Mazmuny
Sınonımderi
Jalpy aqparat
Orhıt – bir nemese eki atabezdiń qabynýy.
Sebepteri
Orhıt ártúrli bakterııalar men vırýstardan paıda bolady.
Orhıtti damytatyn kóp taralǵan vırýstardyń biri – epıdemıkalyq parotıt vırýsy bolyp tabylady. Bul aýrý kóbinese ul balalardy jynys músheleriniń óspeli kezeńinde mazalaıdy. Orhıt epıdemıkalyq parotıttiń bastapqy 4-6 kúni ótkennen keıin bilinedi. Keıingi kezde, balalarǵa ekpe júrgizýdiń arqasynda epıdemıkalyq parotıt ushyrasýy azaıdy.
Orhıt sondaı-aq, qýyq asty bezi men jumalaq aýrýynyń ınfektsııasy kezinde de mazalaýy múmkin.
Orhıt gonore nemese hlamıdıoz sekildi jynystyq jolmen beriletin ınfektsııasy (JJBI) kezinde de kezdesip jatady. Orhıttiń tolyq túri 19-35 jas arasyndaǵy erkekter arasynda jıi kezdesedi.
Jynystyq jolmen beriletin orhıttiń qaýipti faktorlary:
• Qaýirti jynystyq baılanystar;
• Kóp adammen jynystyq qatynasqa túse berý;
• Burynǵy gonoreı nemese basqa da JJBI
• JJBI dıagnozy bar adammen jynystyq qatynasta bolý.
JJBI men baılanysy joq orhıttiń qaýipti faktorlary:
• 45 jastan asqanda;
• Folleıa kateterasyn uzaq qoldanǵannan;
• Epıdemııalyq parotıtke qarsy vaktsınasyn saldyrmaǵannan;
• Nesep shyǵarý joldarynyń týma aqaýy;
• Nesep shyǵarý joldarynyń aınalmaly ınfektsııasy;
• Nesep shyǵarý joldaryn jedel emdegennen.
Sımptomdary
• Uryq suıyqtyǵymen aralasyp qan shyǵady;
• Jynys múshesinen bólindi shyǵady;
• Qaltyraý;
• Shattyń aýrýy;
• Jynystyq qatynas kezinde nemese eıakýlıatsııa kezinde aýrý sezimi baıqalady;
• Nesep shyǵarý kezinde aýyrady;
• Uma isıdi;
• Shattyń zaqymdalǵan jaǵy isinip, sezimtal bolyp ketedi;
• Jumalaq isinip, aýyrlyq sezinedi;
• Qysym nemese sozylý kezinde jumyrtqa jaq aýyryp turady.
Dıagnostıkasy
Dárigerge tekserilý kezinde mynadaı jaıttar anyqtalýy múmkin:
• Qýyq asty beziniń úlkeıýi jáne sezimtaldyǵy;
• Zaqymdanǵan jaqtaǵy shattyń lımfa túıinderi úlkeıip, sezimtal bolyp ketedi;
• Zaqymdalǵan jaqtyń jumalaǵy sezimtal bolyp, aýyryp turady.
Aýrýdy dıagnostıkalaýdyń ádisteri:
• Qannyń jalpy taldaasy (QJT)
• Jumalaqty ÝDZ-ǵa túsirý;
• Hlamıdıozǵa jáne gonoreıaǵa tekserý júrgizý;
• Nesepke taldama jasaý;
• Zár tamshylarynan birneshe úlgiler alynady. Sonyń ishinde bastapqy, sońǵy bóligi, sondaı-aq prostataǵa jasalatyn massajdan keıin úlgisi alynady.
Emdeý
Mynadaı emdelý joldary bar:
• Antıbıotıkter – eger ınfektsııa bakterııalardan bolsa (gonoreıa nemese hlamıdıoz sııaqty aýrýlarmen jynystyq qatynas jaısaıtyn serigińizde emdelýi kerek);
• Qabynýǵa qarsy dári-dármekter;
• Tynyshtandyrǵyshtar;
• Zardap shekken aımaqqa muz paketterin qoldanýmen jáne umaǵa joǵary qalypty qamtamasyz etýmen tósek tartyp jatý
Boljamy
Bakterııadan paıda bolǵan orhıttiń ýaqytynda dıagnozyn anyqtap, erte bastan emdese, atabezdiń qalypty qyzmet etýin saqtap qalýǵa bolady.
Boljam boıynsha orhıt, asqynyp, shoshqaboryq aýrýyna aýytqýy múmkin. Erlerde orhıt epıdemııalyq parotıt kezinde týyndasa, bedeý bolyp qalý qaýpi bar.
Múmkin bolatyn asqynýlar
Keıbir balalarda shoshqaboryq vırýsynan paıda bolǵan orhıt jumalaq atorfııasymen astasyp ketýi múmkin.
Sondaı-aq orhıt bedeýlikke soqtyrýy múmkin.
Basqa da potentsıaldy asqynýlar:
• Sozylmaly epıdıdımıt;
• Atabez tinderiniń ólýi;
• Uma terisi salbyrap turady;
• Uma abstsesi.
Uma nemese atabez qatty aýyrsa, ol atabezdiń qan tamrylarynyń buralyp qalýynan bolýy múmkin. Ondaı jaǵdaıda jedel túrdegi medıtsınalyq kómek qajet bolady. Eger sizdiń umańyz ben atabezińiz kútpegen jerden qatty aýyryp ketse, mindetti túrde dárigerge habarlasyńyz.
Dárigerge qashan qaralý kerek
Atabezge baılanysty kez-kelgen máselemen dárigerge qaralǵanyńyz jón.
Eger sizdiń atabezińiz kenetten, nemese oqys jaǵdaıda aýyra qalsa 103 telefon nómiri arqyly jedel medıtsınalyq kómek shaqyryńyz.
Aldyn alý
Epıdemııalyq parotıtke qarsy ekpe - parotıtpen baılanysty orhıttiń paıda bolýynyń aldyn alady. IPPP-men baılanysty orhıttiń damýynyń aldyn alý úshin, tek bir adammen qaýipsiz jynystyq qatynas jasap, músheqap paıdalanǵan ońtaıly sheshim bolmaq.
Sınonımderi
Epıdıdımoorhıt; atabez ınfektsııasy
Tegter: orhıt