«Менің қанымнан холестериннің 6,5 ммоль жоғары деңгейі анықталды, ал дәрігерлер болса жүрегімнің тоқтап қалу қаупі бар екенін айтты. Бұған не дейсіз және оны азайту және инфарктты болдырмау үшін не істеуім керек?»
Холестерин - ағзадағы жасушалар құрамында болатын және суда ерімейтін балауыз түріндегі зат. Бұл қажетті зат, себебі бұл жасушалар мен көптеген гормондар үшін маңызды құрылыс материалы. Қанды су ерітіндісі болғандықтан, холестерин қанмен араласпайды. Холестериннің метаболизмі бұзылған кезде ол қан тамырларының қабырғаларында жинақталып, атеросклеротикалық түйіншектер болып түзіледі. Бұл процесс қан тамырлары саңлауларының тарылуына себеп болады және олардың серпімділігінің бұзылуына алып келеді. Егер бұл жағдай жүрекке қан жеткізетін коронарлық қан тамырларында орын алса, жүрек тоқтап қалуы мүмкін. Атеросклеротикалық түйіншкетердің бұзылуынан май бөлшектері мен холестерин үлкейіп, оның салдарынан қан өткізетін тамырлар бітеліп, жүректің белгілі бір бұлшық еттерінің қан айналымы тоқтайды. Бұл процестің нәтижесі миокард инфарктісі немесе инсульт болуы мүмкін.
Холестерин бір литрге (ммоль) бір децификаторға (мг) немесе миллимольге дейін миллиграммен өлшенеді.
• Ұсынылған жалпы холестерин деңгейі 200 мг дл (5,17 ммоль) кем.
• 200-ден 239-ға дейін (5.17-тен 6.18-ке дейін) жоғары деңгейге жақын холестерин деңгейі болып саналады.
• 240 (6,21) немесе одан жоғары холестерин жоғары деп есептеледі.
Сізде қандағы жалпы холестерин деңгейін көтерілді дейік. Алайда, жалпы холестеринді қоспағанда, оның қанмен тасымалданатын липопротеидтердің құрамындағы оның құрамын анықтау маңызды. Липопротеиндер аз мөлшерде ақуызды қамтитын шағын, майлы капсулалар. Олар жоғары тығыздықты липопротеин және жаманы - төмен тығыздықты липопротеин қамтитын екі түрге бөлінеді.
Холестерол негізінен төмен тығыздықты липопротеидтермен тасымалданады. Осыған байланысты, жалпы холестеринді қоспағанда, жоғары тығыздықты липопротеин және төмен тығыздықты липопротеин ішіндегі қанның холестерин деңгейін тексеру маңызды болып табылады. Дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік, жаман әдеттерден арылту (темекі шегу мен алкоголь), сондай-ақ холестерин деңгейін төмендететін арнайы препараттар арқылы жаман холестериннің құрамын азайтуға болады.
«Холестеринді төмендету үшін қандай тағамдардан аулақ болуым керек?»
Дұрыс тамақтанбағандықтан ағзада атеросклероздың қаупін тудыратын «жаман» холестеріин пайда болады, ал одан жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупін едәуір арттырады. Майы мол жануарлар еттерін пайдалануды тоқтатыңыз (сиыр еті, қой еті, шошқа еті, тауық, сүт) майларының шамадан тыс тұтынылуы денеде жаман холестериннің жиналуына себеп болады және жүрек-қан тамыр ауруларының даму қаупін арттырады.
Жүрек-тамыр ауруларының дамытатын тағы бір себеп - сұйық өсімдік майларын өнеркәсіптік өңдеу және оларды қатты түрге айналдыру кезінде пайда болатын жасанды транзит майлары. Кейбір кондитерлік өнімдерде, маргарин ( қабаттты бәліштері және т.б.), пісіруге арналған май, жартылай фабрикаттар, сары май алмастырғыштар, жеңіл сары май, тез дайындалатын тамақ өнімдері (француз фридерінің бір бөлігінде 7 грамм транз) . Гидрирленген немесе ішінара гидрирленген майлар (олар көптеген транс майлары болуы мүмкін) өнімдерді сатып аларда сыртында жазылған жапсырма қағаздарын мұқият оқып шығыңыз. Өндірушілер өсімдік майының құрамында қандай май бар екенін көрсетпестен транс майын жасырып қоятынын есте сақтаңыз. Транс майлары қандағы жаман холестерин деңгейін арттырады және олардың жүректің ишемиялық ауруының дамуына соқтырады.
«Сіз қандай азық-түліктен аулақ болу керектігі жайында айтып өттіңіз. Ал холестерин деңгейін төмендету үшін және жүрек ауруының алдын алу мақсатында қандай ақыл-кеңес берер едіңіз?»
Мен талшық деп аталатын, құрамында еритін тағамдық талшықтары бар жемістер мен көкөністерді көбірек тұтынуды ұсынамын. Өйткені талшықтар зиянды холестеринді сіңіріп, оны ағзадан шығара алады. Сулы, қырыққабат, алма, алмұрт, қияр, қызанақ, жапырақты көкөністер сияқты тағамдар талшықтарға бай. Бұл өнімдерде талшықтан басқа да көптеген басқа пайдалы заттар бар. Қорыта айтқанда, талшықтар адам саулығы үшін аса маңызды, өйткені жүрек бұлшық еті, сондай-ақ жүрек қан тамырлары белгілі бір заттармен қамтамасыз етілуі керек, соның арқасында жүрек-тамыр жүйесі осының арқасында біртіндеп жұмысын жақсарта алады және біздің ағзамыздағы қанмен қамтамассыз ете алады, сондай-ақ, оттегімен және басқа биологиялық заттармен толықтырады. Балғын көкөністер мен жемістер - бұл жүректің химиялық көмекшілері, сондай-ақ оны қанмен қамтамасыз ететін тамшылар.
Мәселен, қызанақтар ликопиннің көмегімен жоғары құндылыққа ие антиоксиданттарды игереді, олар агрессвті молекулалар, сондай-ақ қан-тамырлар қабырғаларындағы талшықты құрылымды зақымдайтын тазартылмаған еркін радикалдардың алдына кедергі келтіріп, жүрек-қантамыр ауруларының алдын алады.
Алма антиоксиданттардан және флавоноидтерден басқа, пектинді - қандағы «жаман» холестерин деңгейін төмендететін талшықтың ерекше түрі, сондай-ақ ішекте тұратын пайдалы микробтарды тамақтандырады. Алманың құрамында - C, B, P, PP, каротеноидтер (организмде синтезделген дәрумені А дәрумені) бар, минералды калий, кальций, фосфор, темір, мыс, марганец, органикалық қышқылдар, таниндер, қабынуға қарсы әсері бар. Сонымен қатар, алма коронарлық қан тамырларының жұмысына жағымды әсер етеді, олардың ішкі қабатының жай-күйін жақсартады, сондай-ақ гемоглобиннің қолайлы деңгейін сақтайды.
Жапырақты көкөністер (салат, ақжелкен және тағы басқалар) атеросклероздың басталуына айтарлықтай қарсы тұрады, фолианттың (фолий қышқылы, В9 витамині) негізгі табиғи көзі болып табылады. Бұл фолийдің гомоцистеиннің қан деңгейін төмендету қабілетіне байланысты, ол қан тамырларының қабырғаларына зиянын тигізеді, бұл холестеринді қабаттарды әлсіретеді.
Қырыққабаттың барлық түрлері (ақ қырыққабат, гүлді қырыққабат және т.б.) эндотелияға - қан тамырларының ішкі қабатына зиянды әсер ететін ағзадағы токсиндерді тазарту үшін тамаша көмекшілер ретінде қызмет етеді. Сонымен қатар, қырыққабат - C, B топтары (B1, B2, B3, B5, B6), каротин (провитамин A), кальций, мыс, темір, марганец және жүрекке басқа да химиялық көмекшілері ретінде ықпал жасайды.
«Мендегі холестеринмен байланысты мәселе тұқымыма қатысты сияқты : менің әкемде холестерин деңгейі жоғары болған және оның 10 жыл бұрын жүрегінің ұстамасы орын алдыған, содан оған тек жатып күтіну тағайындалды, қазірге дейін әкем өте аз қозғалыс жасайды. Мұнысы жөн бе?
Оның тұрақты түрде аз қозғалыста өмір салтын ұстану фактісі дұрыс емес. Физикалық жаттығулар белгілі бір холестерин деңгейін жүйелілікке келтіреді, бұл липопротеидтердің жоғары тығыздығының деңгейіне, яғни «жақсы» холестерин деңгейінің ұлғаюына ықпал етеді. Дәрігер сізге күнделікті жаттығуларды ұсынуы мүмкін, мысалы, аптасына 5 рет 30 минут немесе қарқынды аэробтық жаттығу жасау (жылдам серуендеу немесе жүгіру) аптасына үш рет 20 минут.
Теңгерімді диетаны ұстану кезінде жаттыға бастайтын болсаңыз, салмақты тиімді басқара аласыз. Физикалық белсенді болу - бұл қиын емес. Мысалы, түскі үзілісте жылдам жарты сағат жаяу жүріңіз , амал болса ашық, таза ауада көбірек болуыға тырысыңыз. сүйікті спортыңызбен шұғылдану, фитнес-клубқа тұрақты түрде бару, сондай-ақ жұмысқа немесе азық-түлік дүкеніне автокөлікпен барудың орнына велосипедті пайдалану өте пайдалы болмақ.
«Жүрек ұстамасынан кейін әкеме дәрігерлер, холестеринді төмендететін – статин деген препаратты ұсынды. Ол қаншалықты дұрыс, сондай-ақ оны мен де қабылдай берейін бе?»
Статиндер холестериннің синтезіне қатысатын молекулаларды блоктау арқылы оларды азайтады. Сонымен қатар, статиндер атеросклеротикалық түйіншектерден пайда болған холестериндерді «жояды», бұл жүректің ұстамасына апаратын қан тамырлардың бітеліп қалмауына септігін тигізеді. Алайда, статиндердің жанама әсерлері де болуы мүмкін. Сондықтан оларды тек дәрігердің тағайындағаны жөн.
Сіздің холестерин деңгейіңіз жеткілікті деңгейде жоғары болғандықтан, статиндерді қабылдау қажеттілігі туралы дәрігермен кеңесу керек. Алайда, қандағы холестерин деңгейінен басқа, бұл шешім басқа да бірқатар жағдайларға байланысты болуы мүмкін. Дәрігер жүрек соғысы мен инсульт үшін қауіп факторларын ескеруі керек. Жас кезеңінде мұндай қауіптер салыстырмалы түрде төмен болып тұрады, көбінесе статиндерді қабылдауға емес, жаттығуға және теңдестірілген тамақтануға ерекше ден қою керек. Егер жүрек ұстамасына жоғары немесе аз деңгейде қауіп төніп тұрса, дәрігер, холестериннің қазіргі уақыттағы қалыпты дейгейіне және жасқа қарамастан статинді қабылдауды ұсынуы мүмкін.
«Жүрек ұстамасының алдын алу үшін статинді тағайындаудың белгіленген ережелері бар ма?»
Дәрігерлер статиндерді тағайындау барысында адамдардың кейбір санаттарын ажыратады. Оларға холестерин деңгейі жоғары адамдар, қант диабеті барлар, артериалық қан қысымы жоғарылар және темекі шегетіндер жатады. Сонымен қатар статиндер атеросклероз және қан тамырларының қалыңдатуынан туындаған жүрек-тамыр ауруларына диагноз қойған науқастарға ұсынылады. Оларға бұрын жүрек-қан тамырлары, инсульт, өтпелі ишемиялық шабуыл, перифериялық тамырлардың аурулары, сондай-ақ бұрын жүректің коронарлық тамырларында операция жасаған адамдар кіреді.
Сонымен қатар, біз, дәрігерлер, статиндердің артықшылықтарын талқылауға дайынбыз, бірақ бізді дұрыс түсінулеріңізді өтінеміз: бұл дәрі-дәрмектер холестерині жоғары барлық адамдарға арналмайды. Статиндердің бірқатар жағымсыз әсерлері бар екенін де ұмытпаған жөн. Дегенмен, холестерин деңгейін қалыпқа келтіру және жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын-алудың үздік әдісі тұрақты дене белсенділігін арттыру, жақсы тамақтану және жаман әдеттерден аулақ болу болып табылады. Егер статинстерді қабылдауға тура келсе, жаттығу мен дұрыс тамақтану олардың тиімділігін арттыруға көмектеседі.
Тегтер:
Денсаулық
Медицина
Пайдалы кеңестер