Mazmuny
Gemorroı – aınalshyq pen tik ishektiń tómengi bóligindegi venalardyń keńeıýinen týyndaıtyn aýrý.
Gemorroı óte keń taralǵan aýrý bolyp sanalady. Bul anal tesigi aýmaǵyna asa qatty qysym túskendikten paıda bolady. Bul jaǵdaı júktilik kezinde, bosaný kezinde, sondaı-aq ish qatýynan da týyndaýy múmkin. Qysym qalypty tamyrlardy keńeıtip, aınalshyq aýmaǵyndaǵy tinderdiń isinýin týdyrady. Jıi ishek tolqı jıyrylýynyń áserinen bul tinder qansyraýy múmkin.
Gemorroıdyń sebepteri tómendegideı bolýy múmkin:
• ish bosatý kezinde kúshený
• ish qatý
• Uzaq ýaqyt boıy, ásirese dárethanada otyra berý
• Tsırroz sııaqty keıbir aýrýlardyń bolýy
Gemorroılyq túıinder deneniń ishinde de, syrtynda da ornalasýy múmkin.
• Ishki gemorroılyq túıinder anýstyń ishki joǵarǵy jaǵynda jáne tik ishektiń bastapqy bólikterinde ǵana ornalasady. Eger olar ábden úlkeıse, olar deneniń syrtyna shyǵa alady (áreketsizdik). Ishki lokalızatsııalanýdaǵy eń kóp taraǵan másele ishekti bosatý kezinde gemorroılyq túıinderden qan ketý bolyp tabylady.
• Syrtqy gemorroılyq túıinder anal tesiginen tys jerde ornalasqan. Olar defekatsııadan keıin jeke gıgıenany saqtaýda qıyndyqtar týdyrýy múmkin. Syrtqy gemorroı aımaǵynda qan túzilý kezinde bul aımaq qatty aýyrady (syrtqy gemorroı trombozy).
Ádettegideı, gemorroılyq túıinder tromboz túıinderiniń qalyptasý jaǵdaılary kezinde aýyrtpaıdy.
Eń jıi kezdesetin sımptomdary:
• Tik ishekten aýyrtpaı ashyq-qyzyl daqtar paıda bolady.
• Anal tesigi aýmaǵynda qyshy sezimi mazalaıdy;
• Aınalshyqtaǵy aýyrsyný, ásirese otyrǵanda
• Ishti bosatqanda aýyrsyný
• Aınalshyqqa jaqyn ornalasqan bir nemese odan da kóp tyǵyz túıinderdiń paıda bolýy
Kóptegen jaǵdaılarda dıagnoz qoıý úshin dáriger tik ishek aýmaǵyn tekseredi. Bul syrtqy gemorroılyq túıinder kezinde bolady.
• Dıagnoz qoıýǵa múmkindik beretin tekserý ádisteri:
• Rektaldi tekserý
• Sıgmoıdoskopııa
• Anoskopııa
Gemorroıǵa arnalǵan emdeý ádisteri mynalar:
• Aýyrsyný jáne isinýdi azaıtý maqmatynda quramynda kortıkosteroıdter (mysaly, kortızon) bar jaqpa maılardy paıdalaný;
• Aýyrsyný sezimin azaıtý úshin quramynda lıdokaın bar jaqpa maılardy qoldaný;
• Ish qatýdy emdeý úshin ish ótkizgish dárilerdi paıdalaný;
Qyshýdy basý úshin tómende kórsetilgen amaldardy qoldansańyz bolady:
• Maqtaly tyǵynnyń kómegimen zaqymdalǵan jerge jańǵaq qaınatpasyn jaǵyńyz;
• Maqtaly ish kıimin kıińiz.
• Parfıýmerlik dárethana qaǵazyn paıdalanbańyz. Onyń ornyna dymqyl salfetkamen súrtińiz.
• Zaqymdalǵan aýmaqty tyrnamańyz.
Vanna qabyldasańyz ózińizdi jaqsy sezinýge múmkindik týady. 10-15 mınýtqa jyly sý quıylǵan vannada otyryńyz.
Eger úı jaǵdaıynda emdelý oń nátıje bermese, dárigerge qaralyp, gemorroı sımptomdaryn azaıtýǵa baǵyttalǵan dári-dármekterdi qoldanyńyz.
Eger bul jetkiliksiz bolsa, gemorroılyq túıinderdi (gemorohodektomııa) alyp tastaý sekildi, keıbir hırýrgııalyq protsedýralar qajet bolýy múmkin. Ádette, bul protsedýra aýyr qan toqtamaı qoıǵanda nemese gemorroılyq túıin joǵalýy múmkin bolyp turǵanda, odan basqa, emdeý ádisteri nátıje bermegende júrgiziledi.
Gemorroılyq túıinderdegi qan toqtamalary, trombtardyń túzilýine soqtyrýy múmkin jáne túıinniń aınalasyndaǵy tinderdiń atrofııasyna ákelýi múmkin. Keıde trombtar jınalyp qalǵan gemorroılyq túıindi joıý úshin hırýrgııalyq emdeý ádisi paıdalanylady.
Sırek jaǵdaılarda aýyr qan ketýi múmkin. Qan joǵaltýdyń uzaq merzimdi nətıjesi temir tapshylyǵy anemııasyna ushyraýy múmkin.
Tómende kórsetilgendeı jaǵdaılar oryn alsa, dárigerge qaralyńyz:
• Gemorroıdyń sımptomdary úı jaǵdaıynda emdelmese;
• Tik ishekten qan kete. Sizdiń dárigerińiz basqa da qan ketý sebepterin tekserýi múmkin.
Kelesi jaǵdaılarda dereý medıtsınalyq kómekke júginińiz:
• Siz kóp mólsherde qan joǵaltsańyz.
• Qan ketý kezinde basyńyz aınalsa, esińizden taný jaǵdaılary oryn alsa.
Ish qatý, ish bosatý kezinde qatty kúshengende, dárethanada uzaq otyrǵanda gemorroıdyń qaýpi joǵarlaıdy. Gemorroıdyń aldyn alý úshin ish qatýdy boldyrmaý úshin:
• Kóp mólsherdegi suıyqtyqtardy ishińiz.
• Joǵary talshyqty ónimderdi (kókónister, jemister jáne tutas dánder) qabyldańyz.
• Talshyqtyń joǵary quramymen bıologııalyq qospalardy qabyldaý múmkindigin qarastyryńyz.
• Ishektiń qozǵalysy kezinde stresstiń joǵary bolýyn boldyrmaý úshin ish júrgizetin dárilerdi qoldanyńyz.
Derekkóz: https://medlineplus.gov/ency/article/000292.htm
Sınonımder:
Tik ishektik túıinder; Gemorroı; Tik ishektegi qatparlar.