Mazmuny
Sınonımderi
Jalpy aqparat
Jańa týǵan náresteniń gemorragııalyq aýrýy – qannyń uıyǵyshtyǵynyń buzylýynan týyndaıtyn aýrý. Ádette ol bala týylǵannan keıin kóp uzamaı paıda bolady.
Sebepteri
Jańa týǵan náresteniń gemorragııalyq aýrýy – qannyń uıýy protsesinde mańyzdy ról atqaratyn K dárýmen jetispeýshiliginen bolady.
Balanyń K dárýmeniniń jetispeýshiligine bir qatar sebepter bolady. Atalmysh dárýmen anasynan balanyń joldasy arqyly balaǵa nashar berilgen. Sondyqtan náreste týylǵanda qan quramynda K dárýmeni tómen bolǵan. Odan bólek, anasynyń sútinde K dárýmeni óte tómen jınalady.
Mynadaı jaǵdaılarda balada bul aýrý damýy múmkin:
• Bosanardyń aldynda K dárýmeniniń ınektsııasy salynbaǵannan (eger K dárýmeni aýyz arqyly beriletin bolsa, onda ony birneshe márte berýi kerek, áıtpese ol áser bermeıdi)
• Nemese belgili bir qan suıyltatyn dárilerdi ishkennen;
Bul aýrýda úsh kategorııa bolady:
• Jańa týǵan náresteniń gemorragııalyq aýrýy erte basta óte sırek kezdesedi. Bul bala týylǵannan keıin 24 saǵattyń ishinde paıda bolady. Atalmysh aýrýdyń birden-bir sebebi, anasy júkti kezde belgili bir (kýmadın) sekildi qan suıyltatyn dárilerdi qoldanǵannan bolady.
• Al bul aýrýdyń klassıkalyq túrde bastalýy, bala týylǵannan keıingi alǵashqy aptasynda K dárýmeni ınektsııasyn almaǵannan, nemese anasynyń sútinen osy dárýmendi ala almaǵannan bolyp jatady eken. Biraq bul túri sırek kezdesedi.
• Bul aýrýdyń kesh damyǵan formasy, balanyń 2 aptasynan 2 aılyǵyna deıin kórinis beredi. Bul K dárýmendi ınektsııany qabyldamaǵan jáne azııalyq násildegi balalarda kóptep kezdesetin jaǵdaı.
Osy aýrýmen aýratyn náresteler men jas balalarda mynadaı jaǵdaılar tez damıdy:
• Defıtsın alfa-1 antıtrıpsıni;
• Ót aıdaý joldarynyń artezııasy;
• Tselıaktsııa;
• Mýkovıstsıdoz;
• Dıareıa;
• Gepatıtter.
Sımptomdary
Bul aýrý qan aǵýmen mazalaıdy. Kóbinese qanap turatyn jerler:
Ul balanyń jynys múshesi, eger ol kesý protsedýrasynan ótken bolsa.
• Kindik jaǵy;
• Asqazan-ishek joldary (bala dáretke otyrǵanda qan ketýi múmkin)
• Shyryshty qabyq (mysaly, aýyz ben murynnyń shyryshty qabyǵy)
• Inektsııa qabyldaǵan bolsa ıne salynǵan oryn
Mynadaı da sımptomdar kezdesýi múmkin:
• Nesepke qan aralasyp shyǵady;
• Terisi jarylyp turady;
• Balanyń basynda tompıǵan isikter paıda bolady (bas súıeginiń bir jerinen qan ketip jatady).
Dıagnostıkasy
Qannyń uıyǵyshtyǵyn tekserý úshin zerthanalyq taldama júrgizý kerek.
Eger ishke engizilgen K dárýmeni qan ketýin toqtatsa, jáne trombındi ýaqyt bul kezde qalypty kórinip tursa dıagnoz qoıylady.
Emdeý
Qan ketken jaǵdaıda tek K dárýmeni taǵaıyndalady. Aýyr qansyrap jatqan naýqastarǵan qan quıylady.
Boljamy
Qanaǵysh dertine shaldyqqan balalaryń jaǵdaıy ýaqyt óte kele tym nasharlap ketedi. Ókinishke qaraı ishki qan ketý qaýptiligi basym.
Múmkin bolatyn asqynýlar
• Bastyń ishki jaǵynan qan ketse mıdy zaqymdaıdy;
• Ólimge aparady;
• Kólemdi qan ketýler bolady.
Dárigerge qashan qaralý kerek
Balada kez-kelgen túsiniksiz qan ketýler paıda bolsa mindetti túrde dárigerge qaratyńyz.
Aldyn alý
Kez kelgen nárestege týylǵannan keıin K dárýmenin engizý kerek. Bul tájirıbe atalmysh aýrýdyń damýyn toqtatady.
Aýrýdy erte bastan boldyrmaý úshin, ásirese, qaltyraýǵa qarsy dárilerdi qoldanatyn júkti áıelder K dárýmenin engizip allǵany jón.
Sınonımderi
K dárýmeniniń jetispeýshiliginen qan ketý.
Tegter:
qannyń uıyǵyshtyǵy
jańa týǵan náreste