Тәбет сезімі әр түрлі гормондармен және биологиялық белсенді заттармен басқарылады, олар мидағы ашырқану пен тойу «орталықтарына» әсер етеді. Бұл заттардың кейбіреулері («тою факторлары») мидағы тоқтық «орталығын» қоздырады, себебі жақсы тамақтанатын адам тамақтануды тоқтатады. Мұндай зат лептин гормоны болып табылады. Адам тойған кезде тамақтың соңынан майлы тінмен бөлінеді. Лептин тою «орталығына» сигнал беруден басқа, майлы тіндерде майдың синтезін тежейді. Басқа химиялық заттар («аштық заттар», мысалы, грелин), керісінше, мидағы аштық сезімін қоздырып, адамның тамақ іздеуіне себеп болады.
Тазартылған тағамды үнемі тұтыну кезінде адамға көп мөлшерде калория және өте төмен мөлшерде дәрумендер, микроэлементтер және диеталық талшықтар, сондай-ақ қанда глюкоза деңгейлерінде күрт секірулер беріледі. Соңғы факт тәбеттің артуына алып келеді, бұл қайтадан тамақ жеуді және ішетін асты даярлауға жетелейді. Нәтижесінде лептина тапшылығы деп аталатын құбылыс дамиды. Міне, бір жағынан, мидағы тою орталығы лептиннің тапсырыстарына нашар бағынады және оны қоздыру үшін, қалыптыдан гөрі көбірек лептин қажет болады, ал екінші жағынан майлы тін де лептин сигналдарын нашар қабылдайды және ол кезде лептинді азайту керек. Яғни, созылмалы тамақсаулықтың салдарынан мидың аштық «орталығы» жеткіліксіз деңгейде қызмет атқарады. Бұған қоса, жеуге жарамды және синтезделген май мөлшері ағзада тотығу (бөлшектеу) үшін сыйымдылығынан асып түседі, бұл резервтегі майдың тұндыруына соқтырады. Егер сіз физикалық белсенділігіңізді азайтсаңыз, денеңіз аз мөлшерде калория шығындайды, яғни дененің физикалық белсенділігін қамтамасыз ету үшін май жұмсау қажеттілігі азаяды, ондан артық салмақ, содан кейін, семіздік жылдам дами алады.
Тазартылған азық-түлік (қант және барлық құрамында жоғары сапалы ұн, жүгері және басқа да қоспалардан, чипстерден және т.б.) жасалған азық-түлік өнеркәсібінің ең маңызды қоректік заттармен және диеталық талшықтарымен дененің биологиялық қажеттіліктерін қанағаттандырмайтын өнімдер болып табылады. Тамақ өнеркәсібіндегі мұндай «жетістіктерді» семіздікпен қоса, «өркениет аурулары» жүрек-қан тамырлары аурулары (атеросклероз, жүректің ишемиялық ауруы және жүректің миокард инфарктісінің, артериялық гипертонияның, инсульттің және қанайналым жүйесінің басқа патологияларының ең қатал түрлері), ісік, қант диабеті, остеопороз секілді ауруларды тудыруы мүмкін. Денсаулықты сақтап қалу үшін, технологиялық өңделген азық-түлікті тұтынуды қатаң шектеп, салауатты тамақтануды жолға қою керек.
Материалды медицина профессоры Алмаз Шарман дайындады.
Тегтер
Денсаулық
Зерттеу
Медицина
Азық-түлік