Mazmuny
Kóz jasy kózdiń ylǵaldanýy jáne kózden bógde zattardy shaıý úshin qajet. Kózdiń saý plenkasy kórýdiń jaqsy bolýy úshin qajet.
Eger kózde kóz jasynyń óndirilýi qalypty bolmasa, kseroftalmııa damıdy.
Móldirqabyq – bul kózdiń aldyńǵy bóligin jaýyp turatyn móldir qabyqsha. Móldirqabyq torqabyqta beıneni fokýstaý úshin kózburshaqpen birge qyzmet etedi.
Kseroftalmııa ádette, saý adamdarda kezdesedi. Jas óskende jıi kezdesedi. Gormondyq ózgeristerdiń saldarynan kóz jasynyń óndirilýi azaıǵanda paıda bolýy múmkin.
Kseroftalmııanyń taralýynyń basqa sebepteri:
- Qorshaǵan ortanyń nemese jumys ornynyń aýasynyń qurǵaqtyǵy (jel, kondıtsıoner)
- Kún sáýlesiniń áseri
- Temeki shegýdiń nemese temeki tútinimen tynys alý áseri
- Sýyq tııýden nemese allergııadan preparattar
Sondaı-aq, aýrýdyń paıda bolýynyń sharttalýy:
- Qyzý nemese hımııalyq kúıikten
- Aldyndaǵy kózdiń hırýrgııalyq emdeýi
- Sırek aýtoımmýndyq aýrý – Shegren sındromy, bul kezde kóz jasyn óndiretin bezder buzylysqa ushyraıdy.
Aýrýdyń sımptomdaryna jatatyndar:
- Kórýdiń buldyraýy
- Kózdiń qyshýy, qyzarýy, ashý sezimi
- Kózdegi shanshý nemese qum túsý sezimi
- Jaryqqa sezimtaldyq
Aýrýdy anyqtaý ádisterine jatatyndar:
- Kórgishtikti ólsheý (kestelerdiń kómegimen)
- Sańylaýly lampanyń (kózdiń kórinetin bólikteri – qabaqty, aqqabyqty, konıýnktıvany, nurly qabyqty, kózburshaqty, móldirqabyqty – mıkroskopııalyq taldaýdan ótkizetin apparat) kómegimen kózdi tekserý
- Móldirqabyqty jáne kóz jasynyń plenkasyn dıagnostıkalyq boıaý
- Kóz jasy plenkasynyń jarylý ýaqytyn anyqtaýǵa test (VRSP)
- Kóz jasynyń óndirilý deńgeıin anyqtaý (Shırmer testi)
- Kóz suıyqtyǵynyń kontsentratsııasyn ólsheý (osmolıarlyqty)
Kseroftalmııany emdeýde, aldymen, kóz tamshysy sekildi «Jasandy kóz jasy» qoldanylady. «Jasandy kóz jasy» tamshylary saqtaýyshtarmen bolýy/bolmaýy múmkin. Saqtaýyshtary bar tamshylar yńǵaılyraq, biraq, keıbir naýqastarda olarǵa sezimtaldyq baıqalady. Tamshylardyń kóptegen túrleri bar, olar dárihanada retseptisiz bosatylady.
Tamshylardy keminde, aptasyna 2-4 ret qoldanyńyz. Eger tamshyny udaıy qoldanýdan birneshe apta ótkende sımptomdar ótpese:
- Tamshylardy jıi qoldanýǵa tyrysyńyz (ár 2 saǵat saıyn)
- Basqa preparatty qoldanyp kórinińz
- Eger ózińizge jaramdy prepraratty tańdaı almasańyz, dárigermen keńesińiz.
Emdeýdiń basqa ádisterine jatatyndary:
- Balyq maıyn kúnine 2-3 ret qabyldaý
- Kózde ylǵaldy saqtaıtyn, kún sáýlesinen qorǵaıtyn kózáınekti nemese kontaktilik lınzalardy kıip júrý
- Restazıs, jergilikti kortıkosteroıdtar, tetratsıklın jáne doksıtsıklın sekildi dárilik preparattardy qabyldaý
- Kóz jasy tútikterinde bolatyn mıkroskopııalyq tyǵyndar, olar kóz jasynyń aǵýyn jáne kózdi tejeıdi.
Basqa paıdaly keńester
- Temeki shekpeńiz jáne temeki tútinin jutýdan, jel men jeldetkishtiń tike aǵynynan alshaq bolyńyz.
- Ylǵaldandyrǵysh qoldanyńyz, ásirese, qysqy ýaqytta.
- Allergııa men sýyq tııýden preparattar qabyldaýdy shekteńiz, olar qurǵaqtyq pen sımptomdardy nasharlatýy múmkin.
- Ádeıilep kirpigińizdi jıi qaǵyńyz. Kózge demalys bermeńiz.
- Udaıy kirpikti tazalap, jyly kompressti qoldanyńyz.
Kseroftalmııanyń keıbir sımptomdary saldarynan uıqy kezinde kózder sál ashylyp turýy múmkin. Bul jaǵdaıda jaqpa maı qoldanǵan durys. Olardy az mólsherde qoldaný qajet, sebebi, kórýdi nasharlatýy múmkin. Durysynda, uıqy aldynda qoldanǵan jón.
Hırýrgııalyq aralasý kómektese alady, eger sımptomdary qabaqtyń qurylysynyń durys bolmaýynan paıda bolsa.
Kseroftalmııaǵa shaldyqqan adamdardyń kópshiligi kórýdi joǵaltpaıdy, tek jaısyzdyqty sezinedi.
Aýyr jaǵdaılarda kózdiń móldirqabyǵy zaqymdanýy nemese juqpalanýy múmkin.
Dereý dárigerge kórinińiz, eger:
- Kózińiz qyzarsa nemese kózde aýyrsyný sezimi bolsa
- Qabaq qabyrshaqtansa, kózden bólinister shyqsa, nemese kózdiń nemese qabaqtyń jaralanýy bolsa
- Kózdiń jaraqaty, nemese kózdiń dóńestigi nemese qabaqtyń túsýi bolsa.
- Kseroftalmııa sımptomdarymen birge býyn aýyrsa, isiný nemese aýyzda qurǵaqtyq sezimi bolsa.
- Kózdiń jaǵdaıy ózdiginshe emdelgennen keıin birneshe kún ishinde kózdiń jaǵdaıy jaqsarmasa.
Aýrýdyń sımptomdarynyń aldyn alý úshin qurǵaq jerde bolýdan jáne kózdi titirkendiretin zattardan alshaq bolý qajet.