Mazmuny
Pnevmonııanyń birneshe túrleri bolady ma?
Balamdy pnevmonııadan saqtaý úshin ne isteýge bolady?
Jótel men qyzba – pnevmonııanyń eki negizgi sımptomy. Basqa sımptomdary – álsizdik, qusý, dıareıa (ish ótýi), tábettiń bolmaýy, bas aýyrýy, bulshyq et aýyrsynýy jáne tynys alý máseleleri. Pnevmonııa kez kelgen ýaqytta paıda bolýy múmkin, biraq, ádette, qys pen jazda jıi kezdesedi, sýyq tııýden nemese tynys alý joldarynyń basqa ınfektsııasynan keıin bolýy múmkin.
Balańyzda pnevmonııa bolýy múmkin sanasańyz, shuǵyl túrde dárigerge kórinińiz. Keıbir jaǵdaıda pnevmonııa jeńil, keıbir jaǵdaıda aýyr ótedi.
Pnevmonııanyń birneshe túrleri bolady ma?
Iá. Pnevmonııa – ókpeniń qabynýyn sıpattaıtyn jalpy termın, ol túrli mıkroorganızmderden týyndaýy múmkin.
Mysaly, kishkentaı balalarda pnevmonııanyń jıi qozdyrǵyshy bolatyn respıratorlyq-sıntsıtıaldyq vırýs (RSV), al jańa týǵan sábılerde pnevmonııa V toby streptokokktarynan týyndaýy múmkin, bosaný kezinde juqpalanýy múmkin. Úlkenirek balalarda pnevmonııa basqa bakterıaldyq nemese vırýstyq ınfektsııalardyń asqynýynan bolýy múmkin.
Dárigerler pnevmonııany eki topqa bóledi: bakterıaldyq jáne vırýstyq.
Bakterıaldyq pnevmonııa balalarda kenetten kelesi sımptomdardan paıda bolady: joǵary temperatýra, entigý jáne jótel. Balalar tamaqtan bas tartady jáne naýqas bolyp kórinedi.
Mundaı balalarda tynys alýda másele bolýy múmkin, (tynys alǵan kezde murynynyń ushy kóterilip, qabyrǵasynyń aralary tartylyp turýy múmkin) , tamyr soǵýy jıilep, erni men tyrnaǵy kógerýi múmkin. Balalar álsiz bolyp kórinedi, olarda qusý nemese ish ótýi paıda bolady. Sırekteý kezdesetin sımptomdary – ishtegi aýyrsyný jáne jelkeniń bulshyq etteriniń siresýi.
Kóptegen jaǵdaılarda qozdyrǵyshy Streptococcus pneumonia, biraq, aýrý altyn tústi stafılokokktan nemese mıkoplazmadan týyndaýy múmkin.
Vırýstyq pnevmonııa ádette, sýyq tııýi sekildi bastalady, biraq, sımptomdary baıaý jáne úzdiksiz ýshyǵady. Balalarda dene temperatýrasy kóteriledi, qyzba Tselsıı boıynsha 38,5 gradýstan bastalady, tynys alý qımyldary jıileıdi, ysqyratyndaı dybys estiledi. Álsizdik, qusý, ish ótýi de aýrýdyń sımptomdary.
Vırýstyq pnevmonııa, ádette, bakterıaldyq túrine qaraǵanda qaýiptiligi kemdeý, biraq, balalar bakterııadan týyndaıtyn aýrýlarǵa beıimdilikti arttyrýy múmkin. Pnevmonııany týyndatqan vırýstarǵa respıratorlyq-sıntsıtıaldyq vırýs (RSV), paragrıpp vırýsy, adenovırýs jáne tumaý vırýsy jatady.
Dáriger balanyń tynys alýyn baqylap, stetoskoptyń kómegimen onyń ókpesin tyńdaıdy. Ol dybystyń qysqarýyn nemese basqa bógde shýdy anyqtaýy múmkin. Pnevmonııa kezinde ókpedegi aýa qapshyqtarynyń bóligi suıyqtyqqa tolady, bala tez tynys ala bastaıdy, sebebi, ottegini kóbirek alý qajet bola bastaıdy.
Eger dáriger balada pnevmonııa bar dep sanasa, ol keýde qýysynyń rentgenin, qan taldaýyn nemese murynnan juǵyndy alady. Bala ottegini jetkilikti alatyndyǵyna kóz jetkizý úshin pýlsoksımetr – qannyń ottegimen qanyǵýyn ólsheıtin, saýsaqqa ornatylatyn qarapaıym aspap qoldanylýy múmkin.
Bakterıaldyq pnevmonııada dárigerler antıbıotıkter taǵaıyndaıdy. Vırýstyq pnevmonııa antıbıotıkterge serpin bermeıdi, sondyqtan emdeý tósekte bolýdy jáne suıyqtyqty kóp ishýdi qajet etedi. Suıyqtyqty jetkilikti ishý – pnevmonııanyń janama áserleri - tynys alýdyń jıileýinen jáne qyzbadan bolatyn sýsyzdanýmen kúrestegi ómirlik mańyzdy shara.
Eger balada bakterıaldyq pnevmonııa bolsa, aýanyń ylǵaldandyrǵyshyn qoldanýǵa bolady. Eger balada qyzba bolsa, oǵan atsetamınofen nemese ıbýprofen berýge bolady (eger sábı 6 aılyqtan asqan bolsa).
Eger balańyzdy bakterıaldyq pnevmonııadan aýrýhanada emdeý qajet bolsa, oǵan suıyqtyqty kóp ishý jáne kóktamyr arqyly antıbıotıkter engizý taǵaıyndalady. Medbıkeler udaıy balanyń muryn qýysyn tazartady, sondaı-aq, oksımetrdiń kómegimen qandaǵy otteginiń deńgeıin baqylaıdy. Tynys alýdy jeńildetý úshin balaǵa murynǵa qoıylatyn ottegi tútigin nemese maska ákeledi.
Pnevmonııanyń jeńil ótýinde jalpy jaǵdaıdyń jaqsarýy bir apta ishinde bolady, al jótel uzaq ýaqyt boıy saqtalýy múmkin.
Balamdy pnevmonııadan saqtaý úshin ne isteýge bolady?
Balany pnevmonııadan qorǵaý úshin kelesi usynystardy oryndańyz:
Ýaqytyly egýden ótkizińiz. Gemofıldik ınfektsııadan (HIB), AKDS (dıfterııaǵa, sirespe men kókjótelge qarsy), KPK (qyzylshaǵa, parotıtke, qyzamyqqa qarsy), tumaýǵa qarsy (6 aılyq jastan asqandarǵa), jelsheshekke jáne pnevmokokka qarsy egilý pnevmonııanyń aldyn alýǵa múmkindik beredi. Eger balańyz bir sebeptermen egilýdi jiberip alsa, dárigermen keńesińiz. Vaktsınatsııa týraly bizdiń maqalamyzben tanysyńyz.
Jeke gıgıena erejelerin qadaǵalańyz. Jıi qol jýyp, mıkrobtardyń taralýynyń aldyn alyńyz. Balaǵa ınfektsııanyń kózi bolýyna jol bermeńiz. Telefondy, oıynshyqty, esiktiń tutqasy nemese tońazytqyshtyń tutqasyn ustaǵan qolyńyzdy, deneniń basqa ashyq bólikterin udaıy jýyp turyńyz.
Úıde temeki shegýge tyıym salyńyz. Ózderińiz nemese qonaqtaryńyz temekini úıden tysta shegińiz. Temekini qoıýǵa kómektesetin baǵdarlamalar týraly dárigermen keńesińiz. Zertteýlerge saı, temeki tútininiń mańaıynda, qysqa merzim bolsa da, ómir súretin balalar jıi aýyrady jáne pnevmonııaǵa, joǵary tynys alý joldarynyń ınfektsııasyna, astmaǵa jáne qulaq ınfektsııalaryna beıim.