Mazmuny
1 qadam. Jaǵdaıdy tez baǵalaý qajet. 1
Balanyń ómirin qutqarý qajettiginen aýlaq bolarsyz degen oıdamyz, biraq, bul jalpy ómirde oryn alýy múmkin jaǵdaı. Balalar qaýipti jaǵdaıǵa jıi ushyraıdy. Olar tamaqqa qaqalady, velosıpedten nemese túrli qondyrǵylardan qulaıdy, qaraýsyz sýǵa da umtylady.
Bul satyly nusqaýlyq tunshyǵýda jáne qaqalýda kórsetiletin alǵashqy járdem kórsetýdiń negizderin túsindiredi. Sábıler men balalarǵa alǵashqy jedel járdem kórsetýdiń durys ádistemesin úırený úshin birneshe saǵat bólińiz. Bul áreketterdi oryndaý ádistemesi balanyń jasyna qaraı erekshelenedi, durys oryndamaý balaǵa zııan keltirýi múmkin.
1 qadam. Jaǵdaıdy tez baǵalaý qajet
Eger bala kenetten jylamaı nemese jótelmeı qalsa, onyń tynys alý joldarynda birnárse bóget bolǵan, siz osy jaǵdaıdy joıýǵa kómektesýińiz qajet. Bala anyq emes dybys shyǵarýy nemese únemi dybyssyz aýzyn ashýy múmkin. Balanyń terisi ashyq qyzyl nemese kókshil tús alýy múmkin.
Eger bala jótelse nemese qaqalsa, onyń tynys alý joldaryn ishinara bóget alǵan. Bulaı bolsa, bala jótelýin jalǵastyrsyn. Jótel – jaǵdaıdy joıýdyń asa tıimdi tásili.
Eger bala turyp qalǵan nárseni jótelip, shyǵara almasa, bireýden «103» telefony arqyly «jedel járdemdi» shaqyrýdy ótinińiz, al ózińiz arqasyn qaǵyp, keýde tusyn soqqylaýdy bastańyz (2-shi qadamdy qarańyz).
Eger balamen ózińiz ǵana bolsańyz, aldymen, 2 mınýt boıy járdem kórsetińiz, odan keıin, «jedel járdem» brıgadasyn shaqyryńyz.
Al basqasha jaǵdaıda, eger balanyń tynys alý joldary isiný saldarynan bógelgendigine kúmánińiz bolsa, shuǵyl túrde «jedel járdem» brıgadasyn shaqyryńyz. Balada tamaqqa nemese jándiktiń shaǵýyna allergııalyq serpin bolýy nemese qyspaq bolýy múmkin.
Sondaı-aq, balada júrek aýrýynyń joǵary qaýpi bolsa, shuǵyl túrde «jedel járdem» brıgadasyn shaqyrý qajet.
2 qadam. Turyp qalǵan nárseni arqadan qaǵyp jáne ishtiń joǵarǵy bóligin basýmen shyǵaryp alýǵa tyrysý qajet
Aldymen arqasyn soqqylańyz.
Eger balanyń esi qalypty bolsa, biraq, jótele, tynys ala almasa, nemese kógere bastasa, onyń artyna tizerlep turyńyz. Bir qolyńyzdy onyń keýdesine dıagonal boıynsha qoıyp, balaǵa qoldaý jasap, ony alǵa qaraı eńkeıtińiz.
Balanyń jaýrynynyń ortasynda ekinshi alaqanyńyzdyń túbimen birneshe soqqy jasańyz. Ár soqqy tynys alý joldarynyń bitelýin joıýǵa baǵyttalýy tıis.
Osyndaı bes soqqy jasańyz.
Odan keıin ishtiń joǵarǵy bóligin basýdy bastańyz.
Balanyń artynda tizerlep turyńyz jáne qolyńyzdy onyń beliniń aınalasynda ornalastyryńyz.
Bir nemese eki saýsaqpen balanyń kindigin tabyńyz. Judyryǵyńyzdy túıip, ony úlken saýsaq jaǵynan kindik pen keýdeniń tómen bóligi deńgeıinde ishine qoıyńyz.
Judyryqty basqa qolmen jaýyp, ishti basa otyryp, joǵary qaraı bes tez basýdy jasańyz. Ár basý jeke oryndalýy jáne bitelýdi joıýǵa baǵyttalýy tıis.
Arqany qaǵý jáne ishtiń joǵary bóligin soqqylaýdy qaıtalańyz.
Bes ret arqany qaǵýdy jáne bes ret ishti basýdy almastyra otyryp, balanyń tynys alý joldaryn bitegen nárse shyqqanǵa deıin nemese bala kúshti jótele bastaǵanǵa deıin oryndaýdy jalǵastyryńyz.
Eger bala esin joǵaltsa.
Eger tunshyqqan bala esin joǵaltsa, júrek-ókpe reanımatsııasyn jasaý qajet. Balaǵa jasandy tynys alýdy oryndaý úshin kelesi usynystardy oryndańyz:
Balany qatty jerge, arqasyna jatqyzyńyz. Onyń keýdesiniń joǵarǵy bóliginiń qasynda tizerlep turyńyz. Bir qolyńyzdyń túbin onyń keýde qýysynyń ortasynda ornalasqan tósúıegine qoıyńyz. Basqa qolyńyzdy birinshi qolyńyzdyń ústinde ornalastyryńyz. Saýsaqtaryńyzdy keýdege tımeıtindeı etip aıqastyryńyz nemese olardy joǵary kóterińiz.
Balanyń tóssúıegi shamamen 5 sm jyljyıtyndaı etip, 30 ret basýdy oryndańyz. Ár basýdyń arasynda keýde qýysy bastapqy kúıine kelýi qajet.
Balanyń aýzyn ashyp, turyp qalǵan nárseni tabýǵa tyrysyńyz. Ony kórip tursańyz, saýsaǵyńyzben alyńyz.
Sodan keıin eki jasandy dem berińiz. Eger tynys alý bolmasa (keýde qýysy kóterilmese), 30 basýdan turatyn tsıkldi qaıtalap, zatty alýǵa tyrysyńyz, eki jasandy dem berińiz. Osy tsıkldi zat alynyp, bala ózdiginshe tynys alǵanǵa nemese járdem jetkenge deıin qaıtalańyz.