Demikpe ustamalary (demikpeniń asqynǵan sımptomdary) allergııalyq reaktsııanyń saldarynan oryn alýy múmkin. Bul jaǵdaıda, allergııaǵa beıim adamnyń tynys alý joldarynyń qabynýy ýaqytsha kúsheıýi múmkin.

Allergııa degen ne?

Allergııa – bul adamnyń ımmýndy júıesiniń áser etken syrtqa faktorlarǵa qaıtarǵan jaýaby. Ondaı syrtqy faktorlarǵa: barlyq túrli jaǵdaılarda oılamaǵan jerden tıip ketken zattar, mysaly, ósimdiń tozańy, shań nemese jún, teri nemese janýardyń silekeıi jatady. Allergııasy bar adamdardyń ımmýndy júıesi ózine jaǵymsyz zattardy birden sezedi, negizinde olardy, «allergender» dep ataıdy, olar qanshalyqty zııandy bolsa, aǵzanyń qalypty fýnktsııasyn sonshalyqty buzady.

Allergııa demikpeni qalaı týyndatady?

Aýamen jutylatyn allergender. Kóbinese demikpemen aýyratyn adamdar úshin belgili demmen ishke enip ketetin allergender. Sońǵylary mynalar:

• Janýarlardyń aǵzasynan óndiriletinder (teri, silekeı);
• Shań tozańdary;
• Taraqandardyń deneleriniń bólshekteri;
• Zeń túıirshikteri;
• Tozańdar.

Medıtsına qyzmetkerleri demikpemen aýyratyn adamdardyń jutylatyn allergen men sezimtaldyǵyn sáıkestendrip kóredi.

Taǵamdyq allergııa. Taǵamnan bolatyn allergııa demikpeni anda-sanda týyndatýy múmkin. Aıta keterligi, allergııa sımptomdarymen astasyp kete beretin azyq-túliktiń kóp taralǵan túrleri:

• Jumyrtqa;
• Súıt;
• Arahıs;
• Soıa;
• Bıdaı;
• Balyq,
• Asshaıandar.

Konservilengen taǵamdyq zattar da demikpeni qozdyrýy múmkin. Natrıı gıdrosýlfaty, kalıı gıdrosýlfaty, natrıı pırosýlfaty, kalıı pırosýlfaty jáne natrıı sýlfaty sekildi qospalar ádette taǵamdyq azyqtardy óńdegende nemese daıyndaǵanda qoldanylady, olar mynadaı azyq-túlikte kezdesýi múmkin:

• Keptirilgen jemister men kókónister;
• Kartop (jartylaı qaptalǵan fabrıkat);
• Sharap pen syra;
• Shynydaǵy laım nemese lımon shyryndary;
• Asshaıandar (balǵyn, qatyrylǵan nemese paıdalanýǵa daıyn túrleri);
• Marınadtalǵan ónimder.

Taǵamdyq allergııa kóbinese adamdarda esekjem túrinde kórinis beredi, bórtpe shyǵady, júrek aınıdy, qusady jáne ishi ótedi. Eger siz demikpeni qozdyratyn taǵamdyq allergııadan zardap shegip júrseńiz, joǵaryda aıtylǵan allergııa sımptomdary sizdiń kelesi demikpeńizdiń aldynda paıda bolýy múmkin. Eger de, ol protsessti dereý toqtatpasa, keńirdek isip, tynys alatyn múmkindik qalmaı qalýy múmkin.

Eger sizdiń demikpeńizdi qozdyrady degen taǵamdarǵa kúmánińiz bolsa, onda dárigerińizben keńesip alyńyz. Sizdiń ol taǵamdyq azyq-túlikkepen allergııalyq sezimtaldyǵyńyzdyń baılanysyn anyqtaý úshin, sizge terilik-allergııalyq synama jasalýy múmkin.

Mende allergııa bolsa ne isteýim kerek?

Ózińizdiń allergııańyzdy qozdyratyn zattardan aýlaq júrýge tyrysyńyz. Tómende, kóp taralǵan allergendermen baılanysyp qalmaý úshin ne isteýge bolatyndyǵy jaıynda jazylǵan.

Shań-tozańǵa bólikterine allergııa bolsa

• Allergender ótip ketpeıtindeı qarapaıym nemese serippeli matrasty qaptamamen qaptańyz;
• Barlyq jatyn ornyńyzdy aptasyna bir ret ystyq sýmen jýyp turyńyz;
• Edenge kilemshe japqyshtardy tósemeı-aq qoıǵan durys. Eger kilemshe japqyshtardy alyp tastaı almasańyz, olardy allergen ótkizbeıtin, kópqabatty vakýmdy shańsorǵyshpen jıi tazalap turyńyz. Kilemshedegi shań-tozańdardy ketiretin arnaıy zattardy qoldanýǵa da bolady.
• Perde men porterderdi de taqpaı-aq qoıǵanyńyz jón. Jalıýzdiń ornyna qarapaıym kenep mataly perdeni ilip qoıyńyz. Jýylatyn perdelerdi ystyq sýmen aptasyna 2-4 ret jýyp turý kerek.
• Shap qalpaqshalarynyń, tereze taqtaıshalarynyń ústin dymqyl matamen jıi súrtip turyńyz.
• Zattaryńyzdy jınaqy ustańyz. Oıynshyqtar men kitaptar esigi jabylatyn kitap sórelerinde nemese qorapshalar men shkaftarda turýy kerek.
• Burynǵy jumsaq oıynshyqtardy jańa, jýylatyn oıynshyqtarǵa aýystyryńyz.
• Barlyq kıim-keshekterińizdi jabyq qoraptar men shkaftarǵa salyp qoıyńyz.
• Jastyqtar men tósek-oryndardyń amal bolsa qus qaýyrsynynan jasalǵandaryn qoldanbaǵan durys.
• Úıdiń ishinde tómengi dymqyldyqty qalyptastyryńyz (25%-50%) aýa keptirgishti de qoldanyńyz.
• Jyltqysh pen salqyndatqyshtyń fıltirlerin turaqty túrde aýystyryp turyńyz.

Óńezdelgen sańyraýqulaqtarǵa jáne zeńge allergııa bolsa

• Ylǵaldanyp turatyn jerlerdi jıi qarap turyńyz. Úıdiń ylǵaldylyǵyn 25% jáne 50% aralyǵynda ustap turatyn qurǵatqyshty qosyp júrińiz.
• Aýa kondıtsenerlerin múmkindiginshe paıdalanyńyz;
• Jýynatyn bólmelerdegi záı tartýy múmkin jerlerdi arnaıy tazartqysh zattarmen súrtip, tazalap júrińiz, býdy shyǵaryp turatyn tazartqyshty aýystyryp turyńyz. Ondaı jerlerge kilemshe tósemeńiz;
• Uıyqtaıtyn bólmede úı ósimdikterin ósirmeńiz;
• Úıdi syrlaǵan kezde shańǵa arnalǵan tejegishterdi de quramyna qosyńyz.
• Úıdiń ishinde kógeretin zattardy, mysaly, sý japyraq, baqshadaǵy qoqystardy saqtamańyz.

Jándiktikterge allergııa bolsa. Kóptegen úılerde taraqandar men túrli jándikter bar. Keıbir demikpesi bar adamdardyń, sol jándikterge de allergııasy bolady. ol allergenderdi baqylaý úshin úıde:

• Taraqan ustaıtyn zattardy paıdalanyńyz;
• Taraqandarǵa shashatyn zattardy da qoldanýǵa bolady, biraq olardy úıde eshkim joq kezde ǵana istetý kerek. Eger sol zattar shashylǵannan keıin ózińiz nemese balańyz úıge kirer bolsańyzdar, bólmelerdi birneshe aǵat boıy ashyp qoıyp aýasyn tazartyńyz;

Shańǵa allergııa bolsa. Shańnan qutylý ońaı emes, sebebi ony atmosferadan joıý aqylǵa sımaıtyn nárse. Siz ózińizben balańyzdy shańnan azda bolsa qorǵaý úshin mynadaı sharalar qoldansańyz bolady:

• Aýada shań kóterilip turatyn ýaqyttarda dalada kóp júrmeýge tyrysyńyz;
• Aýada shań qatty kóteriletin kezde terezelerdi jaýyp qoıyńyz;
• Múmkindigine qaraı aýa tazartqyshtardy qoldanyńyz.

Janýarlardyń aǵzasynan óndiriletin zattarǵa allergııa bolsa.

• Eger ózińizde, nemese balańyzda asa qatty allergııalyq serpilis bolsa, úıińizde janýar ustamaı-aq qoıǵanyńyz abzal.
• Úıinde úı janýarlar asyraıtyn qurbyńyzdyń úıinde uzaq bolmaı-aq qoıyńyz. Tipti ol kezde ózińiz nemese balańyz demikpege qarsy qurylǵyny ózimen birge alyp júrgeni durys. Qonaqqa barǵanda janýarlarǵa qysqa ýaqytta ǵana qarap, ketip qalǵany jón.
• Eger sizge mysyq nemese ıt baǵý qajet bolsa, olardyń ornyn, júretin jerin shektep qoıyńyz. Olar sizdiń nemese balańyzdyń jatyn bólmelerine múldem kire almaǵany jón. Múmkindiginshe , janýarlardy dalada ustańyz.
• Úı janýaryńyzdy kún saıyn jýyndyryp turyńyz.
• Úıge kilemsheler tósemeńiz. Janýarlardan óndiriletin zattar kilemsheni olar basqanda, jabysyp qalady da sol jerde turaqtap, saqtalynyp jatady.

Taǵamdyq allergenderden qutylý múldem múmkin emes. Siz endi joq degende jeıtin asyńyzdyń syrtyndaǵy japsyrma qaǵazyn jaqsylap oqyp júrińiz, úıden tys jerlerde tamaqtanǵanda, tamaqtyń quramynda qandaı qosspalar bar ekenin naqtylap surap alyńyz.

Allergııaǵa qarsy ekpeler bar ma eken, izdep kórińiz. Keleside, siz ımmýn júıeńizdiń qanshalyqty allergııaǵa qanshalyqty qarsy turatynyn anyqtaı alasyz. Dáriger sizge allergııaǵa qarsy dárilerdi taǵaıyndaýy múmkin (olar, allergııalyq ımmýnoterapııa dep atalady). Allergııaǵa qarsy ekpe, sizdiń biraz allergııalyq reaktsııańyzdy qozǵaýy múmkin. Sol allergııaǵa qarsy ekpeni qaıtalap saldyrǵanda sizdiń ımmýn júıeńiz aqyryndap úırenise bastaıdy. Aldymen sizge allergııaǵa qarsy ekpe saldyrýǵa bola ma, sony dárigerińizden surap, naqtylap alyńyz.


Balalardyń jótelýi
Demikpe (erlerde / áıelderde)


Tegter:

allergııa
allergen
allergııalyq demikpe
taǵamdyq allergııa
shańǵa allargııa
zeńge allergııa
tozańǵa allergııa
júnge allergııa
allergııalyq jótel
mysyqqa allergııa