Ýretrıt

Ýretrıt bakterııalardan nemese vırýstardan týyndaıdy. Nesep shyǵarý joldarynyń ınfektsııasyn týyndatqan bakterııalar (ishek taıaqshasy) jáne jynystyq jolmen beriletin aýrýlar (hlamıdıoz, gonoreıa) da ýretrıttiń sebebi bolýy múmkin. Ýretrıtti týyndata alatyn vırýstarǵa – qarapaıym gerpes jáne tsıtomegalovırýs jatady.

Basqa sebepteri:

· Jaraqattar

· Uryqtandyrýǵa qarsy quraldarda: kremder, kóbikter, t.b. qoldanylatyn hımııalyq zattekterge asqan sezimtaldyq.

Ýretrıttiń qaýip faktorlary:

· Bala órbitý jasyndaǵy áıelder

· 20 – 35 jastaǵy erler

· Jynystyq qatynastaǵy seriktesterdiń kóptigi

· Joǵary qaýipti jynystyq qatynas (mysaly, analdyq, prezervatıvsiz)

· jynystyq jolmen beriletin aýrýlardyń bolýy.

Sımptomdary

Erlerde :

nesepte nemese sháýette qannyń paıda bolýy
nesep shyǵarýda kúıdiretin aýyrsynýdyń paıda bolýy (dızýrııa)
jynystyq músheden bólindi shyǵýy
qyzba (sıre)
nesep shyǵýynyń jıileýi
penıstiń nemese shaptyń aýmaǵynyń qyshýy, aýyrsynýy nemese isinýi
jynystyq qatynas kezinde nemese eıakýlıatsııa kezindegi aýyrsyný.

Áıelderde :

ishtiń aýyrsynýy
nesep shyǵarýda kúıdiretin aýyrsynýdyń paıda bolýy
qyzba jáne qaltyraý
nesep shyǵýynyń jıileýi
jambas qýysyn aýmaǵyndaǵy aýyrsyný
inshekten (qynaptan) bólindi shyǵýy.

Dıagnostıka

Dáriger nemese medbıke naýqasty qaraıdy. Erlerde ishtiń, nesepqaptyń, penıstiń, umanyń aýmaǵyn qaraıdy. Qaraý kezinde anyqtalýy múmkin:

jynystyq músheden bólindi shyǵýy
shaptyń aýmaǵyndaǵy aýyrsynǵan jáne úlkeıgen lımfa túıinderi
aýyrsynatyn jáne isingen jynystyq múshe.

Sondaı-aq, dáriger saýsaqpen rektaldyq zertteý júrgizedi.

Áıelderde ishtiń jáne jambas qýysynyń aýmaǵyn qaraıdy. Dáriger kelesilerdiń bolýyn tekseredi:

úrpiden bólindiler shyǵýy
ishtiń tómengi bóliginiń aýyrsynýy
úrpiniń aýyrsynýy.

Sondaı-aq, dáriger nesepqapty ushynda kamerasy bar tútiktiń kómegimen qaraıdy. Bul tsıstoskopııa atalady.

Kelesi tekserýler ótkiziledi:

qannyń jalpy taldaýy (OAK)
S-reaktıvti aqýyzdy anyqtaý
Jambas qýysy aǵzalarynyń ÝDT (ÝZI) (áıelder úshin)
Júktilikke test (áıelder úshin)
Neseptiń jalpy taldaýy jáne neseptiń bakterıaldyq ósindisin zertteý
gonoreıa, hlamıdıoz, t.b. jynystyq jolmen beriletin ınfektsııalarǵa tekserý.

Emdeý

Ýretrıtti emdeýdiń maqsaty:

ınfektsııanyń sebebin joıý
aýrýdyń sımptomdaryn jeńildetý
ınfektsııanyń taralýynyń aldyn alý.

Infektsııa bolsa, antıbıotıkter taǵaıyndalady.

Sondaı-aq, qarańyz:

Hlamıdıoz
Gonoreıa

Aýyrsynýdy basatyn preparattar, onyń ishinde, steroıdty emes qabynýǵa qarsy preparattar nemese Fenazopırıdın (Pırıdıým) taǵaıyndalýy múmkin, ol antıbıotıktermen qatar nesep shyǵarý joldarynda áreket etedi.

Ýretrıtke shaldyqqan adamdar emdeletin kezde jynystyq qatynasqa túspeýi nemese prezervatıv qoldanýy tıis. Eger qabynýdyń sebebi ınfektsııa bolsa, jynystyq seriktesińiz de emdeý kýrsynan ótýi tıis.

Jaraqattan nemese hımııalyq titirkendirgishterdiń saldarynan ýretrıtke shaldyqqan adamdarǵa jaraqat nemese titirkendirgishterden alshaq bolý qajet.

Antıbıotıktermen emdelgennen keıin ótpeıtin jáne 6 aptaǵa deıin sozylatyn ýretrıt – sozylmaly atalady. Bul máseleni emdeý úshin túrli antıbıotıkter qoldanylady.

Boljamy

Durys anyqtap, emdegende ýretrıt ádette, asa asqynýsyz ótedi.

Degenmen, ýretrıt áıeldermen qatar erlerde de úrpiniń (úrpiniń bitelisi) jáne basqa nesep-jynystyq aǵzalardyń qaıtymsyz zaqymdanýyna aparýy múmkin.

Múmkin asqynýlary

Erlerde ýretrıt kelesi asqynýlar paıda bolýymen qaýipti:

Nesep qaptyń qabynýy (tsıstıt)
Epıdıdımıt
Atalyq bezdiń qabynýy (orhıt)
Qýyq asty beziniń qabynýy (prostatıt)

Aýyr ınfektsııadan keıin úrpiniń tarylýy paıda bolýy múmkin.

Áıelderde ýretrıt kelesi asqynýlar paıda bolýymen qaýipti:

Nesep qaptyń qabynýy (tsıstıt)
Tservıtsıt (jatyrdyń moınynyń silemeı qabatynyń qabynýy)
Jambas qýysy aǵzalarynyń qabyný aýrýlary (jatyrdyń, onyń tútikteriniń nemese analyq bezdiń silemeı qabatynyń qabynýy).

Qashan dárigerge kóriný qajet

Ýretrıttiń sımptomdary bolsa, dárigerge kóriný qajet.

Aldyn alý

Ýretrıttiń keıbir sımptomdary jeke gıgıenany qadaǵalaý jáne qaýipsiz jynystyq qatynas (tek bir jynystyq seriktes, prezervatıv qoldaný) arqyly joıylýy múmkin.

Sınonımdary

Úrpilik sındrom; gonokokktyq emes ýretrıt.

Aqparat kózi: AQSh Ulttyq densaýlyq ınstıtýttarynyń málimetter qory: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000439.htm

Aýdarmashy: Asel Stambekova, HealthSity jobasynyń derbes úılestirýshisi

Redaktsııalyq alqa:

Almaz Sharman, medıtsına professory

Lázat Aqtaeva, m.ǵ.d.

Sálim Smaıylov, b.ǵ.k.