Mazmuny
Sınonımderi
Jalpy aqparat
Jatyr fıbromıomasy – áıelderdiń jatyrynda paıda bolatyn isik. Biraq bul isik asa qaýip týdyrmaıdy.
Jatyr anatomııasy
Jatyr – áıelderdegi óndiristik júıeniń bir bóligi bolyp sanalady. Bul múshe almurt tárizdi bolyp keledi, onda - uryq damıdy. Jatyr – qýyq pen tik ishektiń arasynda, kishi jambas qýysynda ornalasqan.
Jatyr moıyndyǵy – jatyrdyń tómengi bóliginde ornalasqan, tarylǵan jeri. Jatyrdyń keń bóligi, moıyndyqtyń ústińgi jaǵynda ornalasqan, ony – jatyr denesi deıdi. Jatyrdyń kúmbez tárizdi joǵarǵy bóligi - jatyrdyń túbi dep atalady. Jatyrdan qarama-qarsy eki jaq betinen Fallopıev tútiksheleri shyǵady. Olar analyq bezge jalǵasyp tuıyqtalady.
Jatyr 3 qabattan turady. Ishki qabatty – endometrıı. Ortańǵy qabatty – mıometrıı – (bulshyqetti qabat). Syrtqy qabatty – perımetrıı.
Bala týý jasyndaǵy áıelderdiń ár aı saıyn endometrıi jýaryp turady, bul jatyrdyń júktilikke daıyndalýyna baılanysty bolatyn qubylys. Eger júktilik bolmasa, endometrıı qabatty sylynyp, qynap arqyly qanmen aralasyp syrtqa shyǵyp ketedi. Ony – etekkir (menstrýatsııa) dep ataıdy.
Sebepteri
Jatyr mıomasy jıi kezdesetin aýrý. Bala kóterý jasyna jetken ár 5 áıeldiń biri, jatyr mıomasyna shaldyǵyp jatady. 50-jyldardan beri qaraı ár eki áıelde jatyr mıomasy kezdesýde. Alaıda, 20 jastaǵylar arasynda mıomanyń kezdesýi sırek eken.
Jatyr fıbromıomasynyń naqty neden paıda bolatynyn eshkim bilmeıdi. Múmkin boltyn sebepterine mynalardy jatqyzýǵa bolady:
• Aǵzadaǵy garmondyq ózgerister;
• Tuqym qýalaıtyn buzylystar (aýrý urpaqtan-urapqqa jalǵasady)
Mıoma óte kishkentaı da bolady, ony kórý úshin mıkroskop qajet etiledi. Al keıde úlkenderi de kezdesedi. Tipti mıoma jatyrdyń barlyq bóligin alyp, birneshe kılogram salmaqqa deıin ósip ketedi. Mıoma kezinde bir túıin sekildi, birneshe túıin mazalaýy múmkin.
Fıbromıoma paıda bolýy múmkin:
• Jatyrdyń bulshyqettik qabyrǵasynda (mıometrıı)
• Jatyrdyń shyryshty qabyǵynyń ústinde (sýbmýkozdy túıin)
• Jatyrdyń syrtqy qabyǵynyń ústinde (sýbserozdy túıin)
• Polıptiń uzyn aıaqshasynyń syrtqy nemese ishki jaǵynda
Sımptomdary
Fıbromıomanyń kóptep kezdesetin sımptomdary:
• Etekkir aralyq qan ketý;
• Etekkir kezinde qatty qan aǵady, keıde uıyǵan qan aǵady;
• Etekkir uzaq ýaqyt toqtamaıdy;
• Jıi zár shyǵarý;
• Jambastyń solqyldap aýrýy jáne aýyr etekkir kezeńderi;
• Ishtiń tómengi jaǵynda tyǵyndalyp nemese qysym bolyp turǵandaı sezim paıda bolady;
• Jynystyq qatynas kezinde aýrý sezimderi bolady.
Mıoma kóbinese sımptomsyz damıdy. Dáriger medıtsınalyq tekserý kezinde nemese basqa da tekserýler kezinde túıinderdi anyqtaıdy. Mıoma jıi ósip turady jáne menopaýza kezeńderinde áıelderdiń boıynda sımptomdary kórinbeıdi. Sońǵy zertteýler nátıjesi boıynsha, keıbir kishkene mıomalar menopaýza kezeńderinde azaıady eken.
Dıagnostıkasy
Emdeýshi dáriger jatyrdaǵy ózgeristerdi anyqtaý úshin, genekologııalyq tekserýler júrgizedi.
Mıomany kez-kelgen ýaqytta dıagnostıkalaý ońaı emes. Semirgen kezde mıomany anyqtaý qıynǵa soǵady. Jatyrda mıoma paıda bolǵanda, dáriger tómendegideı tekserýlerdi júrgizýi múmkin:
• ÝDZ – dybystyq tolqyn arqyly jatyr sýretin túzedi;
• MRT – radıotolqyn men magnıttiń kómegimen aǵzanyń sýretin túzedi;
• Gısterosonografııa – jatyr tútiginiń ótpeliligin tekseredi.
Qan ketken jaǵdaıda dáriger tómendegideı keıbir sharalardy qoldanady:
• Qaýipti isikke qarsy (endrometrııa bıopsııasy) jatyrdyń shyryshty qabynyń azǵantaı bóligine tekserý júrgizedi;
• Jatyrdy qaraý (laparoskopııa) úshin, ishti azǵantaı qylyp tilip, kishkentaı tútiksheni kirgizedi.
Emdeý
Emdeý ádisterin tańdaý tómendegideı jaǵdaılarǵa baılanysty bolady:
• Sizdiń jasyńyzǵa;
• Jalpy densaýlyq jaǵdaıyńyzǵa;
• Sımptomdaryńyzǵa;
• Mıomanyń túrine;
• Júktillik jaǵdaıyńyzǵa;
• Keıingi ómirińizde bala kórýge qalaýyńyzdyń bolýyna.
Mıomanyń sımptomdaryn emdeý mynadaı joldarmen oryndalady:
• Aýyr etekkir kezeńderin baqylaýda ustaý úshin júktilikke qarsy dárilerdi qoldaný;
• Jatyrishilik quraldaryn (JIQ) ornatý kerek, olar, gormondardyń bólinýine yqpal etedi, jáne qatty aýyrý men qan ketýin toqtatady;
• Aýyr etekkir kezeńinen paıda bolatyn aqqan aýrýynyń aldyn alý úshin temir preparattaryn qoldaný;
• Solqyldap, uıyp aýrýyn basý úshin ıbýprofen nemese naprosın sekidi tynyshtandyrǵysh dárilerdi qabyldaý;
• Mıomalardy qysqartýǵa baǵyttalǵan gormondy terapııany paıdalaný (ol tek qysqa ýaqytta júrgiziledi)
• Dınamıkalyq baqylaý: siz mıomanyń ósýin baqylaý úshin, gınekologııalyq tekserýden, ÝDZ-dan ótesiz.
Mıomany emdeýge baǵyttalǵan hırýrgııalyq qabyldaýlarǵa mynalar jatady:
• Gısteroskopııa. Jatyrdyń ishne ósken túıinderdi joıý úshin qoldanylady;
• Nesep arterııasy embolızatsııasy. Bul protsedýra fıbromıomaǵa baratyn qandy toqtatýǵa baǵyttalady, nátıjesinde artyq túıin kishireıin, aqyrynda joıylady. Eger siz bolashaqta bala súıgińiz kelse, bul emniń eń tıimdi joly bolmaq.
• Mıomektomııa. Bul ota jatyr túıinindegi mıomany joıýǵa baǵyttalady. Bul shara da, siz bolashaqta bala kórgińiz kelge oń sheshim bolmaq. Biraq, munyń bir aıta keterligi, mıomalyq túıinderdiń qaıta paıda bolý qaýpi de bolýy múmkin;
• Gısterektomııa. Bul jatyrdy joıýǵa baǵyttalǵan operatsııa bolyp tabylady. Bul operatsııa, eger sizge eshqandaı dári-dármek áser etpeı, qabyldaǵan eshqandaı shara oń nátıjesin bermeı, aýrý asqynyp, bala kóterýge degen nıet joǵalǵan jaǵdaıda oryndalady.
Boljamy
Eger mıoma sımptomsyz damysa, ony emdeýdiń qajeti shamaly.
Eger sizde mıoma bolsa, onde júkti bolǵan kezde túıinder óse bastaıdy. Bul qan aınalymynyń kúsheıýi men estrogen mólsheriniń kóterilgenine baılanysty bolady. Biraq ol ol úlkeıgen túıinder, bala bosanǵannan keıin, qaıta qalpyna keledi.
Múmkin bolatyn asqynýlar
Mıoma asqynǵan jaǵdaıda mynadaı jaǵdaılar oryn alady:
• Qatty aýyrady nemese qan kóp aǵa bastaıdy, ol kezde jedel ota jasatý qajjet bolady;
• Mıomanyń aınalyp ketýi. Ol kezde hırýrgııalyq jolmen emdelýge týra keledi.
• Anemııa (qannyń jetispeýshiligi – qan quramynda erıtrotsıtterdiń tolyq jınalmaýy) aýyr qan ketý saldarynan.
• Nesep shyǵarý joldarynyń ınfektsııasy: Eger mıoma qýyqqa qysym túsirse, onyń tolyq bosaýy qıynǵa túsedi.
• Bedeýlik (keı jaǵdaıda)
Eger siz júkti bolsańyz, azǵantaı qaýip tónip tursa, mıoma mynadaı asqynýmen sıpattalady:
• Siz balańyzdy merziminen buryn bosanasyz, sebebi jatyrda balańyzǵa oryn jetispeı qalady.
• Eger fıbrozdyq túıinder týtý joldaryn bekitip alsa nemese bala qaýypti jaǵdaıda jatyp qalsa, sizge Keser tiligi operatsııasyn jasatýǵa týra keledi.
• Bosanǵannan keıin sizde aýyr qan ketý jaǵdaılary oryn alýy yqtımal.
Dárigerge qashan qaralý kerek
• Kóp qan ketken jaǵdaıda nemese etekkiraralyq kezeńderde aýyrsynýlar men qan ketýler kúsheıip ketken kezde;
• Ishińizde aýyr birnárse tyǵyndalyp turǵandaı sezip paıda bolǵanda.
Sınonımderi
Leımıoma; Fıbromıoma; Mıoma; Fıbroıd
Erekkir kezinde aýyrsyný (áıelderde)
Etekkirden kóp qan ketý (áıelderde)
Tegter:
isik
qan ketý
ishtiń aýrýy
garmondyq buzylytar