Mazmuny
Ózdiginen túsik tastaý - júktiliktiń 20-shy aptasyna deıin uryqty ózdiginen joǵaltý. (Júktiliktiń 20-shy aptasynan keıin bul mezgilinen buryn bosaný sanalady).
Ózdiginen túsik tastaý - tabıǵı qubylys, medıtsınalyq nemese hırýrgııalyq túsikke jatpaıdy.
Ózdiginen túsikterdiń kelesi túrleri bolady:
- Tolyq túsik: júktiliktiń barlyq ónimderi ana denesinen shyǵady.
- Jartylaı túsik: júktilik ónimderiniń bólikteri ǵana ana denesinen shyǵady.
- Toqtatýǵa kelmeıtin túsik.
- Infektsııalyq (sepsıstik) túsik: jatyrdyń jabyndysy juqpalanǵan.
- Bolmaı qalǵan túsik: júktilik úzilgen, biraq, júktilik ónimderi ana denesinen shyqpaǵan.
Sondaı-aq, túsik qaýpi termıni de qoldanylady. Sımptomdary – ishtiń túıilýi, inshekten qan ketýi múmkin – túsik tastaý múmkindigin kórsetedi.
Ózdiginen túsik tastaý qaýpi júktiliktiń 7-12 aptasy aralyǵynda 10% jaǵdaıda oryn alady. sımptomdary: ishtiń túıilýi, inshekten qan ketýi, arqanyń tómengi tusyndaǵy aýyrsyný.
Túsikterdiń kópshiligi uryqtyń hromosomasynyń zaqymdanýynan týyndaıdy, bul onyń qalypty damýyna kedergi keltiredi. Ádette, bul aqaýlar ata-anasynyń genderimen baılanysty emes.
Túsikterdiń basqa sebepteri:
· Esirtki jáne alkogol qoldaný
· Syrtqy ýyttardyń áseri
· Gormondyq aýytqý
· Infektsııa
· Semizdik
· Ananyń bala órbitý aǵzalarynyń daıyn bolmaýy
· Ana organızminiń ımmýndyq jaýabyndaǵy máseleler
· Ananyń júıelik aýrýlary, mysaly, baqylaýǵa alynbaǵan qant dıabeti
· Temeki shegý.
Uryqtanǵan analyq jasýshalardyń shamamen jartysy joıylady jáne ózdiginshe túsik tastalynady, áıel júktilik týraly bilmeı de qalady. Alǵashqy 7 apta ishinde júktilik týraly bilgen áıelderdiń 15-20% túsik tastaýy múmkin. Uryqtyń júregi soǵa bastaǵanda túsik yqtımaldyǵy azaıady.
Túsik qaýpi kelesi áıelderde joǵary:
- Jasy 30-dan, ásirese, 40-tan asqan áıelder
- Buryn túsik bolǵan áıelder.
Múmkin sımptomdary:
- Arqanyń nemese ishtiń tómengi bóligindegi álsiz nemese jiti aýyrsyný nemese túıilý
- Inshekten bosaný materıaldarynyń nemese qan uıyndysynyń shyǵýy
- Ish aýmaǵyndaǵy aýyrsynýmen/ aýyrsynýsyz bolatyn inshekten qan ketýi
Gınekologııalyq qaraý kezinde jatyr moınynyń ashylýy nemese kúshti erozııaǵa ushyraýy jáne jińishkerýi anyqtalady.
Sondaı-aq, ÝDZ (ÝZI) jasap, uryqtyń damýyn, júrek soǵýyn jáne qantalaý dárejesin anyqtaý qajet.
Qan taldaýy:
- Qan tobyn anyqtaý (eger teris rezýs-faktor bolsa, sizge teris rezýsty ımmýnoglobýlın ınektsııasy qajet bolady).
- Qan joǵaltý dárejesin anyqtaý úshin jalpy qan taldaýy
- Júktilikti rastaý úshin AHG(HGCh)
- AHG(HGCh) birneshe kún nemese apta saıyn qaıtalaý qajet
- Leıkotsıtterge taldaý (jeke nemese birge) múmkin juqpany anyqtaý úshin.
Túsikte bosaný materıaly zertteledi jáne platsenta jaǵdaıy anyqtalady (qalypty nemese kirme bolýyna).
Túsikten keıingi 2 apta ishinde áıel baqylaýǵa alynady. Eger bosaný materıaly tolyǵymen ana denesinen shyqpasa, ony hırýrgııalyq nemese medıkamentozdyq (mezoprostol taǵaıyndalady) jolmen alyp tastaý qajet.
Emdeýden keıin etekkir aınalymy 4-6 apta ishinde qalpyna keledi. Kez kelgen qan ketýi muqııat tekserilýi tıis. Kelesi júktilik aldynda bir tolyq etekkir aınalymyn ótkizgen jón.
Tolyq túsiktiń asqynýy sırek bolady.
Platsenta qaldyǵynyń tolyq shyqpaýy jaǵdaıynda juqpalanǵan túsiktiń saldary – qyzý, toqtamaı inshekten qan ketýi, túıilý jáne nashar ıisti bólindiler. Juqpalaný kúrdeli bolýy múmkin, shuǵyl medıtsınalyq aralasýdy qajet etýi múmkin.
Eger áıel nárestesin júktiliktiń 20-shy aptasynan keıin joǵaltsa, oǵan medıtsınalyq kómekke júginý qajet. Bul mezgilinen buryn bosaný nemese uryqtyń ólim-jitimi, bul jaǵdaıdy baqylaý úshin dárigerdiń nazary qajet.
Túsikten keıin áıel jáne onyń jaqyndary basyńqylyq nemese qaıǵyrý sezimine ushyraıdy. Bul qalypty jaǵdaı, biraq, basyńqy kúı ótpese nemese ýshyǵatyn bolsa, týys-týǵandaryńyzǵa, dostaryńyzǵa nemese dárigerge aıtý qajet.
Júktilik kezinde túıilýmen/túıilýsiz inshekten qan ketýi paıda bolsa, dárigerge kórinińiz.
Sondaı-aq, júktilik kezinde inshekten qan uıyndysy nemese bosaný materıaly shyǵatyn bolsa, dárigerge kóriný qajet. Materıaldy jınap, dárigerge tekserýge berý qajet.
Júkti áıelge erte jáne keshendi kútim kórsetý - júktiliktiń túsik sekildi asqynýynyń aldyn alý sharasy.
Aýrýlardy júktilikke deıin erte anyqtaý jáne emdeý arqyly aýrýdan bolatyn túsiktiń aldyn alýǵa bolady.
Júktilik barysynda zııandy áserden alshaq bolsańyz, túsik yqtımaldyǵy az bolady. Olarǵa rengen sáýlesi, esirtkiler, alkogol, kofeındi jıi tutyný jáne ınfektsııalyq aýrýlar jatady.
Ana organızmine júktilikti saqtaý qıyn bolsa, azdaǵan inshektik qan ketýi baıqalýy múmkin. Bul túsik qaýpin kórsetedi. Biraq, bul mindetti bolatyndyǵy emes. túsik qaýpiniń belgileri men sımptomdary baıqalǵan áıel shuǵyl túrde óziniń dárigerine qaralýy qajet.
Ózdiginen túsik tastaý; jol berilgen túsik; jol berilmegen túsik; jartylaı túsik; tolyq túsik; toqtatýǵa kelmeıtin túsik; juqpalanǵan túsik; kezdeısoq túsik.
Aqparat kózi: AQSh Ulttyq densaýlyq ınstıtýttarynyń málimetter qory: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/miscarriage.html
Aýdarmashy: Irına Goncharova, HealthSity jobasynyń derbes úılestirýshisi
Redaktsııalyq alqa:
Almaz Sharman, medıtsına professory
Lázat Aqtaeva, m.ǵ.d.
Sálim Smaıylov, b.ǵ.k.