Qantsyz dıabet - bul antıdıýretıkalyq vazopersın gormony óndirisiniń jetispeýshiliginen týyndaǵan aýrý bolyp sanalady.
Antıdıýretıkalyq gormon nemese vazopressın - bul adam denesiniń sý balansyn jáne osmotıkalyq suıyqtyqtardy retteıtin negizgi qural bolyp tabylady. Qannyń suıyq bóligi jáne jasýshadan tys suıyqtyqtyń osmotıkalyq tepe-teńdigi belgili bir deńgeıde únemi saqtalýy kerek, áıtpese deneniń jumysy toqtatylady. Qan plazmasyndaǵy osmolıarlyq deńgeı joǵarylaǵanda, adamdy shól qysyp, vazopressın óndirisi artyp ketedi. Vazopressınniń áserinen búırek tútikshelerindegi sýdy keri sińirý joǵarylaıdy, bosatylǵan neseptiń mólsheri azaıady.
Osmotıkalyq qysymdy retteýden basqa, vazopressın:
• Qan qysymyn saqtaýǵa qatysady
• Belgili bir gormondardyń sekretsııasyn retteıdi
• Qannyń uıýyna yqpal etedi
• Ortalyq júıke júıesinde este saqtaý úrdisterine qatysady.
Qantsyz gıpotalamııalyq dıabet nemese ortalyq genezdiń qant dıabeti vazopressınniń gıpotalamýstyń jasýshalary buzylǵan kezde paıda bolady.
Qantsyz nefrogendi (búırektik) dıabet, búırekte qannyń qalypty mólsherimen, vazopressınniń sezimtaldyǵy buzylǵan jaǵdaıda paıda bolady. Qantsyz dıabet bolǵan kezde, búırekter neseptiń tómen tyǵyzdyǵyndaǵy salmaǵyndaı kóp mólsherde nesep shyǵarady. Iaǵnı, bul zárde negizinen sý bar, al tuzdardyń jáne basqa zattardyń sany kúrt tómendeıdi. Búırekten kóp mólsherde suıyqtyqtyń ketýi kompensatorlyq shóldi týdyrady.
Qantsyz dıabet, bas súıegi jáne mı jaraqattarynan keıin, mıǵa jasalǵan operatsııadan keıin, ásirese, gıpofız adenomasy joıylǵannan paıda bolýy múmkin. Aýrý erlerde de, áıelderde de birdeı jıilikte kezdesedi.
Qantsyz dıabettiń klınıkalyq kórinisteri
Aýrýdyń alǵashqy belgileri zár shyǵarý kólemi táýligine 5-6 lıtrge deıin kóbeıedi, shóldiń qysýyna baılanysty. Naýqas dál sondaı mólsherde suıyqtyqty ishýge májbúr bolady. Naýqas túngi ýaqytta zár shyǵarýǵa jıi turady, sol sebepti uıqynyń buzylyp, jalpy sharshaýǵa tap bolady. Naýqastar ádette sýyq, muzdy suıyqtyq ishýdi qalaıdy. Budan basqa, neseptiń mólsheri 20 lıtrge deıin ulǵaıýy múmkin.
Naýqastyń jaǵdaıy nasharlaıdy: bas aýyrǵanda, terisi qurǵaǵanda, salmaǵyn joǵaltqanda, silekeıdiń bólinýin azaıǵanda, asqazannyń sozylýy jáne tómendeýi baıqalǵanda.
Qantsyz dıabetti emdeý.
Qantsyz dıabetti emdeý úshin almastyrǵysh terapııa retinde vazopressın sıntetıkalyq analogy qoldanylady. Sonymen qatar, kómirsýlardyń jáne jıi tamaqtaný mólsheriniń artýyna baılanysty dıeta usynylady. Nefrogendi qantsyz dıabet kezinde, tıazıdti dıýretıkter men lıtıı preparattary taǵaıyndalady. Mı isigi anyqtalǵan kezde jedel túrde emdeý kerek. Aýrý sozylmaly, uzaq ýaqyt boıy ketpeı júredi. Ýaqytyly emdelse adam ómirine qaýip tónbeıdi.
Tegter:
neseptiń kóp bólinýi (erkekterde)