Құтыру - вирустық ауру, бұл ауру құтырған жануар тістеп алған кезде пайда болады. Аурудың сипаты: нерв жүйесіне қатты зақым келтіреді және көп жағдайда соңы өліммен аяқталады. Құтырма вирусы (Neuroryctes rabid) Lyssavirus миксовирусстар тобындағы Rhabdoviridae тұқымдастарына жатады. Сілекейде, сондай-ақ көз жасы және несепте болады.
Бұл вирус қоршаған ортада тұрақсыз - оны 15 минут ішінде 56 ° C –қа дейін қыздырғанда, 2 минут қайнатқанда вирус өлімге ұшырайды. Ультракүлгін және тікелей күн сәулесіне, этанолға және көптеген дезинфекциялық заттарға сезімтал. Дегенмен, ол төмен температураларға, фенолға, антибиотиктерге төзімді.
Денеге енгеннен кейін, құтырма вирусы жүйке жүйесінің барлық бөліктеріне әсер етіп, нервтерге түгелдей дерлік таралады. Ми мен жұлынның жүйке жасушаларында ісік, ішкі қан кету, деградациялық және некротикалық өзгерістер байқалды.
Құтырма вирусының қайнар көзі (тасымалдаушысы) жабайы және үй жануарлары. Жабайы жануарларға қасқырлар, түлкілер, шошқалар, қорқаулар, жанаттар, скунстар, борсықтар, жарғанаттар, кеміргіштер және үй жануарлары - иттер, мысықтар, жылқылар, шошқа, кішкентай және ірі қара мал кіреді. Алайда, адамдар үшін ең үлкен қауіп көктем-жаз мезгілінде қала сыртында жүретін түлкілер мен қаңғыбас иттер болып табылады.
Инфекциялық жануарлар ауру белгілері пайда болғанға дейін 3-10 күн бұрын және аурудың барлық кезеңінде қарастырылады. Құтырған жануарларда шамадан тыс сілекей бөлініп тұрады, сондай-ақ гидрофобия белгілерін байқау арқылы ажыратуға болады.
Бұл ауру аддамға құтырған жануардың тістегенінен жұғады. Зақымдалған теріге немесе шырышты қабыққа ауру жануардың сілекейі тисе де жұғады. Соңғы жылдары вирустың трансмиссиялық жолдармен (жүктілік кезінде плацента арқылы), ауа ағыны, тамақтану (тамақ және су арқылы) берілетіні анықталды. Орган трансплантациясы нәтижесінде де құтырманы жұқтырған адамдардың бірнеше оқиғасы айтылуда.
Инкубация кезеңі (тістегеннен аурудың басталғанына дейінгі кезең) орта есеппен 30-50 күнді құрайды, бірақ ол сирек жағдайларда 1 жылдан артық 10-90 күнге созылады. Бастан қаншалықты жер алысырақ тістесе, инкубация кезеңі соғұрлым ұзағырақ болады. Әсіресе бас пен қолды, сондай-ақ балаларды тістегенде қауіп тым жоғары болады. Инкубация кезеңінде аяқ жарақаттанатын болса, онда кезең ұзаққа созылады.
Аурудың 3 сатысы бар: I - бастапқы, II - қозу, III – салдану. Бірінші саты жалпы нашарлау, бас ауыруы, дене температурасының шамалы көтерілуі, бұлшықеттің ауыруы, ауыздың құрғауы, тәбеттің нашарлауы, тамақ ауруы, құрғақ жөтел, жүрек айнуы және құсудан басталады. Тістеген жерде жағымсыз сезім пайда болады - қызу, қызару, тырнақтардың ауруы, қышу және сезімталдықтың артуы. Пациент депрессияға ұшырайды, тұйықтала бастайды, тамақтанудан бас тартады, түсініксіз қорқыныш сезімдері билейді, күйзеліске ұрынады, тітіркенуі арта түседі. Ұйқысыздық, шытырман түстер көруі, иіс сезгіштік және визуалды галлюцинациялар пайда болады.
1-3 күн өткеннен кейін, аурудың бойында екінші кезең іске қосылады. Мазасыздық, ашушаңдық, және осы кезеңге тән белгі, гидрофобияға ұстамалары пайда болады. Су ішуге тырысқанда, және тіпті құйылатын суды көре немесе дыбысын естісе, сұмдық қорқыныш сезімі туындайды, жұтқыншақ пен көмей бұлшықеттері құрысып қалады.
Тыныс алу шуылға айналады, ауырсыну мен құрысулар қатар жүреді. Аурудың осы кезеңінде адам тітіркендіргіш, қозбалы, агрессивті, «қояншық» болып шығады. Ұстамасы ұстағанда науқастар айғайлайды, снделе бастайды, жиһаздарды ұрып сындырғыссы келеді, адам кейпінен ауытқи бастайды, тіпті адамның өзін қатты итеріп жіберуі мүмкін. Қатты терлейді, сілекейі аузынан ағып тұрады, тым көп сілекейді жұтынып үлгере алмайды. Бұл кезең 2-3 күнге созылады.
Содан кейін аурудың үшінші кезеңі басталады, бұл кезде науқас салмақтылана түседі. Оның қорқынышы жоғалады, судан қорқу ұстамасы да болмайды, сауығуға, жазылуға үміт пайда болады. Осыдан кейін дененің температурасы 40 - 42 градусқа дейін көтеріледі, бойында әртүрлі дүмпулер көріне бастайды, аяқ-қолдары мен ми нервтері салданып қалады, естен танып, тырыса береді. Тыныс алуының тежелуінен немесе жүрегінің тоқтауынан жан үзіп кетуі де ықтимал. Аурудың ағымы осылайша болып өтеді.
Құтыруға қарсы емдеу әдісі жоқ. Егер ауруды алғашқы кезеңінде емдеуге мүмкіндік болып жатпаса, соңғыларында аман алып қалуға еш үміт жоқ. Әлемде құтыруды емдеутін тек бір ғана емдеу түрі белгілі. Бірақ әзірге ол бізге таңсық.
Дегенмен, аурудың алдын-алу тәсілі бар, ол бактерияның ұрығын жою. Бұл арнайы профилактикалық әдіс - тістеген сәттен бастап 14 күннен кешіктірмей құтыруға қарсы арнайы вакцинаны енгізу. Ең жақсы ерекше алдын алу - бұл нақты иммуноглобулинді енгізу және / немесе белсенді иммундау (вакцинация).
Вакцина вирусқа қарсы 1 мл 5 рет: инфекция күні, содан кейін 3, 7, 14 және 28 күнде енгізіледі. Бұл схемамен жақсы иммунитет пайда болады, бірақ ДДСҰ-ның нұсқауы бойынша 6-шы инъекция, 1-ші иньекциядан кейін 90 күн өткенде енгізу керек.
Ең жақсы жергілікті вакциналар иыққа немесе жамбастың бұлшықеттеріне салынады. Егер адам тістесе, ол тістегенге дейін толық кесте болйынша екпе салдырған болса, оның бойында антидене жеткілікті болса, иммуноглобинсіз арнайы схемалық екпе салдырылады.
Егер жануар 10 күндік бақылау кезеңінде сау болып қалатын болса немесе жануарларда құтыру белгілері анықталмаса, терапия тоқтатылуы мүмкін.
Қауіпке тап болған кейбір адамдар (ветеринарлар, ит иелері, аңшылар) алдын-ала екпе салдыруы қажет. Вакцинациялар, сондай-ақ 12 айдан кейін алғашқы рет жаңартылған арнайы құрылған схема бойынша жүзеге асырылады. содан кейін әр 5 жыл сайын вакцинациалау жүргізіледі.
Егер сізді қандай да бір жануар тістеп алған болса не істеу керек?
Біріншіден, тістеген жерді сабынмен тез арада сабынмен жақсылап 10 минут көлемінде жуу керек. Терең жараларды сұйық сабынмен, мысалы, шприцпен немесе катетермен жууға болады. Жараларды немесе тігістерді өртеудің қажеті жоқ.
Осыдан кейін сіз тез арада ең жақын жердегі төтенше жағдай бөліміне баруыңыз керек, себебі құтырудың алдын алу вакциналары сіздің дәрігерге қаншалықты тез барғаныңызға байланысты. Төтенше жағдай бөлмесінде дәрігерге келесі ақпаратты ұсынуға болады - жануардың сипаттамасы, оның сыртқы түрі мен мінез-құлқы, құтыру болу ықтималдығы, тістеу жағдайлары.
Бұдан кейін дәрігер тағайындаған егу курсын өткізуіңіз керек. Алаңдамаңыз, ешкім сізге қаптатып ішке шаншу жасамайды, сізге вакцина беріледі және содан соң үйіңізге жібереді. Осылай бес немесе алты рет дәрігерге барып тұрасыз. Соңғы екі ай ішінде, жағдайы ауыр болған, қайта вакцинацияланған, сондай-ақ жүйке жүйесі аурулары немесе аллергиялық аурулары бар адамдар, жүкті әйелдер, сондай-ақ басқа вакциналар салдырылған адамдарға емханада дәрігерлер қадағалауында қалуы мүмкін. Вакцинация кезінде және 6 ай өткенге дейін алкогольді қолдануға тыйым салынады. Бұған қоса, егер сіз құтырмаға қарсы вакцинация курсына қатыса алмасаңыз, артық жұмыс істемеуіңіз керек, қатты мұздамау керек немесе қатты қызып кетпеуңіз керек.
Вакцинация кезінде сіз денсаулық жағдайын мұқият бақылап отыруыңыз керек. Және кез-келген шағымдарға байланысты дәрігермен кеңесу керек, ыңғайына қарай вакцинация уақытша тоқтатылады. Тек невропатолог, терапевт және радиологпен емделуден кейін ғана егу жұмыстарын жалғастыру туралы мәселе қаралатын болады.
Тегтер:
құтыру
жануар
вакцина
иммуноглобулиндер