Mazmuny
Sozylmaly bronhıtke ne sebep bolady?
Dáriger sozylmaly bronhıtti qalaı anyqtaıdy?
Sozylmalmaly bronhıtke qarsy qoldanylatyn dári-dármekter bar ma?
Sozylmaly bronhıt kezinde antıbıotıkter kómektese ala ma?
Ottegi terapııasy jaıynda ne aıtýǵa bolady?
Men ókpemniń jaǵdaıyn jaqsartý úshin ne istesem bolady?
Sozylmaly bronhıt asqynyp ketse ne bolady?
Men tynys alýymdy jeńildetý úshin jáne jóteldi basý úshin ne istesem bolady?
Sozylmaly bronhıt degen ne?
Bronhıt – bul tynys alý joldary men ókpeniń qabynýy (nemese qyshýy). Tynys alý joly degen – ótpege aýa apataryn tútikshe. Ony bronh dep te aıtady. Tynys alý joldary qabynǵanda, olardan shyryshtar bólinedi. Shyryshtar tynys alý joldaryna kedergi jasaıdy da, ókpege aýanyń kelýin qıyndatady.
Sozylmaly brohıttiń sımptomdaryna keler bolsaq, tamaqtan shyrysh (qaqyryq) bólinedi, jótel paıda bolady, tynys alý qıyndaıdy, keýdede aýrý sezimi baıqalady.
«Sozylmaly» degen termınniń ózi bul aýrýdyń uzaq ýaqyt boıy mazalaıtyndyǵyn meńzeıdi. Sozylmaly dep atalatyn bronhıt, úsh aıdan artyq ýaqyt mazalaıdy. Sozylmaly bronhıt ókpe emfızemııasymen jıi baılanysyp ketedi, ondaı jaǵdaı týyndaǵanda, ony ókpeniń obstrýktıvti sozylmaly aýrýy (ÓOSA) dep atalady.
Sozylmaly bronhıttiń qandaı sebepteri bar?
Shylym shegý sozylmaly bronhıttiń birden-bir sebebi bolyp tabylady. Shylym tútini ókpege baryp tynys alý joldaryn titirkendiredi, nátıjesendi odan shyrysh bólinedi. Ýzaq ýaqyt boıy hımııalyq bý nemese shań, sondaı-aq basqa zııandy zattar tynys alý joldary arqyly ókpege tússe, onyń áserinen ókpe titirkenip, sozylmaly bronhıt týyndaýy múmkin.
Dáriger sozylmaly bronhıtti qalaı dıagnostıkalaıdy?
Dáriger sizden aýrýlardyń sımptomdaryn surastyrady jáne kelesideı suraqtar qoıylýy múmkin:
• Sizden qaqyryq bólinip, jótelińiz kúsheıdi me?
• Tynys alý joldarynda máselelerińiz týyndady ma?
• Keýdeńizde qysylyp turǵandaı sezim bola ma?
• Sizde bul sımptomdar qashannan beri paıda boldy?
• Siz shylym shegesiz be?
• Kúnine qansha shylym shegesiz?
• Shylym shegip júrgenińizge qansha jyl boldy?
• Ókpeńizdi titirkendiretin hımııalyq bý nemese shań sııaqty basqada zııandy zattardan zaardap shektińiz be?
Eger dáriger sizde sozylmaly bronhıt bar dep tapsa, siz ókpeńizdiń zaqymdalǵanyn teksertýińiz kerek. Dáriger sizdiń ókpeńizdiń qyzmetin tekseredi, onyń qanshalyqty jaqsy jumys istep jatqanyn anyqtaıdy. Tekserý barysynda siz ókpedegi aýa mólsherin ólsheıtin qurylǵy arqyly dem alasyz. Sondaı-aq, dáriger sizge keýde jasýshalaryn tekserý úshin qan taldamasyn tapsyryp, rentgennen ótýińizdi mindetteıdi.
Sozylmaly bronhıtti emdeıtin dári-dármekter bar ma?
Iá. Dáriger sozylmaly jóteldi emdeý úshin bronhodılatatorlar tobyndaǵy dárilik preparattardy taǵaıyndaıdy. Bul dáriler tynys alý joldaryn keńeıtedi, erkin tynys alýǵa jaǵdaı jasaıdy.
Bul dárilerdi ádette ıngalıatsııa túrinde qoldanady. Ingalıatordyń qyzmeti, dárilerdi ókpege áser etkizý bolyp tabylady. Ingalıatordy durys qoldaný kerek, sebebi ókpege dáriniń tolyq qandy áser etýi soǵan baılanysty. Negizi dáriger ony qalaı qoldaný kerektigin sizge úıretedi.
Qatty demikpe kezinde, dáriger sizge teofıllın sekildi dárilik preparatty taǵaıyndaıdy, olar tabletka túrinde qoldanylady.
Eger aýrý sımptomdary bul dárilerdi qoldǵanǵannan ońalmasa, dáriger sizge steroıdtardy qoldanýdy taǵaıyndaıdy. Onyń ıngalıatsııalyq jáne tabletkalyq túrleri bolady.
Sozylmaly bronhıtke tap bolǵanda atıbıotıkter kómektese ala ma?
Sozylmaly bronhıtke antıbıotıkter kómektese almaıdy. Olar tek ókpemen baılanysty sozylmaly jótelge, ókpelik ınfektsııa kezinde paıda berýi múmkin. Eger sizde ókpelik ınfektsııa bolsa, ol jótelgen kezde, qaqyryqtyń bólinýimen kóris beredi. Ol kezde qaqyryq sary nemes ashyq jasyl tústi bolady. Ondaı jaǵdaıda da tynys tarylyp, qaltyraý paıda bolady.
Ottegi terapııasy jaıynda ne aıtýǵa bolady?
Sozylmaly bronhıt paıda bolyp, ókpe zaqymdanǵan kezde aǵzaǵa ottegi tasymaldaný qıyndaıdy. Eger sozylmaly bronhıt aýyr damysa, jáne qoldanǵan dárilerińiz paıda bermeı jatsa, onda, dáriger sizge qosymsha ottegi alýdy taǵaıyndaıdy. Eger dáriger sizge ottegin alýdy taǵaıyndaǵan bolsa, onda ony kúndiz qanshalyqty mólsherde qoldanǵan bolsańyz, túnde de solaı paıdalanýdy umytpańyz. Ottegi sizge tynys alý úshin, ári qaraı ómir súrý úshin qajet bolady.
Men ókpemniń jaǵdaıyn jaqsartý úshin taǵy ne isteýim kerek?
Birqalypty fızıkalyq júkteme tynys alýǵa atsalysatyn bulshyqetterińizdi nyǵaıtady. Aptasyna joq degende 3 ret jattyǵyp turyńyz. Sodan soń, jattyǵý kúshtemelerin kóbeıte berińiz. Mysaly siz aptasyna 3 ret 15 mınýttan júgirýińiz múmkin. Ýaqyt óte kele bul jattyǵýǵa da boıyńyz úırenip, aqyryndap júgirýińizge jyldamdyq qosyla bastaıdy. Sodan siz 20 mınýt boıy júgire bastaısyz, sodan 25,30 mınýt dep kete beredi. Dárigerińizden ózińizdiń densaýlyǵyńyzǵa baılanysty qandaı jattyǵýdyń kún tizbesin ornatý kerektigin surap alyńyz.
Ókpelik reabılıtatsııa dep atalatyn emdeý baǵdarlamasy sizdiń tynys alýyńyzdy jeńildetedi. Ókpelik reabılıtatsııa ádette pýlmonolgpen (ókpe aýrýyn emdeýmen aınalysatyn dáriger) birge ótkiziledi. Dáriger ókpelik reabılıtatsııa baǵdarlamasyn ótkizý úshin sizdi, emdeý mekemesine joldaýy múmkin.
Tynys alýdy jeńildetý úshin jáne bir ádis «erindi jymqyryp turyp dem shyǵarý» ádisi de kómekshi bola alady. Ol úshin tereń dem alyńyz, sodan soń aýyz arqyly aqyryndap dem alyńyz, enrińizdi jymqyryp turyńyz, týra bireýge yzalanyp turǵandaı keıipte. Bul jattyǵý tynyńtyń tarylýyn jeńildetedi, sozylmaly jóteldi azaıtady. Nátıjesinde siz ózińizdi jaqsy sezinip qalasyz.
Sozylmaly bronhıt asqynyp ketse ne bolady?
Sozylmaly bronhıt ókpe ınfektsııasyn joǵarlatady, sol úshin sizge ár jyl saıyn tumaýǵa qarsy ekpe saldyryp turǵan durys. Odan basqa, ár 5-6 jyl saıyn pnevmokokqa qarsy ekpe saldyryp turyńyz, sonda pnevmonııa aýrýynan aman bolasyz.
Men tynys alýymdy jaqsartý úshin jáne jóteldi toqtatýym úshin ne isteı alamyn?
Eger siz shylym shekseńiz, eń bastysy, siz ol jaǵymsyz ádetten aıyqqanyńyz durys. Sebebi, qanshalyqty tútin jutsańyz, ókpeńiz sonshalyqty zaqymdanady. Eger siz temekini tastasańyz, tynys alýyńyz jaqsarady, az jóteletin bolasyz, jáne ókpeńizdiń jalpy jaǵdaıy ońdalatyn bolady. Temekiden bas tartý arqyly, ókpeniń qaýipti isiginen aýlýq ketýge bolady. Sol úshin dárigerden shylymdy qalaı tastaý kerektigin surańyz.
Aerozoldyq azyqtar, shashqa arnalǵan laktar, shashyraıtyn boıaqtar sekildi ókpeńizdi titirkendiretin zattardan aýlaq bolyńyz. Hımııalyq bý men shań-tozańnan da aýlaq júrińiz. Boıaýlar, lak jáne hımııalyq suıyqtyqtarmen jumys jasaǵanda aýzy-murnyńyzǵa maska taǵyp alyńyz.
Tegter:
sozylmaly bronhıt,
bronhıt,
bronhıttiń sebepteri,
bronhıttiń dıagnostıkasy,
bronhıttiń emdelýi,
ottegi terapııasy