Júrektiń ıshemııalyq aýrýy

Mazmuny

Sebepteri

Sımptomdary

Dıagnostıkasy

Emdeý

Boljamy

Dárigerge qashan qaralý kerek?

Júrektiń ıshemııalyq aýrýy (JIA) – bul júrekke qan men ottegi jetkizetin qantamyrlarynyń azǵantaı tarylýynan týyndaıtyn aýrý

Sebepteri
Júrektiń ıshemııalyq aýrýy (JIA) – er-áıelderdiń arasynda ólimge aparatyn birden-bir aýrý túri bolyp tabylady.
Júrektiń ıshemııalyq aýrýynyń sebebi – júrek arterııasyna aterosklerotııalyq túıindikter jınalýynan týyndaıdy. Bul da arterııalyq qantamyrlardyń qabyrǵalarynyń tyǵyndalýy dep atalady.

• Maılar men basqa da zattar arterııalyq qantamyrlardyń qabyrǵalaryna túıinshikter túzedi. Arterııalyq qantamyrmen qan jáne ottegi júrekke jetkiziledi.
• Budan, arterııanyń sańlaýy tarylady;
• Nátıjesinde, júrekke qan aparatyn jol qyssylady nemese biteledi;
Júrek-qantamyrlary aýrýlarynyń qaýipti faktorlary – olardyń qaýpiniń kótirilýiniń sebepteri bolyp tabylady. Bularda modıfıtsırlenetin jáne modıfıtsırlenbeıtin qaýipti faktorlar bar.

Júrek ustamasy nemese jedel ınfarkt mıokardasy (JIM) bir arterııanyń boıyndaǵy, júrek bulshyqetterine qan jetkizetin kan aǵysy bitelgende týyndaıdy. Bitelý - arterııanyń qurysýyna nemese aterosklerozdy jedel trombozdyń damýyna sebepker bolady. Nátıjesinde tinder zaqymdanady jáne mıokardanyń zaqymdalǵan bóligi jıyrylǵysh múmkinshiligin joǵaldaty.

Sımptomdary
Sımptomdar aıtarlyqtaı aıqyn kórinis beredi, biraq keıde aýrý sımptomsyz damýy da múmkin. Bul ásirese, aýrýdyń bastapqy satysyna tán belgi.
Keýdeniń aýrýy nemese jaısyzdyq (stenokardııa) barynsha kóp taralǵan sımptom bolyp esepteledi. Bul aýrý sezimi júrekke qan men aýanyń qajetti mólsherde jetispegendiginen týyndaıdy. Aýrýdyń kúsheıýi ártúrli bolyp keledi.
• Ol qysylmaly nemese basylmaly sıpatta bolýy múmkin: Siz ol aýrýdy keýdeniń astynan sezinýińiz múmkin, biraq sondaı-aq, ol moıyn, qol, ishtiń nemese arqa jaqqa taralýy múmkin.
• Ádette, aýyrsyný fızıkalyq nemese emotsıonaldy belsendilik kezinde paıda bolady jáne demalys kezinde nemese nıtroglıtserın dep atalatyn dárilik preparatty qabyldaýdan týyndaıdy.
• Basqa da aýrýy belgilerine fızıkalyq júkteme kezinde entigý jáne sharshaý sezimi jatady;
Áıelderde, egde jastaǵy adamdarda jáne qant dıabetimen aýyratyn naýqastarda keýde tusyndaý aýrý sezimi baıqalmaıdy, odan basqa sımptomdar kórinis beri múmkin, mysaly mynalar sııaqty:
• Sharshaý
• Entigý
• Jalpy álsizdik

Dıagnostıkasy
Dáriger nemese medbıke kólemdi tekserý júrgizedi. Ádette, dárigerge dıagnoz qoıý úshin, birneshe tekserýler júrgizýine týra keledi.
Olar:
• Koronaroangıografııa – ınvazıvti ádis, rentgendi qoldaný arqyly júrek arterııasyn kózben kóre otyryp tekseredi.
• Kúızelis – ehokardıografııa
• Elektrokardıografııa (EKG)
• Elektrondy-sáýlelik kompıýterlik tomografııa (ELKT) –zertteý ádisi arterııalardyń qabyrǵalarynda kaltsııdiń jınaqtalýyn anyqtaý úshin qoldanylatyn ádis, kaltsıı qanshalyqty kóp bolsa, JIA-nyń damý qaýpi soǵurlym bolady.
• Fızıkalyq júktememen Test ótkizý;
• júrekti KT-ǵa túsirý;
• Nýklearnyı stress-test.

Emdeý
Sizge joǵary qan qysymyn, qant dıabeti nemese holesterınniń joǵary deńgeıin túzetý úshin bir nemese birneshe dárilik preparattar taǵaıyndalýy múmkin. Júrektiń ıshemııalyq aýrýynyń asqynýynyń aldyn alý maqsatynda sizge dárigerdiń barlyq usynystaryn qatań saqtaý qajet.

Emdeýdiń maqsaty júrektiń ıshemııalyq aýrýy adamdardyń jaǵdaıyn jaqsartýǵa baǵyttalady:
• Arterııalyq qan qysymynyń deńgeıi 140/90 mm syn.baǵ.st teń nemese tómen. (jáne tipti qant dıabeti tómen adamdar úshin, búırek aýrýlary nemese júrek jetkiliksizdigi baradamdar úshin)
• dáriger usynylǵan HbA1c deńgeıin qoldaý
• Holesterın deńgeıi-TTLP-ge teń nemese tómen 100 mg/dl (nemese tipti tómen keıbir emdelýshiler úshin)

Emdeý taktıkasy sımptomdardyń aýyrlyǵyna baılanysty júzege asady. Dáriger júrek aýrýlary, arterııalyq qysym deńgeıin, qant dıabeti nemese qandaǵy joǵary holesterındi baqylaý úshin sizge bir nemese birneshe dárilik preparattardy taǵaıyndaýy múmkin. Asqynǵan júrektiń ıshemııalyq aýrýynyń aldyn alý maqsatynda dáriger aıtqan barlyq usynystardy qatań saqtaý qajet.

Eshqashan dárigermen aldyn-ala keńesip almaı, qabyldap júrgen dárilik preparattardy qabyldaýdy toqtatpańyz. Dárilik preparattardyń kenetten kúshin joıýy stenokardııa nemese júrek ustamasynyń damýyna ákelýi múmkin.
Dáriger sizdiń júrgińizdiń jaı-kúıin jaqsartý maqsatynda sizdi júrek ońaltý baǵdarlamasyna baǵyttaýy múmkin.

- JIA-nyń hırýrgııalyq emdeý ádisine mynalar jatady:
• Angıoplastıka jáne stentteý, sondaı-aq, chreskojnym koronarlyq aralasý (ChKV)dep atalatyn ádis taǵaıyndalady.
• Koronarly shýnttaý
• Júrek eń az ınvazıvti hırýrgııa

Boljamy
Qalyptasý protsesi árkimde ár qalaı bolady. Keıbir adamdar salaýatty ómir saltyn ustanyp, dıetasyn ózgertedi, shylymdy tastaıdy, dárigerdiń taǵaıyndaǵan dárilerin qatań túrde qoldanady. Al keıbir adamdarǵa túrli medıtsınalyq sharalar qoldanylady, olar, angıografııa nemese hırýrgııalyq aralassýlar bolýy múmkin.
Aýrýdyń ártúrli jaǵdaıda damýyna qaramastan, eń utymdy emdeý ádisi JIA-ny erte bastan anyqtaý bolyp tabylady.

Dárigerge qashan qaralý kerek
Egerde sizde qandaıda bir JIA-nyń qaýipti faktory bolsa, aýrýdyń emdelýi jáne aldyn alý ádisteri jaıynda dárigerińizben keńesińiz.

Tómendegideı sımptomdar boıyńyzda paıda bolsa ýaqyt kúttirmeı dárigermen baılanysyp, 103 nómirine jedel járdemge habarlasyńyz nemese ózdigińizden jedel kómekke júginińiz:
• Keýdede aýrý sezimi paıda bolsa nemese stenokardııa bolsa;
• Demikpe;
• Júrek ustamasynyń sımptomdary

Derekkóz: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/007115.htm’‘