Mazmuny
Nervtiń tartylýy – bul bulshyq ettiń bireýiniń nemese tobynyń kúrt qaıtalanatyn jáne eriksiz jıyrylýy. Nervtiń tartylýy kóbinese, qabaqtyń, jaqtyń nemese aýyzdyń shetiniń tartylýymen nemese jybyrlaýymen, kózdiń jypylyqtaýymen, bet bulshyq etiniń jıyrylýymen kórinis beredi. Keıbir jaǵdaıda mundaı tartylýlar tańdaıdyń dybysymen, jótelińkireýmen, dybystardy nemese sózderdi aıtýmen (vokaldy) qosarlanady.
Adamnyń júıke júıesi ortalyq jáne perıferııalyq júıelerden turady.
Dárigerdiń dıagnozy qajet, sebebi, nervtiń tartylýy, ásirese, vokaldyq túri, kóbinese, túsiniksiz minez-qulyq bolyp kórinýi múmkin. Bul qorshaǵan ortanyń teristeýin týyndatýy múmkin, bul balanyń jaǵdaıynda teris yqpalyn tıgizip, nervtik tartylý ýshyǵýy múmkin.
Sondaı-aq, dıagnostıka basqa kelesi aýrýlardy eskerý úshin de qajet: úreılený buzylysy, obsessıvtik-kompýlsıvtik buzylys, zeıinniń jetispeý sındromy.
Nervtiń tartylýy kóbinese, balalarda kezdesedi. Nervtiń tartylýy eki túrde bolady: alǵashqy – júıke júıesiniń buzylysynan keıin paıda bolatyn, ekinshi – mıdyń aýrýlarynan keıin paıda bolatyn. Sondaı-aq, nervtiń tartylýynyń tuqym qýalaıtyn toby bar, mysaly, Torret sındromy (baqylaýǵa kelmeıtin vokaldyq tartylýymen kórinis beretin buzylys (dybyspen qosarlanatyn)).
Nervtiń tartylýynyń negizgi sımptomdary – bulshyq ettiń kúrt jıyrylýy, qımyldar nemese qımyldardyń kúrdeli kesheni. Nervtiń tartylýy túrli kúshpen bolýy múmkin. Naýqas nervtiń tartylýyn basýǵa tyrysqanda, shıryǵý artady, tartylý kúsheıedi.
Qımyldyq tartylýǵa jatatyndar:
· Kózdiń jypylyqtaýy
· Judyryqtyń túıilýi
· Saýsaqtyń búgilýi
· Tanaýdyń tartylýy
· Bet qımyldyń paıda bolýy
· Qoldy sermeý
· Aıaqty sermeý
· aýyzdyń ashylýy
· qabaqtyń túıilýi
· ıyqty qozǵaý
· tildi shyǵarý.
Dybystyq tartylýǵa jatatyndar:
· tańdaı qaǵý
· ýhileý
· ysyldaý
· muryndy tartý
· Demdi ishke tartý
· yńqyldaý
· jótelińkireý
· tamaqtyń qyrnaýy
Dáriger aýrýdy nevrologııalyq jáne psıhıatrııalyq tekserýden keıin qoıady. Zertteý kezinde mıdyń zaqymdanýynan bolatyn aýrýlardy, psıhıkalyq buzylystardy eskerý qajet.
Nervtiń tartylýy arnaıy emdeýdi qajet etpeıdi. Eger baladaǵy nervtiń tartylýy kóńil-kúı máselesinen týyndasa, qorshaǵan ortasy men otbasyndaǵy kóńil-kúı jaǵdaıyn retteý qajet. eger aýrý asqynǵan bolsa, psıhoterapııany qoldanady. Seans kezinde másele talqylanady, balany oıyn túrinde kúızelispen kúresýge úıretedi. Mundaı jaǵdaıda psıhoterapevtiń keńesi balanyń ata-anasyna da qajet. ekinshi nervtiń tartylýyn emdeý onyń paıda bolýynyń túpkilikti sebebin joıýǵa baǵyttalǵan.
Ádette, nervtiń tartylýy bala jasta kórinis beredi, ádette, eresek bola bastaǵanda, joıylady.
Nervtiń aıqyn asqynýynda qoǵamdaǵy beıimdelýde máseleler bolýy múmkin.
Keıde nervtiń tartylýy ózdiginshe ótedi. Eger jalǵasatyn bolsa, tartylýdyń jıiligi men qarqyndylyǵyn azaıtý úshin dárigerdiń aralasýy qajet.
Source: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000745.htm