan nemese ańqadan juǵyndy alynady.
Qyzamyqqa ımmýnıtet bolýyn tekserý úshin qan taldaýy alynýy múmkin. Júktilikti josparlaıtyn áıelderdiń bári osy tekseristen ótýi qajet. Nátıjesi teris bolsa, olarǵa egilý qajet.
Bul aýrýdy emdeýdiń ádisteri joq.
Dene temperatýrasyn túsirý úshin naýqastar atsetamınofen qabyldaýy qajet.
Týa bitken qyzamyqta paıda bolatyn aqaýlardy emdeýge bolady.
Ádette, qyzamyq jeńil ótedi.
Saýyqqannan keıin naýqastarda ómir boıy osy aýrýǵa ımmýnıtet saqtalady.
Eger ana júkti kezinde juqtyrsa, balada týa bitken aqaýlary bolady. Sondaı-aq, túsik tastaý nemese óli týý oryn alaýy yqtımal.
Kelesi jaǵdaılarda dárigermen keńesińiz:
- Bala órbitý jasyndaǵy áıel qyzamyqqa egilgendigine senimsiz bolsa.
- Aýrý kezinde nemese saýyqqannan keıin eresekte nemese balada kúshti bas aýyrýy, moıyn bulshyq etteriniń siresýi, qulaqta aýyrsyný nemese kórýde máseleler paıda bolsa.
- Eresekke nemese balaǵa biriktirlgen vaktsınadan ótý qajet bolsa.
Qyzamyqtyń aldyn alý úshin qaýipsiz jáne tıimdi vaktsına bar. Qyzamyqqa qarsy vaktsına barlyq balalarǵa usynylady. Egý bala 12-15 aılyq jasqa jetkende jasalady, biraq, keıde epıdemııa kezinde erterek jasalady. Ekinshi vaktsına balalarǵa 4-9 jasynda jasalady. Bul biriktirlgen vaktsına qyzylshadan, epıdemııalyq parotıtten jáne qyzamyqtan qorǵaıdy.
Bala órbitý jasyndaǵy áıelder ádette, qyzamyqqa ımmýnıtettiń bolýyn anyqtaý úshin qan taldaýyn tapsyrady. Eger áıel egilmese, vaktsına alǵannan keıin 28 kún boıy júktilikten saqtanýy tıis.
Kelesi adamdar vaktsınatsııadan ótpeıdi:
- Júkti áıelder
- Immýndyq júıesi qaterli isikten, kortıkosteroıdtar qabyldaýdan, nemese sáýlemen emdeýden álsiregen naýqastar.
Júkti áıelge vaktsınatsııa jasaýǵa tyıym salynady. Degenmen, keıbir sırek jaǵdaılarda júkti áıelder egilgende, jańa týǵan sábılerde eshqandaı máseleler anyqtalmaǵan.
Úshkúndik qyzylsha; Germanııa qyzylshasy