Mazmuny
Ata-analardyń balalaryn dárigerge apara beretin sebepteriniń biri – qulaq ınfektsııasynyń saldarynan. Qulaq ınfektsııasynyń jıi kezdesetin túri – ortańǵy qulaqtyń qabynýy (ortańǵy qulaq bıologııalyq ǵylymı termın). Bul aýrý - ortańǵy qulaq qýysyna sýyq tıip, qabynǵannan jáne jasýshalardyń isinýinen paıda bolady. Ortańǵy qulaq dybys jarǵaǵynyń dál artynda oqshaýlanǵan.
Sýrette: Qulaq qurylysy kórsetilgen
Asqynǵan qulaq ınfektsııasy az ýaqyttyń ishinde damıdy jáne aýyr túrde ótedi. Qulaq ınfektsııasy uzaq ýaqyt nemese belgili bir ýaqytta qaıtalanatyn bolsa – hronıkalyq qulaq ınfektsııasy dep atalady.
Sebepteri
Evstahıev qubyry qulaqtardyń ortasyna deıingi jutqynshaqtyń artyna oqshaýlanǵan. Ádette bul qubyrdan suıyqtyq ortańǵy qulaqqa quıylady. Evstahıev qubyry bitelip qalǵan kezde, suıyqtyq jınala bastaıdy. Bul – ınfektsııanyń damýyna ákeletin qaýip.
• Qulaq ınfektsııasy kóbinese jasóspirimder men kishkentaı jastaǵy balalarda kezdesedi. Olarda evstahıev qubyrynyń bitelip qatýy jıi bolyp turady.
• Qulaq ınfektsııasy eresekterde de kezdesedi, biraq balalardaǵy sııaqty jıi emes.
Qandaı sebeppen bolmasyn, sýyq tıse jáne evstahıev qubyry bitelip qalsa, dybys jarǵaǵynyń artyndaǵy ortańǵy qulaqtyń qýysynan suıyqtyq aǵady. Mynadaı birneshe sebepterdiń qatysy bar:
• Allergııa
• Sýyq ustap qalý jáne muryn qýysyna sýyq tıgendegi ınfektsııa
• Tis ósý kezinde silekeılene berý
• Infektsııalyq qabyný nemese adenoıdtardyń úlkeıýi (jutqynshaqtyń ústingi jaǵyndaǵy lımfatıkalyq tinder)
• Temeki shegý
Qulaq ınfektsııasyna kóp urynatyn ásirese balalar, olar shólmekpen nemese tostaǵanmen shalqasynan jatyp ap uzaq ýaqyt sýsyn ishkende osyǵan tap bolady. Degenmen, egerde dybyr jarǵaǵynda tesik bolmasa, qulaqqa kirgen sýdan qaýipti qulaq ınfektsııasy damymaıdy.
Qulaq ınfektsııasy kóbinese qysta mazalaıdy. Qulaq ınfektsııasy adamnan adamǵa juqpaıdy, biraq balalar tumaýdy juqtyryp alýy múmkin. Nátıjesinde, keıbir balalarda qulaq ınfektsııasy damyp ketedi.
Málimetter boıynsha qulaq ınfektsııasynyń damý qaýpi myna jaǵdaılarda týyndaıdy:
• Bala baqshadaǵy qarym-qatynasta (ásirese toptyq, 6 baladan artyq topta);
• Mezgil ózgergende nemese taýly jerde týrǵanda;
• Sýyq mezgilde
• Selqos shylym shekkende
• Buryn bolǵan qulaq ınfektsııasynyń qaldyǵy qalyp qoıǵanda;
• Emshek embegen balalarda;
• Jasandy úrpimen emetin balalarda;
• Jaqynda juqqan qulaq ınfektsııasynan;
• Jaqynda kez-kelgen aýrýǵa shaldyqqannan (ınfektsııanyń saldarynan organızm kez-kelgen aýrýǵa tótep bere almaıdy).
Belgileri
Qulaq ınfektsııasynyń kóp kezdesetin belgileri, jasjetkinshekter ylǵı mazasyzdanyp, jylaı beredi. Balalardyń kópshiliginde ótkir ınfektsııanyń saldarynan bezgekke urynady nemese uıqysy durys bolmaıdy.
Jasóspirimderde jáne eresekderde qulaq ınfektsııasynynń belgileri mynadaı bolyp keledi:
• Qulaq aýyrady;
• Qulaq bitip qalǵandaı bolady;
• Dimkástenedi; (álsireıdi)
• Qusady;
• Ishi ótedi;
• Jaqymdanǵan qulaǵymen estimeı qalady.
Qulaq ınfektsııasy sýyq tıgennen keıinda damýy múmkin. Sary nemese jasyl suıyqtyqtyń aǵýy, dybys jarǵaǵynyń zaqymdanǵanyn bildiredi.
Kez-kelgen ótkir qulaq ınfektsııasy dybys jarǵaǵynyń artynan suıyqtyq aǵýǵa sebepker bolady.
Dıagnozy
Dáriger otoskoppen qaraý arqyly dıagnoz qoıady. Ádette, ınfektsııanyń belgisin qoıý jeńil.
• Aýyrǵan jer bosatady nemese qyzarady;
• Dybys jarǵaǵynyń artynda aýa kópirshikteri nemese suıyqtyq bolady;
• Ortańǵy qulaq qýysynan qan aralas suıyqtyq nemese iriń aǵady;
• Dybys jarǵaǵynda perfaratsııa bolǵannan (tesilý);
Keıbir adamdarda qulaq ınfektsııasy burynnan bolýy múmkin, dáriger olarǵa estý qyzmetin tekserý úshin test júrgizedi.
Emdeý.
Birqatar qulaq ınfektsııalary antıbıotıksizder-aq, óz betimen jazylyp ketedi. Aýrýyn basatyn dárilerdi ýaqytymen qoldanyp, organızmniń ózerkimen qalyptasýyna múmkindik berse, sol da jetkilikti.
• Aýyrǵan qulaǵyńyzǵa jylyman sý quıylǵan shólmekti nemese jyly oramaldy basyńyz;
• Aýrýdy basatyn dári tamshylaryn qabyldańyz, nemese, dárigerden qandaı amal qarastyrý kerek ekenin surańyz;
• Aýrýdy basatyn jáne qyzýdy túsiretin dári-dármekterdi qabyldańyz, mysaly, ıbýfen nemese atsetamınofondy qoldanyp kórińiz. Balalarǵa asperın berýge BOLMAIDY.
6 aıdan kishi balalarda sımptomdar nemese bezgek bar bolsa, dárigermen keńesý kerek. 6 aıdan asqan balalardy úıde de emdese bolady, tek myna sıpmtomdar bolmasa:
• Dene qyzýy 38.9°C- den asyp ketse;
• Qatty aýyryp jáne basqa arýdyń belgileri baıqalsa;
• Densaýlyqta basqa da qaýipti máseleler týyndasa.
Aýrýyńyz qaıtpaı jatsa, sımptomdary barǵan saıyn kúsheıe tússe, dárigerge habarlasyńyz, ol sizge qajetti antıbıotıkterdi jazyp beredi.
Antıbıotıkter
Qulaq ınfektsııasyn vırýstar men bakterııalar da qozdyrady. Eger ınfektsııany qozdyrǵan vırýs bolsa, antıbıotıkter kómektespeıdi. Kóptegen dárigerler kez-kelgen ınfektsııaǵa antoıbıotık taǵaıyndaı bermeıdi. Eń qurǵyǵan jaǵdaıda, qulaq ınfektsııasyna shaldyqqan 6 aıdan kishi sábılerge, bakterııaǵa qarsy dáriler qoldanýǵa nusqaý beredi.
Dáriger kóp mólsherde anıbıtık qoldanýǵa nusqaý beredi, eger:
• Bala 2 jastan asqan bolsa;
• Balada bezgek aýrýy bolsa;
• Bala taǵyda bir basqa aýrýmen aýyrsa;
• Balanyń jaǵdaıy 24-48 saǵattyń ishinde jaqsarmasa.
Antıbıotıkterdi taǵaıyndaǵannan keıin, olardy ýaqytymen paıdalaný óte mańyzdy, sol sııaqty basqa dári-dármekterdi durys qoldaný kerek. Aýrý belgili joıyla bastasa da, dári ishýdi TOQTATPAŃYZ. Eger antıbıtıkter 48-72 saǵattyń ishinde oń áserin bermese, dárigerge qaralyńyz. Antıbıotıkterdi aýystyrýyńyz múmkin.
Antıbıotıkterdi qoldanǵannan júrek aınýy, qusý, dıareıa sekildi jaǵymsyz áserler de bolady. Keı kezderde ǵana aýyr allergııalyq serpin damıdy.
Keıbir balalardy qulaq ınfektsııasynyń qaıtalanba epızody mazalaıdy. Bul epızodtardyń arasynda aýrý sımptomdary bilinbeı turady. Mundaı jaǵdaıda balalarǵa antıbıotıktiktiń az ǵana táýliktik mólsheri beriledi, ol ınfektsııanyń qaıtalanýyn boldyrmaıdy.
Hırýrgııalyq emdeý
Eger kádimgi dári-dármekterdi paıdalanǵannyń ózinde, oń ózgeris baıqalmasa, nemese balalarda az ýaqytta ınfektsııa jıi qaıtalana berse, oǵan dáriger qulaq tútikshelerin qoldanýǵa keńes beredi.
• Jińishke tútiksheler dybys jarǵaǵyna ornalasady, kishkene tesik qaldyrylady, onymen ishke aýa ótedi, osyndaı jolmen qulaqtan suıyqtyqtardyń shyǵýy jeńildeıdi.
• Ádetti tútiksheler ózderi túsip qalady. Al eger túspese, ony dárigen ózi alyp tastaıdy.
Qulaq ınfektsııasy qaıta-qaıta ylǵı mazalaı berse jáne adenoıdtar ósip ketse, sizge dáriger adenoıdtardy hırýrgııalyq jolmen joıýdy usynady. Badamsha bezderdi alyp tastaǵannan, qaıtalanba qulaq ınfektsııasynyń damýyn toqtamaıdy.
Boljam
Jıi bolatyn qulaq ınfektsııasy – bul qaýipti aýrý emes, sebebi odan tez jazylyp, qalypty jaǵdaıǵa tez orlasyń. Bul ınfektsııaǵa em jaqsy qonady, biraq bolashaqta olar qaıtalanýy múmkin
Kóp balalarda ınfektsııa kezinde jáne ınfektsııadan keıin az ýaqyt durys estimeı júredi. Bul ortańǵy qulaqqa suıyqtyqtyń quıylǵandyǵynan. Suıyqtyqtar emdelgennen keıin de, dybys jarǵaǵynyń artynda biraz apta nemese aı boıy ketpeı turady.
Bul aýrýdyń áserinen tildiń kúrmelýi sırek kezdesedi, biraq, qaıtalanna beretin qulaq ınfektsııasynyń saldarynan, balanyń uzaq ýaqyt boıy estimeı júrgendiginen tili kesh daýy da múmkin.
Asqyný qaýiptiligi
Qaýipti ınfektsııalarǵa sırek jaǵdaılarda ǵana uryndyrady. Mysaly:
• Mastoıdıt (qulaqtyń artqy tusyndaǵy bas súıektiń qabynǵan ınfektsııasy )
• Menıngıt (mı qabyqshasynyń qabynǵan ınfektsııasy)
Qashan dárigerge tekserilý kerek?
Pedıatrǵa mynadaı jaǵdaılarda tekserilińiz:
• 24-48 saǵattyń ishinde aýrý, bezgek, mazasyzdanýy qaıtpasa;
• Bala aýyrǵanda, qulaq ınfektsııasy sııaqty emes, odan basqasha qattyraq aýrsa;
• Bala qatty aýyryp, qyzýy kóterilip ketse;
• Qatty aýyrǵany dereý basylsa, onda onyń dybys jarǵaǵy jarylyp ketýi de múmkin.
• Sımptomdary tómendese;
• Basqa sımptomdary paıda bolsa, ásirese basy qatty aýyrsa, basy aınalsa, qulaǵynyń aınalasy isise nemese bet bulshyq etteri qyzyp tursa.
6 aıǵa tolmaǵan balańyzdyń dene qyzýy joǵarylap tursa, basqa aýrýdyń sımptomdary kezedse bastasa, onda tez arada osy jaǵdaıdy dárigerge aıtyńyz.
Aldyn alý sharasy
Siz mynadaı is-sharalardy oryndaý arqyly balańyzdaǵy qulaq ınfektsııasynyń
damý qaýpiniń aldyn alasyz:
• Balanyń qoly men oıynshyqtaryn jıi jýyp turyńyz;
• Bala baqshada, keminde 6 baladan turatyn topty tańdańyz. Bulaı isteý arqyly, balańyzdy tumaý tııýden nemese qulaq ınfektsııasyna soqtyratyn basqa da ınfektsııadan qorǵaı alasyz;
• Emizikti qodanýdan aýlaq bolyńyz;
• Balany emshek sútpen tamaqtandyryńyz, ol náresteniń qulaq ınfektsııasyna tózimdiligine demeý bolady. Eger balany shólmekpen tamaqtndyrsańyz , onda ony otyrǵyzyp nemese jantaıtyp qoıyp berińiz.
• Balany múldem temeki tútinine jaqyndatpańyz;
• Ekpelerdi ýaqytymen saldyryńyz. Pnevmokok vaktsınasy balany ótkir qulaq ınfektsııasyn qozdyratyn bakterııadan, sondaı-aq, kóptegen respıratorly (tynys alatyn jer) ıfektsııalardan qorǵaıdy.
• Antıbıotıkterdi shamadan tys qoldanýdan saqtanyńyz. Áıtpese, antıbıotıkterge táýeldiligi artyp ketýi yqtımal.
Paıdalanǵan ádebıet: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000638.htm
Tegter:
Ortańǵy qulaqtan bulyq aǵý
Sýyq tııý
ınfektsııa
qulaq aýrý
otoskop