Mazmuny
Platsentanyń alda jatýy – júktilik kezinde paıda bolatyn, platsentanyń jatyrdyń tómengi bóliginde onyń ishki ańqasynyń aýmaǵyn tolyq nemese ishinara qamtýmen ornalasýymen sıpattalatyn dert.
Júktilik kezinde platsenta ósedi jáne damý ústindegi balany qorǵaıdy. Jatyrdyń ishki ańqasy dep bosaný joldarynyń bastapqy bólimin ataıdy.
Jatyrdyń anatomııasy
Jatyr – áıeldiń reprodýktıvtik júıesiniń bóligi. Ol - uryqtyń damýy ótetin, almurt pishindi qýys aǵza. Jatyr jambas qýysynda, nesep qap pen tik ishektiń arasynda ornalasqan.
Jatyrdyń tómengi tarylǵan tusynda moıny ornalasqan. Jatyrdyń moıynnan joǵary ornalasqan keń bóligi jatyrdyń denesi atalady. Kúmbez tárizdi joǵarǵy bóligi jatyrdyń túbi atalady. Jatyr tútikteri - jatyrdyń eki jaǵynda ornalasqan ósindileri. Olar analyq bezdermen aıaqtalady.
Jatyrdyń qabyrǵasy eki qabattan turady. Ishki qabaty endometrıı atalady. Jatyrdyń syrtqy qabaty bulshyq etten turady jáne mıometrıı atalady.
Bala órbitý jasyndaǵy áıelderde ár aı saıyn endometrııdiń qalyńdaýy ótedi, bul jatyrdyń júktilikke daıyndyǵymen baılanysty. Eger júktilik ornamasa, endometrııdiń qalyń syrtqy qabaty ajyraıdy jáne qynap arqyly qan uıyndysymen birge syrtqa shyǵady. Bul etekkir atalady.
Platsentanyń alda jatýynyń sebepteri
Júktilik kezinde jatyr qýysynda platsentanyń ósýi jáne jyljýy bolady. Júktiliktiń basynda óte jıi túrde platsenta jatyrdyń tómengi bólimderinde ornalasady. Biraq, júktilik damyǵan saıyn ol joǵarǵy bólikterge kóterile bastaıdy. Úshinshi kezeńde platsenta tolyǵymen jatyrdyń joǵarǵy bóliminde bolýy tıis, bul kezde jatyr moınynyń ashylýy jáne bosanýǵa daıyndyǵy júredi.
Keıde platsenta ishinara nemese tolyǵymen jatyrdyń ishki ańqasyn jaýyp turady. Osy platsentanyń alda jatýyn bildiredi.
Platsentanyń alda jatýynyń birneshe túri bar:
- Margınaldyq alda jatýy (shekaralyq): Platsenta ishki ańqanyń shetine jaqyn ornalasqan, biraq, ony jappaıdy.
- Ishinara: Platsenta ishki ańqany ishinara jabady.
- Tolyqtaı: Platsenta ishki ańqany tolyǵymen jabady.
Platsentanyń alda jatýy 200 júktilik jaǵdaıynyń birinde kezdesedi. Ol kóbinese kelesi áıelderde kezdesedi:
- Jatyrdyń aýytqýly túrimen
- Aldyńǵy kóptegen júktiligi bolǵan
- Kóp uryqty júktilik (egiz, úshem, t.b.)
- Hırýrgııalyq aralasýǵa, Kesar tiligine, aldyńǵy júktilikter nemese jasandy túsikke baılanysty jatyrdyń silemeı qabatynda tyrtyǵymen.
Sondaı-aq, platsentanyń alda jatýynyń joǵary qaýpine temeki shegetin áıelder jáne jasy úlken áıelder beıim.
Platsentanyń alda jatýynyń negizgi sımptomy – inshekten (qynaptan) qan ketýi. Keıbir áıelderde, sondaı-aq, shanshý qadalýy múmkin. Qan ketýi ádette, ekinshi nemese úshinshi kezeńniń basynda paıda bolady.
Qan ketýi aýyr bolýy múmkin. Ol ózdiginshe toqtaýy múmkin, biraq, birneshe kúnnen nemese aptadan keıin qaıtalanýy múmkin.
Keıde birneshe kún kúshti qan ketýden keıin bosaný bastalýy múmkin. Keıbir jaǵdaıda qan ketýi bosaný bastalǵanǵa deıin paıda bolmaýy múmkin.
Dáriger júktilik kezinde ÝDT (ÝZI) júrgizý arqyly bul jaǵdaıy anyqtaıdy.
Emdeýshi dáriger qan ketýiniń qaýpin jáne sábıdiń merziminen buryn týylý qaýpiniń paıda bolýyn muqııat baǵalaýy tıis. Balanyń 36-shy aptadan keıin týylýy bul jaǵdaıdy emdeýdegi ońtaıly nusqasy.
Platsentanyń alda jatýy bar áıelderdiń barlyǵyna derlik Kesar tiligi usynylady. Eger platsenta jatyrdyń ishki ańqasyn tolyǵymen nemese ishinara jabatyn bolsa, tabıǵı joldar arqyly bosaný kúshti qan ketýin týyndatýy múmkin. Ol ana men balaǵa asa qaterli bolýy múmkin.
Eger platsenta jatyrdyń ishki bóliginiń qasynda nemese ony jabatyn bolsa, dáriger usynýy múmkin:
- Dene júktemesin shekteý
- Tósek tartý
- Jynystyq qatynasqa túspeý, tampon men búrkýdi qoldanýǵa tyıym salý
Inshekke (qynapqa) birnárse qoıýǵa tyıym salynady.
Ana men balanyń jaǵdaıyn muqııat qadaǵalaý úshin aýrýhanaǵa jatqyzylýy múmkin.
Emdeýdiń basqa ádisteri:
- Qan quıý
- Mezgilinen buryn bosanýdyń aldyn alý úshin dárilik preparattar
- Júktilikti 36 aptaǵa deıin sozýǵa kómektesetin dárilik preparattar
- Ana men uryqtyń rezýs-qaıshylyǵy bolýynda qoldanylatyn dárilik preparattyń ınektsııalary
- Balanyń ókpesin damytýdy údetetin steroıdtyq preparattardyń ınektsııalary
Aýyr jáne baqylanbaıtyn qan ketýinde shuǵyl túrde Kesar tiligi qajet bolýy múmkin.
Kúshti qan ketýi ana men balanyń ómirine qaýip tóndirýi múmkin. Kúshti qan ketýinde ókpe sekildi negizgi aǵzalary qalyptasyp úlgergenge deıin balany alý úshin shuǵyl Kesar tiligin jasaý qajet bolady.
Júktilik kezinde inshektik (qynaptyq) qan ketýi paıda bolsa, dárigerge kórinińiz. Platsentanyń alda jatýy ana men balanyń ómirine birdeı qaýipti bolýy múmkin.