Semizdik – bul keshendi problema. Adam organızmindegi maı quramynyń shamadan tys kóbeıip ketýinen paıda bolatyn qubylys. Jáne sonyń saldarynan densaýlyqqa zııan tıip jatady. Semizdik adamnyń boıy men salmaǵynyń arajigin kórsetetin, dene salmaǵynyń ındeksimen (DSI) ólshenedi. DSI salmaq kıllogramyn, boıdyń sharshy metrine (kg/m2) bólý arqyly esepteıdi. DSI boıynsha 18,5 kg/m2- - tan az kórsetse, bul – jaǵdaı energetıkalyq jetispeýshilikke jatqyzylady; eger kórsetkish 18,5-ten 30 kg/m2 –qa deıingi kólemde kórsetse, onda durys. Al DSI týra 30 kg/m2 - qa teń bolsa, nemese, odan asyp ketse, muny semizdik dep aıtady.
DSI-diń kóbeıýi, júrek aýrýy, joǵary qan qysymy, júrektiń ıshemıkalyq aýrýy (JIA) , qant dıabeti sekildi basqa da aýrýlardyń paıda bolýyna jol ashady. DSI osyndaı kóptegen faktorly aýrýlardyń damýyna sebepker bolady.
Medıtsınalyq anyqtamaǵa súıensek, semizdik, maı qurammynyń shamadan tys kóbeıý sebebinen artyq salmaqtyń paıda boladyndyǵyn bildiredi. Al atletterdiń deneleri úlken bolyp keledi, biraq olardyń salmaǵynyń kóp mólsherin maı emes, bulshyq etteri alyp tur. Sondyqtan olar semizdikke ushyraǵandaı kórinedi.
Semizdiktiń basqa dárejeli ındıkatorary belbeýdiń sheńberli dıametri bolyp tabylady. Jaqynda ǵana belgili bolǵan zertteýler boıynsha, maıdyń jáı ǵana jınalýy mańyzdy emes, onyń qaı jerge kóp jınalatyndyǵyn anyqtaý kerek eken. Degenmen estetıkalyq turǵydan qaraǵanda sannyń jýan bolýy tartymdy kórinedi, biraq ǵalymdar ishtiń aınalasyna maı jınalýyn densaýlyqqa qaýipti deıdi. Eger maı ishtiń aınalasyna ábden ornyǵa bastasa, ıaǵnı (domalaqsha semizdik, nemese alma tárizdi denege) uqsasa, mundaı adamdar ekinshi dárejeli qant dııabetine shaldyǵýy yqtımal, sondaı-aq, joǵary qan qysymy, holesterınniń shamadan tys kóbeıýi ( JIA), degen sııaqty aýrýlarǵa dýshar bolady. Al sanyna maı jınalatyn ıaǵnı, (sopaqsha semizdik, almýrt tárizdi denene uqsas) bolsa mundaı adamdarda joǵarydaǵydaı máseleler kóp oryn almaıdy.
Tegter:
Dene salmaǵynyń ındeksi
Adamnyń boıy men salmaǵynyń arajigi
Energetıkalyq jetispeýshilik
Joǵary arterıalyq qysym
Qant dıabeti
Júrektiń ıshemıkalyq aýrýy
Belbeýdiń sheńberli dıametri
San jýandyǵy
Holesterınniń shamadan tys kóp bolýy