Mazmuny
Tilmelik qabyný –bakterııalardyń saldarynan týyndaıtyn, teriniń jıi kezdesetin ınfektsııalyq aýrýy.
Tilmelik qabynýdyń keń taralǵan qozdyrǵyshtary – stafılokokktar men streptokokktar.
Qalypty jaǵdaıda teride bakterııalardyń kóptegen túri mekendeıdi. Teride jara bolsa, osy bakterııalar onyń juqpalanýyn týyndatady. Zaqymdanǵan aýmaqtyń terisi qyzaryp, ustaǵanda ystyq bolady, isinip, aýyrsynady.
Tilmelik qabyný– bakterıaldyq ınfektsııanyń nátıjesinde paıda bolǵan, teriniń dáneker tininiń juqpaly emes aýrýy. Infektsııany emdeý úshin antıbıotıkter taǵaıyndalady, al aýyrsynýdy baqylaý úshin analgetıkterdi qabyldaý qajet bolady. Tilmelik qabynýdy 7-10 kúnde emdep, jazýǵa bolady.
Aýrýdyń paıda bolýynyń damý qaýipteri:
- Saýsaq arasyndaǵy teriniń syzattary nemese qabyrshaqtanýy
- Shetkeri tamyrlardyń aýrýlary
- Teride jara bolatyn jaraqattar
- Jándikterdiń shaǵýy, janýarlardyń nemese adamnyń tisteýi
- Keıbir aýrýlarda paıda bolatyn oıyq jaralar, mysaly, qant dıabetinde jáne tamyrlardyń aýrýlarynda.
- Kortıkosteroıdtardy nemese ımmýndyq júıeni basatyn dárilerdi qabyldaý.
- Jaqynda bolǵan operatıvtik emdeýden keıingi tyrtyqtar.
Tilmelik qabynýdyń sımptomdary:
- qyzba
- zaqymdanǵan aýmaqtaǵy aýyrsyný nemese shıryǵý
- ınfektsııa taralǵan saıyn ulǵaıatyn teriniń qyzarýy nemese qabynýy
- kenetten paıda bolyp, alǵashqy 24 saǵattyń ishinde tez taralatyn teridegi oıyq jaralar nemese bóritken.
- Teri tartylyp, jyltyr kórinedi.
- Qyzarǵan tusynda teri ustaǵanda jyly seziledi.
Infektsııanyń belgileri:
- qaltyraý
- sharshaý
- jalpy nashar seziný
- bulshyq ettegi aýyrsyný
- teri ustaǵanda jyly seziledi
- tersheńdik.
Osy aýrý kezinde kezdesetin basqa sımptomdar:
- juqpalanǵan jerdegi túktiń túsýi
- ústindegi tinderdiń isinýinen týyndaǵan býyndaǵy aýyrsyný
- júrek aınýy jáne qusý.
Dáriger medıtsınalyq tekseristi ótkizedi, bul kezde anyqtalýy múmkin:
- teriniń qyzarýy, jylýy jáne isinýi
- ınfektsııa bolsa, jaraǵa drenaj jasalýy múmkin
- qabyný aýmaǵynyń qasynda lımfa túıinderiniń ulǵaıýy.
Dáriger qyzarǵan tustyń shekterin qalammen belgileýi múmkin, aldaǵy birneshe kún ishinde qyzarý ári qaraı taralatyndyǵyn bilý maqsatynda.
Aýrýdy anyqtaý úshin taǵaıyndalýy múmkin:
- qandy seýip, taldaý
- qandy jalpy taldaý (OAK)
- zaqymdaný tusyndaǵy suıyqtyqty nemese bólindini seýip, tekserý
Ishýge antıbıotıkter taǵaıyndalýy múmkin. Sondaı-aq, dáriger aýyrsynýdy basatyn quraldardy usynýy múmkin.
Isinýdi azaıtý úshin úıde zaqymdanǵan aýmaqty joǵary qoıý qajet. Sımptomdar azaıǵanǵa deıin demalys qajet.
Kelesi jaǵdaılarda naýqas aýrýhanaǵa jatqyzylady:
- syrqattanýy kúshti bolsa (mysaly, óte joǵary temperatýra, qysymdaǵy máseleler nemese toqtamaıtyn júrek aınýy men qusý)
- antıbıotıkter qabyldaý kezinde de ınfektsııanyń órshýi baıqalsa
- ımmýndyq júıeniń jumysynda másele bolsa (qaterli isikke, AITV baılanysty)
- Infektsııa kózdiń aınalasynda shoǵyrlanǵan
- Kóktamyr arqyly antıbıotıkter engizilýi qajet bolsa.
Tilmelik qabyný, ádette, antıbakterıaldyq emdeýdiń 7-10 kúndik kýrsynan keıin ótedi. Aýrýdyń aýyr túrinde uzaǵyraq emdeý kýrsy taǵaıyndalady. Ádette, bul sozylmaly aýrýlar bolýynda nemese ımmýndyq júıeniń jumysynyń buzylýynda oryn alady.
Aıaqtyń zeńdik ınfektsııasy bar adamdarda tilmelik qabyný udaıy qaıtalanýy múmkin. Bul zeńdik ınfektsııadan bolǵan teridegi syzattardyń terige bakterııa enýine yqpal etetindigine baılanysty.
- Qannyń juqpalanýy (sepsıs)
- Súıektiń juqpalanýy (osteomıelıt)
- Lımfalyq tamyrlardyń qabynýy (lımfangıt)
- Júrektiń ishki qabyǵynyń qabynýy (endokardıt)
- Menıngıt
- Shok
- Tinderdiń tirshiligin joıýy (gangrena).
Kelesi jaǵdaılarda dárigerge kóriný qajet:
- Tilmelik qabynýdyń sımptomdary bolsa
- Tilmelik qabynýdan emdelip júrgende kelesideı jańa sımptomdar paıda bolsa: udaıy qyzba, uıqyshyldyq, enjarlyq, zaqymdanǵan aýmaqtyń ústinde kúldireý nemese qyzyl jolaq paıda bolýy.
- Tilmelik qabyný bette shoǵyrlanatyn bolsa, shuǵyl túrde medıtsınalyq kómekke júginińiz.
Terini qorǵaý boıynsha keńester:
- Jarylýdyń aldyn alý úshin losondar nemese kremderdiń kómegimen teriniń ylǵaldylyǵyn qoldaý
- Yńǵaıly, bos aıaq kıim kıip júrý
- Tyrnaqty alǵanda aınalasyndaǵy terige zaqym keltirmeý
- Jumysta nemese soprtpen aınalysýda arnaıy qorǵanys quraldaryn kıip júrý.
Teride syzat nemese jara paıda bolǵan saıyn:
- Sabynmen muqııat jýyp turyńyz. Quramynda antıbıotık bar jaqpaı maıyn kúndelikti jaǵyńyz.
- Tańǵyshpen tańyp, kúnde aýystyryp otyryńyz, qabyrshaq paıda bolǵanǵa deıin
- Qyzarý, aýyrsyný, dertti bólindi nemese ınfektsııanyń basqa belgileri paıda bolýyn baqylańyz.
Teriniń bakterıaldyq ınfektsııasy.