Mazmuny
Kron aýrýynyń sımptomdary qandaı?
Kron aýrýynyń sebepteri qandaı?
Aýrýdyń sımptomdaryn qalaı jeńildetýge bolady?
Kron aýrýy – asqazan-ishek joldarynyń barlyq bóliginde – aýyz qýysynan bastap aınalshyqqa deıin oıyq jara paıda bolýymen sıpattalatyn ishektiń qabyný aýrýy. Qron aýrýy kezinde ishektiń saý bólikteri men zaqymdanǵan tustary kezektesip turady. Keıbir adamdarda aýrýdyń aýyr sımptomdary baıqalady, al basqalarda jeńil túrde nemese emdelmegen jaǵdaıda sımptomdarsyz ótedi. Aýrýdyń aýyr barysynda uzaq ýaqyt boıy emdelý, tipti, hırýrgııalyq aralasý qajet bolady.
Kron aýrýynyń sımptomdary qandaı?
Kron aýrýynyń sımptomdary asqazan-ishek joldarynyń zaqymdanǵan bóligine qaraı ár túrli bolady. Aýrýdyń jıi sımptomdaryna jatatyndar:
- Dıareıa
- Asqazannyń túıilip, aýyrsynýy
- Ishte qaıtalanyp, paıda bolatyn aýyrsyný
- Nájistegi qan
- Tábettiń tómendeýi
- Josparlanbaǵan salmaq joǵaltý
Basqa da qosalqy sımptomdaryna qaltyraý, býyndaǵy aýyrsyný, kórýdegi jáne teridegi máseleler, sharshaý sezimi jatady.
Kron aýrýynyń sımptomdary jeńil nemese aýyr bolýy múmkin. Ár ýaqytta qaıtalanyp, joıylyp, kúrt nemese birtindep bastalýy múmkin.
Kron aýrýynyń sebepteri qandaı?
Ishektiń osy qabyný aýrýynyń paıda bolý sebepteri osy ýaqytqa deıin belgisiz. Bir otbasynyń múshelerinde kezdesýi múmkin, ıaǵnı, tuqym qýalaý da belgili bir rol atqarady. Kóptegen zertteýshiler ishektiń qabyný aýrýlary organızmniń ımmýndyq júıesindegi máselelerge baılanysty dep sanaıdy. Qalypty jaǵdaıda ımmýndyq júıe organızmdi ınfektsııalardan qorǵaıdy. Ishektiń qabyný aýrýlary bar adamdardyń ımmýndyq júıesi tamaqty, paıdaly bakterııalar men basqa da zattekterdi ınfektsııa kózi dep qate qabyldaıdy. Osynyń saldarynan ımmýndyq júıe ishektiń jasýshalaryn shabýylǵa alyp, onyń qabynýyna aparady.
Dáriger medıtsınalyq tekserýdi júrgizip, aýrýdyń sıpattalǵan sımptomdaryn naqtylaıdy. Anyqtaý úshin dáriger qannyń birqatar taldaýyn jáne nájistiń úlgilerin zertteýdi taǵaıyndaıdy. Sondaı-aq, dáriger toq nemese tik ishekti kórneki túrde qaraý boıynsha bir nemese birneshe protsedýralardy, mysaly, asqazan-ishek joldarynyń endoskopııasy – toq ishektiń sańylaýyna ıiletin jińishke tútik engizý arqyly jasalatyn kolonoskopııany jáne rektoromanoskopııany taǵaıyndaýy múmkin.
Asqazan-ishek joldarynyń joǵary bólimderin zertteý ádisi – fıbrogastrodýodenoskopııa, ol arqyly dáriger naýqastyń asqazanynyń jáne ash isheginiń jaǵdaıyn oıyq jara bolýyna tekseredi. Mundaı endoskopııa eki túrli bolady. Birinshi jaǵdaıda, shaǵyn kamerany jutý arqyly (kapsýlalyq endoskopııa), nemese dáriger ıiletin endoskopty aýyz qýysy arqyly engizedi.
Aýrýdy anyqtaý úshin kórneki túrde qaraýǵa múmkindik beretin tekserýler, mysaly, rentgen, kompıýterlik tomografııa nemese ish qýysynyń MRT taǵaıyndalýy múmkin.
Emdeýdiń maqsaty - aýrýdyń sımptomdaryn týyndatatyn qabynýdy basý. Mundaı dárilik preparattarǵa qabynýǵa qarsy quraldar jáne ımmýndyq júıeni basatyn preparattar jatady. Aýrýdyń qandaı da bir sımptomdarynyń bolýyna saı dáriger antıbıotıkterdi, dıareıaǵa qarsy, ish júrgizetin, aýyrsynýdy basatyn preparattardy nemese dárýmenderdi qabyldaýdy usynady. Aýrýdyń aýyr túrde ótýinde kóktamyr (vena) arqyly suıyqtyq engizý nemese operatıvtik aralasýdy júrgizý úshin naýqasty aýrýhanaǵa jatqyzý qajet bolady.
Emdeý barysynda naýqas otbasylyq dáriger, gastroenterolog (asqazan-ishek joldarynyń mamany), qajet bolsa, hırýrg qatysatyn dárigerler tobynyń baqylaýynda bolady.
Aýrýdyń sımptomdaryn qalaı jeńildetýge bolady?
Ózińizge qamqorlyq jasaýdy qolyńyzǵa alyńyz. Emdám ustaný qajet. Qandaı da bir sımptomdardyń bolýyna baılanysty dáriger tamaqtaný ratsıonyndaǵy talshyǵy mol taǵamdy azaıtýdy nemese sút ónimderin tutynbaýdy usynýy múmkin.
Sondaı-aq, quramynda kofeın, alkogol bar jáne gazdalǵan sýsyndardy tutynýdy shekteý nemese tutynbaý qajet bolýy múmkin. Emdám ustanýmen qatar, demalý, udaıy sportpen shuǵyldaný qajet. Kúızelisti baqylaýǵa alý qajet, sebebi, úıdegi nemese jumystaǵy máselelerge baılanysty kúızelisti jaǵdaılar aýrýdy qozdyrýy múmkin.