Mazmuny
Gonoreıa (soz aýrýy) – jynystyq jolmen beriletin ınfektsııa (IPP).
Gonoreıanyń (soz aýrýy) qozdyrǵyshy - Neisseria gonorrhoeae bakterııasy. Bul aýrý jynystyq qatynastyń kez kelgen túrinde berilýi múmkin. Aýyz qýysymen, inshekpen, jynystyq múshemen nemese aınalshyqpen janasýda juǵady.
Bakterııa organızmniń jyly, ylǵal ortasynda mekendeıdi. Bul organızmnen nesepti shyǵaratyn tútikke de (úrpi) qatysty. Áıelderde bakterııanyń mekendeıtin ortasy – reprodýktıvti júıeniń aǵzalary (jatyr tútikteri, jatyr men jatyr moıny) bolýy múmkin. sondaı-aq, bakterııa kózde de bolýy múmkin.
Zańǵa saı dárigerler gonoreıanyń (soz aýrýy) anyqtalýy jaıynda densaýlyq saqtaýdyń sáıkes mekmelerine habarlaýy tıis. Bul zańnyń maqsaty – naýqastyń tıisti kómek alýyna kóz jetkizý. Sondaı-aq, jynystyq seriktesterdi taýyp, tekserý qajet.
Kelesi qaýip faktorlary bolǵanda juqpalanýǵa beıimdilik bolady:
· jynystyq serikteser kóp bolsa
· serikteste jynystyq jolmen beriletin ınfektsııa (IPP) bolsa.
· jynystyq qatynasta prezervatıv qoldanbaǵanda
· alkogol, esirtki nemese basqa tyıym salynǵan zattekterdi shamasynan kóp tutynǵanda.
Gonoreıanyń (soz aýrýy) sımptomdary juqqannan keıin 2-5 kún ishinde paıda bolady. keıbir erlerde bir aıdyń ishinde damıdy. Keıbir adamdarda aýrý sımptomsyz ótedi. Olar juqpalanýy jaıynda bilmeıdi jáne emdelmeıdi. Mundaıda asqyný qaýpi jáne basqalarǵa berilýi artady.
Erlerde aýrý kelesi sımptomdarmen kórinis beredi:
· nesep shyǵarý kezinde kúıdirý jáne aýyrsyný sezimi
· jıi jáne jedel nesep shyǵarýdyń qajettigi
· jynystyq músheden bólinister (aq, sary nemese jasyl tústi)
· atalyq bezdiń aýyrsyný jáne isinýi
· kómeıdiń aýyrsynýy (gonokokkty farıngıt)
Áıelderde aýrý jeńil túrde ótýi múmkin. Sondyqtan, ol basqa kez kelgen ınfektsııaǵa uqsas bolady. áıelderde kezdesetin sımptomdary:
· inshekten bólindi
· nesep shyǵarý kezinde kúıdirý jáne aýyrsyný sezimi
· nesep shyǵarýdyń jıileýi
· kómeıdiń aýyrsynýy
· jynystyq qatynas kezindegi aýyrsyný
· ishtiń tómengi bóligindegi kúshti aýyrsyný (juqpa jatyr tútigine jáne ish qýysyna taraǵanda)
· Qyzba (kúshti aýyrsyný (juqpa jatyr tútigine jáne ish qýysyna taraǵanda)
Juqpa qan aǵymyna túskende kelesi sımptomdar paıda bolady:
· Qyzba
· Bóritken
· Artrıt tárizdi sımptomdar
Gonoreıa (soz aýrýy) bólinisterdiń úlgilerin nemese tindi mıkroskoppen zertteýde jeńil anyqtalady. Bul Gram boıynsha boıalý atalady. Bul jyldam, biraq, asa dál emes ádis.
Ósindilerdiń úlgileri (zerthanalyq jaǵdaıda ósirilgen) Gonoreıa (soz aýrýy) dıagnozyn rastaıdy.
· ósindilerdiń qozdyrǵyshyn anyqtaý úshin úlgiler ádette jatyr moınynan, inshekten, úrpiden, aınalshyqtan nemese kómeıden alynady.
· qan úlgileri nemese býyn suıyqtyǵy sırek tekseriledi.
· ósindi úlgisi boıynsha boljamdy dıagnozy 24 saǵat ishinde qoıylady, túpkilikti dıagnoz – 72 saǵattan keıin qoıylady.
Skrınıng retinde DNQ testileri ótkiziledi. Olardyń biri – lıgazdy tizbekti reaktsııa (LTsR). DNQ taldaýlary ósindini zertteýge qaraǵanda tezirek ótkiziledi. Bul testiler úshin zertteý úlgisi retinde nesep alynady, jynystyq aǵzalardan bólindige qaraǵanda nesepti alý ońaı.
Gonoreıa (soz aýrýy) anyqtalsa, jynystyq jolmen beriletin basqa ınfektsııalarǵa tekserilý qajet, onyń ishinde, hlamıdıoz, merez jáne AITV. 21 jastan asqan áıelder Papanıkolaý boıynsha juǵyndyny qosa tapsyrǵany jón.
Juqpanyń bul túrin emdeý úshin kóptegen antıbıotıkter bar.
· ishýge arnalǵan antıbıotık bir joǵary mólsherimen, nemese 7 kún boıy qabyldaý qajet bolatyn preparattyń azdaǵan mólsheri taǵaıyndalady.
· antıbıotıktiń ınektsııasy taǵaıyndalady, odan keıin úıde qabyldaý úshin preparattyń tabletkadaǵy túri taǵaıyndalady.
· jambas qýysy aǵzalarynyń qabyný aýrýlarynyń aýyr túrlerinde aýrýhanaǵa jatqyzý qajet bolady, munda antıbıotıkter, ádette, kóktamyr arqyly engiziledi.
· ózdiginshe emdelýge bolmaıdy, dárigermen keńesý qajet. Dáriger emdeýdiń ońtaıly túrin tańdaýǵa kómektesedi.
Gonoreıaǵa (soz aýrýyna) shaldyqqan áıelderdiń jartysynan astamynda hlamıdıoz kezdesedi. Hlamıdoz gonoreıamen (soz aýrýy) qatar emdeledi.
Eger aýrý býyndaǵy aýyrsyný, teri bóritkeni, ishtiń nemese jambas qýysy aǵzalarynyń joǵary bóliginde kúshti aýyrsyný sekildi sımptomdarmen kórinis bergen bolsa, 7 kúnnen keıin dárigerge qaıta kóriný qajet. Juqpanyń jazylýyna kóz jetkizý úshin taldaýlar ótkiziledi.
Juqpanyń ári qaraı taralýynyń aldyn alý úshin jynystyq qatynastaǵy seriktester tekserilýi jáne emdelýi qajet. Jynystyq qatynastaǵy seriktesińizben qosa antıbakterıaldyq emdeýdiń tolyq kýrsynan ótýińiz qajet. Emdeý aıaqtalǵanǵa deıin prezervatıvterdi qoldanyńyz.
Gonoreıaǵa (soz aýrýyna) shaldyqqan naýqastyń barlyq jynystyq qatynastaǵy seriktesteri anyqtalyp, tekserilýi qajet. Bul juqpanyń ári qaraı taralýynyń aldyna alýǵa kómektesedi.
· keıbir jaǵdaıda jynystyq qatynastaǵy seriktesińizge ózińiz aqparat berip, dárilik preparattardy usynýyńyzǵa bolady.
· basqa jaǵdaılarda seriktesińizben densaýlyq saqtaý bólimshesiniń ókilderi habarlasady.
Gonoreıa (soz aýrýy) organızmge taralmasa, antıbıotıkterdi qabyldaý arqyly emdelip, jazylady. Taralǵan gonoreıa (soz aýrýy) asa aýyr ınfektsııa sanalady. Kópshilik jaǵdaıda tıisti emdeýde jaǵdaıdyń jaqsarýy oryn alady.
Áıelderde kelesi asqynýlar bolady:
· ınfektsııanyń jatyr tútikterine taralýy nátıjesinde tyrtyqtar paıda bolýy múmkin. Bul ári qaraı júktilikte máselelerge aparýy múmkin.
· Júkti áıelder aýyr gonoreıaǵa shaldyqqan bolsa, qursaq ishinde nemese bosaný kezinde nárestege aýrýdy berýi múmkin.
Erlerdegi múmkin asqynýlary:
· Úrpiniń tyrtyqtanýy nemese sańylaýynyń tarylýy (organızmnen nesep shyǵarylatyn tútikter)
· Abstsess (úrpiniń mańynda iriń jınalýy)
Erler me áıelderde bolatyn basqa asqynýlar:
· ınfektsııanyń býynǵa enýi
· júrek qaqpaqshalarynyń juqpalanýy
· mıdyń qabyǵynyń juqpalanýy (menıngıt)
Gonoreıa sımptomdary bolsa, dereý dárigerge kóriný qajet. Kóptegen memlekettik klınıkalarda jynystyq jolmen beriletin ınfektsııalar (IPP) aqysyz anyqtalyp, emdeledi.
Jynystyq qatynasqa túspeý – gonoreıanyń aldyn alýdyń kepildi joly. Eger jynystyq qatynastaǵy seriktesińiz, ózińiz basqa adamdarmen jynystyq qatynasqa túspeıtin bolsańyzdar, juqpalaný qaýpi aıtarlyqtaı azaıady.
qaýipsiz jynystyq qatynas jynystyq qatynas kezinde nemese oǵan deıin juqpalanýdyń aldyn alýǵa nemese ınfektsııany basqa adamǵa berilýiniń aldyn alýǵa baǵyttalǵan sharalardy qabyldaýdy bildiredi.
Dárigerden suraý qajet: sizge V gepatıti nemese APV vaktsınasynyń qajettigi týraly.
Aqparat kózi: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/007267.htm