Salpıngıt

Salpıngıt nemese Adneksıt – áıelderdiń jambas qýysyndaǵy aǵzalardyń – jatyrdyń, jatyr tútiginiń, analyq bezderdiń qabyný aýrýlarynyń bir túri.

Áıelderdiń jynystyq aǵzalary (nemese jambas qýysyndaǵy aǵzalar)

Jambas qýysyndaǵy áıelderdiń jynystyq aǵzalaryna jatyr, jatyr tútigi, analyq bezder jatady.

Jatyr - uryqtyń damýy ótetin, almurt pishindi qýys aǵza. Jatyr jambas qýysynda, qýyq pen tik ishektiń arasynda ornalasqan.

Jatyrdyń tómengi tarylǵan tusynda moıny ornalasqan. Jatyr moınynan joǵary atalady ornalasqan keń bóligi – jatyrdyń denesi atalady. Aǵzanyń kúmbez tárizdi bóligi - jatyrdyń túbi. Jatyrdyń tútikteri - jatyrdyń eki jaǵynda ornalasqan ósindileri. Olar analyq bezdermen aıaqtalady.

Jatyrdyń qabyrǵasy eki qabattan turady. Ishki qabaty – endometrıı atalady. Jatyrdyń syrtqy qabaty bulshyq etinen – mıometrııden turady. Bala órbitý jasyndaǵy áıelderde aı saıyn endometrıı qalyńdaıdy, bul jatyrdyń júktilikke daıyndalýymen baılanysty. Júktilik bolmasa, endometrııdiń qalyń qabaty ajyrap, inshek (qynap) arqyly qanmen syrtqa shyǵady. Bul kórinis – etekkir (menstrýatsııa) atalady.

Salpıngıttiń paıda bolý sebepteri

Áıelder aǵzalarynyń qabyný aýrýlary (ÁAQA) bakterııalar inshekten nemese jatyrdyń

moınynan jatyrdyń qýysyna, jatyr tútikterine , analyq bezderge, jambas qýysyna jyljyǵanda paıda bolady. kóbinese, bul aýrýlar hlamıdıoz jáne gonoreıany týyndatatyn bakterııalarǵa baılanysty. Bul jynystyq jolmen beriletin ınfektsııalar (JJBI). JJBI juǵýynyń keń taralǵan joly – JJBI juqtyrǵan adammen qorǵalmaǵan jynystyq qatynasta bolý.

Bakterııa adam organızmine hırýrgııalyq sharalardan nemese kelesi jaǵdaılarda da túsýi múmkin:

· bosaný barysynda

· Endometrııdiń bıopsııasy

· jatyr ishilik quraldy engizý (VMS)

· Terapııalyq nemese jasandy: júktilikti úzý

JJBI paıda bolý qaýip artady, eger:

· gonoreıaǵa nemese hlamıdıozǵa shaldyqqan jynystyq seriktes bolsa

· birneshe jynystyq seriktes bolsa

· buryn JJBI juqqan kezderi bolsa

· jatyr ishilik spıral jaqynda qoıylsa

· jasóspirimdik shaqta jynystyq belsendilik bolsa

· JJBI sımptomdary bar.

JJBI keń taralǵan sımptomdary:

· dene temperatýrasynyń artýy (turaqty emes sımptom, paıda bolyp, joıylady)

· jambas qýysy aýmaǵynda, ishtiń tómengi tusynda, keıde arqadaǵy aýyrsyný

· inshekten basqa tústi, qurylymdy, nemese ıisti bólindi shyǵýy.

Áıelder aǵzalarynyń qabyný aýrýlarynda paıda bolatyn basqa sımptomdar:

· jynystyq qatynastan keıin qan ketýi

· qaltyraý

· sharshaý

· jıi jáne aýyrsynatyn nesep júrýi

· etekkir kezindegi aýyrsynýdyń kúsheıýi

· qanmen bólindi, etekkirdiń qalypty bolmaýy

· tábettiń bolmaýy

· júrek aınýy, keıde qusýmen

· etekkirdiń kelmeýi

· aýyrsynatyn jynystyq qatynas.

eskertý: JJBI sımptomsyz paıda bolýy múmkin. Jatyrdan tys júktilik, nemese bedeýlikke shaldyqqan áıelder kóbinese áıelder aǵzalarynyń jasyryn qabyný aýrýlaryna shaldyqqan, jáne olar kóbinese, hlamıdııalyq ınfektsııadan týyndaǵan.

Tekserý

Naýqas ish qýysy aýmaǵynda shıryǵý nemese temperatýranyń artýyn sezinýi múmkin. Jambas qýysy aýmaǵyn tekserý kelesi aýrýlardyń belgilerin kórsetýi múmkin:

· jatyr moıny jeńil qantalaıdy

· jatyr moınynan bólindiler

· jatyr moınyn qozǵaǵanda aýyrsyný

· jatyrda nemese analyq bezdegi shıryǵý.

JJBI anyqtaý úshin kelesi zerthanalyq taldaýlar ótkiziledi:

· C-reaktıvti aqýyzǵa taldaý

· erıtrotsıtter shógý jyldamdyǵyna taldaý

· leıkotsıtter mólsherine taldaý.

Basqa taldaý túrleri:

· inshek pen jatyr moınyn gonoreıa taıaqshalaryna, hlamıdııalarǵa jáne JJBI basqa qozdyrǵyshtaryna tekserý.

· ÁAQA sımptomdarynyń paıda bolýynyń appendıtsıt nemese júktilik sekildi basqa sebepterin anyqtaý úshin jambas qýysy aǵzalarynyń ýltradybystyq zertteýin nemese kompıýterlik tomografııasyn júrgizý. Bul zertteýler jatyr tútigi men analyq bezderdiń mańaıyndaǵy ınfektsııa oshaǵyn nemese abstsesti izdeý úshin de qoldanylady. (ÝZT, tomografııa jáne basqa tekserý tásilderi týraly osy jerden oqýǵa bolady)

· qan sarysýyndaǵy horıondyq gonadotropın mólsherine taldaý (júktilikke test).

Emdeý tásilderi

Kópshilik jaǵdaıda dáriger naýqasqa antıbıotıkter taǵaıyndaıdy, taldaý nátıjelerinen buryn.

Eger JJBI jeńil túri dıagnozy qoıylsa, ádette, naýqasqa antıbıotık egiledi, ári qaraı antıbıotıkti tabletka túrinde eki apta boıy ishý taǵaıyndalady jáne naýqas úıine qaıtarylady. Preparat ishý kezinde dárigerdiń udaıy keńesi qajet.

Áıel aǵzalary qabyný aýrýlarynyń aýyr jaǵdaılarynda aýrýhanaǵa jatý qajet bolady. bul jaǵdaıda antıbıotıkter vena arqyly engiziledi, keıinnen tabletka túrinde jalǵasady. Antıbıotıktiń túri ınfektsııanyń túrine baılanysty. Alýan túrli antıbıotıkter mundaı ınfektsııanyń túrlerine qoldanylady. Olardyń keıbiri júkti áıelderge qaýipsiz.

Jynystyq seriktester de emdelýi tıis, qaıta juǵýdy boldyrmas úshin. Antıbıotıktermen emdelý kezinde jynystyq qatynasta prezervatıv qoldaný qajet. JJBI asa aýyr jaǵdaıynda antıbıotıkter kómektespese, hırýrgııalyq aralasý qajet bolady.

Múmkin asqynýlary

Áıel aǵzalary qabyný aýrýlarynyń ınfektsııalary jambas qýysy aǵzalarynda tyrtyq túzilýine aparýy múmkin, olardyń asqynýlary:

· jambas qýysyndaǵy sozylmaly aýyrsyný

· jatyrdan tys júktilik

· Bedeýlik.

Mamannyń kómegine júginińiz, eger:

· JJBI sımptomdary bolsa

· JJBI juqtyrdym dep oılasańyz

· JJBI emdeý nátıje bermese.

Aldyn alý

Aldyn alý sharalary:

· JJBI ýaqytyly emdeý

· Qaýipsiz jynystyq qatynasty qoldaý. JJBI aldyn alýdyń jalǵyz senimdi joly – jynystyq qatynasqa túspeý. Bir jynystyq seriktesi bolý da mundaı aýrýlardyń paıda bolý qaýpin azaıtady (monogamııa). Jynystyq qatynasta prezervatıv qoldaný qajet.

· JJBI udaıy test ótkizý arqyly Áıel aǵzalary qabyný aýrýlarynyń qaýpin azaıtýǵa bolady. seriktester jynystyq qatynastyń aldynda JJBI bolýyna testiden ótýine bolady.

· 20-25 jastaǵy nemese oǵan jetpegen jastaǵy barlyq áıelder ár jyl saıyn tekserýden ótýi qajet, hlamıdıoz ben gonoreıa belgilerin anyqtaý úshin. Jańa jynystyq seriktes nemese seriktes birnesheý bolýynda JJBI taldaý tapsyrǵan jón.

Áıel aǵzalary qabyný aýrýlarynyń basqa ataýlary

Salpıngıt nemese Adneksıt.