Mazmuny
Dıabettik neıropatııa – bul qant dıabetimen aýyratyn adamdarda paıda bolatyn nervtiń zaqymdanýy. Atalmysh jaǵdaı qant dıabetiniń asqynýy bolyp tabylady.
Shamalap kelgende dıabetpen aýyratyn adamdardyń jartysynda nerv ushtary zaqymdalyp jatady. Qant dıabeti dıagnozy qoıylǵannan soń birneshe jyl boıy aýrý sımptomsyz ótedi. Al alǵash qant dıabeti dıagnozy qoıylǵan keıbir patsıentterde nerv ushtarynyń baıaý zaqymlaýyn baıqaýǵa bolady.
Qant dıabeti nátıjesinde nervtiń zaqymdalýy múmkin jáne neıropatııa dep atalatyn asqyný paıda bolýy múmkin. Ádette bul aıaq-qol saýsaqtarynyń sezgishtigi joǵalýymen bastalady. Neıropatııa birte-birte tabannan bastap, patsıenttiń qolynyń nemese aıaǵynyń boıynda joǵary qozǵalýy múmkin.
Ádette aýrýdyń sımptomdary uzaq jyldar boıy baıaý damıdy. Sımptomdar zaqymdalǵan nervtiń túrlerine baılanysty bolyp keledi.
Ishek perıstaltıkasyn retteıtin nervter zaqymdalǵan kezde, sizde as qorytý kezinde qıyndyqtar paıda bolý múmkin. Onyń nátıjesinde dıabetti qadaǵalaý qıynǵa soǵady.
As qorytý kezinde qıyndyqtar paıda bolýyna baılanysty sımptomdar:
• Az mólsherde tamaq qabyldaǵan ózinde de paıda bolatyn artyq tamaqtaný sezimi
• Qyjyl jáne ishtiń kebýi
• Qusý, ish qatý nemese ish ótý
• Jutyný kezindegi qıyndyqtar
• Tamaqty ishkennen birneshe saǵattan keıin paıda bolatyn qorytylmaǵan taǵam qaldyqtarymen qusý
Eger de qol men aıaqtaǵy júıkeler zaqymdalsa, onda titirkený, kúıdirý nemese aýrý sezimi paıda bolady. Zaqymdalý deńgeıiniń órshýine baılanysty qol men aıaqtyń sezgishtigi joǵalýy yqtımal. Sezgishtik joǵalý nátıjesinde siz kelesideı nárselerdi sezbeı qalýyńyz múmkin:
• úshkir zatty basyp ketkende
• súıel nemese kishkentaı tilik paıda bolǵan kezde
• qolmen nemese aıaqpen tym ystyq nemese sýyq zatty tıgende
Eger nátıjesinde júrek jáne qan tamyrlar nervi zaqymdalsa, onda siz:
• Tósekten tez kóterilgen kezde esten tanýyńyz múmkin
• Jıiligen júrek soǵysyn sezýińiz múmkin
• Júrek aýrýy (stenokardııa) nemese júrek ustamasy kezinde aýrý sezimin sezbeı qalýyńyz múmkin
Nervtiń zaqymdalǵanyn rastaıtyn ózge de sımptomdarǵa mynalar jatady:
• Seksýaldyq problemalar, mysaly erlerde erektsııa boıynsha qıyndyqtardyń paıda bolýy, al áıelderde – qynaptyń qurǵaýy nemese orgazm turǵysynan qıyndyqtardyń paıda bolýy
• Qandaǵy tómen qant deńgeıine sezimtaldyqtyń joqtyǵy.
• Qýyqtaǵy problemalar, atap aıtqanda eriksiz zár shyǵarý nemese qýyqty bosata almaý.
• Tynyshtyqta jáne qalypty temperatýra kezinde mezgilsiz qatty tersheńdik.
Dáriger tekserý kezinde mynadaı aýrý belgilerin anyqtaýy múmkin:
• Tobyqta refleksterdiń bolmaýy nemese álsireýi
• Aıaqta sezgishtiktiń bolmaýy (arnaıy shetka túrindegi qurylǵymen (monofılament dep atalady) tekseriledi)
• Teridegi ózgerister
• «Bulshyqet seziminiń» buzylýy (kınestezııa)
• Gorızontaldy qalyptan vertıkaldy qalypqa tez aýysqan kezde arterıaldy qysymnyń tómendeýi
Aýrýdy dıgnostıkalaý kezinde kelesi zertteý ádisteri jasalady:
• Elektromıografııa (EMG) – bulshyqetterdiń elektrlik aktıvtiligin jazý
• Nervtik ótkizý jyldamdyǵyn tekserý – júıkeden ótetin elektrlik sıgnaldardy jazý
• Asqasannan ash ishekke taǵamnyń evakýatsııa jyldamdyǵyn tekserý
• Júıke júıesiniń qan qysymymen basqarylatyndyǵyn anyqtaý úshin passıvti ortostatıkalyq tekserý júrgizý.
Júıkeniń dıabettik zaqymdalýyn baıaýlaý úshin dárigerdiń keńesterin oryndańyz.
Qandaǵy ońtaıly qan deıńgeıin saqtaý úshin:
• Dıeta ustańyz
• Turaqty túrde fızıkalyq jattyǵýlardy jasańyz
• Turaqty túrde qandaǵy qant deńgeıin tekserip júrińiz
• Qant deńgeıin túsiretin preparattardy nemese ınsýlındi dárigerdiń taǵaıyndaýy boıynsha qabyldap júrińiz
Nervterdiń zaqymdalýyn rastaıtyn kelesi sımptomdary anyqtalǵan jaǵdaıda, dáriger oǵan baılanysty em taǵaıyndaıdy:
• Tabanda, aıaq nemese qoldaǵy aýrý sezimi
• Qusý, loqsý nemese taǵamdy qorytýǵa baılanysty basqa da problemalar
• Qýyqqa qatysty problemalar
• Erektıldy dısfýnktsııa nemese qynaptyń qurǵaýy
Aıaqtaǵy júıkeler zaqymdalǵan jaǵdaıda sezgishtik tómendeıdi. Sezgishtiktiń tolyq joǵalýy da múmkin. Nátıjesinde aıaqtaǵy jaralar ukópke deıin jazylmaıdy. Aıaqqa jasalǵan durys kútim asqynýdyń aldyn alýǵa kómektesedi.
Mundaǵy aıaqqa jasalatyn kútim dep aıtylyp otyrǵany:
• Kúndelikti muqııat aıaqty qarańyz
• Dárigerge qaralýǵa deıin aıaqty ózińiz tekserińiz.
• «Durys» shulyq jáne aıaq kıimdi kıińiz (dárigerińizben keńesińiz).
Taǵaıyndalǵan em aýrý sezimin basady jáne keıbir sımptomdardy qadaǵalaýǵa kómektesedi.
• Zár shyǵarý joldarynyń ınfektsııasy
• Aıaqataǵy dıbettik oıyq jaralar
• Júrek aýrýy (stenokardııa) nemese júrek ustamasy kezinde aýrý sezimin sezbeı qalý
• Aıaq saýsaqtaryn, tabandy nemese tobyqty ampýtatsııalaý
Dıabettik neıropatııa sımptomdary paıda bolǵan sátte dárigerge habarlasyńyz.
Dıabettik nevropatııa; Dıabet – nevropatııa.
Tegter:
nervterdiń zaqymdanýy
dıabettiń asqynýy
qant dıabeti
qandaǵy joǵary qant dıabeti
kınestezııa
ınsýlın