Botýlızm - bul botýlızmniń taıaqshalary juqqan tamaq ónimderden týyndaıtyn aýrý. Qozdyrǵyshy - tabıǵatta keń taralǵan anaerob, uzaq ýaqyt spora túrinde topyraqta bolýy múmkin. Ol topyraqtan, aýyl sharýashylyǵy janýarlarynyń ishekterinen, sondaı-aq keıbir tushy balyqtardan túrli taǵam ónimderine - kókónisterden, jemisterden, astyq, et jáne t.b. ónimderden beriledi.
Mysaly, tamaq ónimderin saqtaý kezinde ottegi joq bolsa, botýlızm bakterııalary bakterııanyń eń kúshti ýly bolyp tabylatyn toksınderin kóbeıtip, týyndata bastaıdy. Olar ishek sólimen joıylmaıdy, onyń keıbir túrleri (E tıpti toksınderi) tipti sóldiń áserinen kúsheıtedi. Ádette, toksınder konserviler, tuzdalǵan balyq, shujyq, vetchına, sańyraýqulaqtar sııaqty tehnologııalarda buzylǵan, ásirese úıde turyp qalǵan taǵamdarda jınaqtalady. Inkýbatsııalyq kezeń 2-3 saǵattan 1-2 kúnge deıin sozylady. Bastapqy belgiler - jalpy álsizdik, azdap bastyń aýrýy, júrek aıný jáne ishtiń ótýine qaraǵanda, kóbinese ishtiń qatýy bolady.
Botýlızm nerv júıesine áser etkende (buldyr kórinis, jutyný, daýystyń ózgerýi) paıda bolady. Naýqas ózin tumanda júrgendeı sezinedi, barlyq nysandar buldyrap kórinedi, tipti keıde keıbir zattar eki eselenip kórinedi, qatar turǵan eki zat birinen biri úlkenirek bolyp qórinedi. Jıi anyqtalǵan jaǵdaı kózi qylı bolyp qalady, ptoz – bir qabaǵy kóterińki, ekinshisi túsinki bolyp qalady. Keıde akkomodatsııa joǵalyp ketedi – kózi jaryqqa áser bermeı qalady. Naýqastyń aýzy qurǵaıdy, daýsy álsin shyǵady, tili burmalanyp qalady. Dene temperatýrasy qalypty nemese sál joǵary (37.2-37.3 ° C),-da saqtalady. Patsıenttiń ishekterinde spordyń qaınatýmen baılanysty toksın áseriniń kúsheıýi kezinde, kózdiń belgileri baıqala basstaıdy, jutynýdyń qıyndaýy kezdesedi (jumsaq tańlaı isten shyǵyp qalady) . Júrek soǵysy estilmeı qalady, pýlsi bastapqyda aqyryn bolyp turady da, keıin jedeldeı túsedi, qan qysymy tómendep ketedi. Tynys alýy toqtap qalsa, ólip ketý qaýpi týyndaıdy.
Emdeý. Alǵashqy kómek - qyshqyl (mysaly, magnıı sýlfaty), shabdaly nemese basqa ósimdik maıy, toksınderdi baılanystyrý úshin, jyly 5% natrıı gıdrokarbonat eritindisimen asqazandy shaıý (pisirý sodasy) kerek. Eń bastysy – botýlındikke qarsy sarysýdy engizý kerek. Sondyqtan barlyq naýqastar dereý aýrýhanaǵa jatqyzylady. Bıologııalyq úlgini paıdalanatyn bakterııanyń ýly túrin anyqtaý múmkin bolǵan jaǵdaıda arnaıy ekzotoksınniń erekshe túrine (mysaly, A nemese E tıpi) qarsy arnaıy toksınge qarsy sarysýy qoldanylady. Eger bul múmkin bolmasa, polıvalentti - A, B jáne E sarǵysh qospalaryn qoldanyńyz. Aýrýlar úshin abaılap kútimildeý qajet, tynys alý jabdyǵynyń kórsetkishteri boıynsha, aǵzanyń fızıologııalyq qyzmetterin qoldaý úshin sharalar qabyldanady. Jýtynýdyń buzylýy jaǵdaıynda, zond nemese qorektik klızmalar arqyly jasandy tamaqtaný qamtamasyz etiledi. Emdeýdiń alǵashqy 5 kúninde dári-dármektiń qosymsha áreketi levomıtsetındi (5-6 kún ishinde 0,5 g 4-5 ret kúnine), sondaı-aq adenozın trıposfatyn (1 ret 1 ml eritindi, kúnine 1 ret) qamtıdy. Nájistiń turaqty shyǵýyn qadaǵalaý óte mańyzdy.
Tegter:
botýlızm
jumsaq tańdaıdyń saldanýy