Mazmuny
Jatyrdan tys damyǵan júktilikti – ektopııalyq júktilik dep ataıdy. Bul jaǵdaı analardyń ómirine qaýip tóndiredi.
Negizinde júktilik kezinde uryqtanatyn analyq jasýsha jatyr tútigi arqyly jatyrǵa túsedi. Eger analyq jasýshanyń tútik arqyly ótýi tejelse nemese báseńdese, bul jatyrdan tys júktilikke aparýy múmkin. Aýrý sebepterine mynalardy jatqyzýǵa bolady:
• Jatyr tútiginiń týa bitken aqaýy
• Appendıks jarylǵannan keıingi jabyspalar
• Endometrıoz
• Buryn jatyrdan tys júktiliktiń bolýy
• áıelderdiń jynystyq aǵzalarynda buryn bolǵan juqpalardan nemese operatsııalardan qalǵan tyrtyqtar.
Budan bólek ektopıkalyq júktilik qaýpi myna faktorlarda da artady:
• 35 jastan asqannan keıin;
• Bala kóterýge qarsy spıral (VMS) salǵanna keıin júkti bolyp qalǵannan;
• Jatyr tútikterin baılap tastaǵannan: biraq bul 2, ne, odan da kóp jyl ótkennen keıin bolýy yqtımal.
• Tútikti saqtandyrý (tútikti baılaý), júkti bolyp qalmaý úshin qldanylatyn tásil;
• Túrli adammen jynystyq qatynasqa túse berý;
• Bedeýlikti emdeýdiń keıbir túrleri.
Keıde sebepteri belgisiz bolyp ta qalady. Gormondar negizgi róldi atqarady.
Jatyrdan tys júktiliktiń ornalasatyn jeri, kóbinese, - eki jatyr qubyrynyń biri. Sırek jaǵdaıda jatyrdan tys júktilik analyq bezde, ishki qýysynda nemese jatyr moınynda bolýy múmkin.
Ektopıkalyq júktilik kontratseptsııalyq (júktilikke qarsy) ádisterdi qoldanǵanan da paıda bolýy múmkin.
Sizde júktiliktiń sımptomdary erte baıqalýy múmkin, mysaly, analyq bezder isinip, júrek aıný degen sııaqty. Odan basqa:
• jatyrdan mezgilsiz qan ketýi;
• bel jaq aýyra beredi;
• jambastyǵ bir jeri qysyp turǵandaı aýyrady;
• etekkir kelmeı qalady;
• ishtiń tómengi jaǵy nemese jambastyń tutastaı aýmaǵy aýyryp turady.
Jatyrdan tys júktilik kezinde onyń aınalasy soqqy tıip zaqymdansa nemese qan ketse sımptomdary ýshyǵyp ketýi múmkin. Mundaı jaǵdaıda myna máseleler mazalaýy múmkin:
• esten taný nemese álsizdik sezimi
• tik ishek aýmaǵyndaǵy qatty qysym
• arterıaldyq qysymnyń tómendigi
• ıyq jaqtyń aýyrsynýy
• ishtiń tómengi bóligi kenetten qatty aýryp kete beredi.
Dáriger gınekologııalyq tekserýdi ótkizedi. Qaralý kezinde jambas jaq aýyryp turady.
Sondaı-aq, júktilikke test jáne qynaptyq ýltradybystyq zertteý ótkiziledi.
AHG (adamnyń horıonıkalyq gonadotropıni) – bul ádette júktilik kezinde óndiriletin gormon. Osy gormonnyń qanda bolýy júktilikti anyqtaýǵa múmkindik beredi. Eger onyń qandaǵy deńgeıi jetkilikti ulǵaımasa, dáriger onda jatyrdan tys júktiliktiń aıtady.
Jatyrdan tys júktilik – ómirge qaýip tóndiretin jaǵdaı. Júktilik saqtalynbaıdy. Ananyń ómirin saqtaý úshin embrıonnyń jasýshalary joıylýy kerek.
Jatyrdan tys júktiliktiń aýmaǵy zaqymdansa (jarylsa), shuǵyl medıtsınalyq járdem qajet bolady. Jarylý qan ketýine jáne shok alýǵa aparýy múmkin, bul – shuǵyl medıtsınalyq jaǵdaılardy talap etedi. Shokty emdeý ádisteri:
• Qan quıý
• Suıyqtyqty kóktamyr arqyly engizý
• Deneniń qalypty temperatýrasyn qoldaý
• Ottegi
• Aıaqty joǵary kóterip qoıý.
Jatyrdan tys júktiliktiń aýmaǵy jarylǵanda qan aǵýyn toqtatý maqsatynda jáne embrıondy alý úshin hırýrgııalyq ota jasalady. Keıbir jaǵdaıda dáriger jatyr tútigin alyp tastaýy da múmkin.
Jatyrdan tys júktiliktiń aýmaǵy jarylmasa, emdeýge kiretinder:
• Ota
• Dárigerdiń qatań baqylaýymen júktilikti úzetin dárilerdi qabyldaý.
jatyrdan tys júktilik bolǵan áıelderdiń úshten biri keıin bala týa alady. Keıbir áıelder júkti bola almaýy da múmkin.
Jatyrdan tys júktilikten keıin qaıtadan júkti bolý kelesi jaıttarǵa baılanysty:
• áıeldiń jasyna
• balasy bolýyna
• ektopıkalyq júktiliktiń paıda bolý sebebine.
Kelesi sımptomdar bolsa, dárigerge nemese meıirbıkege kóriný qajet:
• jatyrdan ádetten tys qan ketse;
• ishtiń tómengi bóligi nemese jambas jaq aýyrsa.
Jatyr tútiginen tys paıda bolatyn jatyrdan tys júktiliktiń kóp túrleriniń aldyn alý múmkin emes. Jatyr tútikterin zaqymdaıtyn faktorlardyń ǵana aldyn alý arqyly qaýpin azaıtýǵa bolady. Olar:
• Qaýipsiz jynystyq qatynasty qoldaý, jynystyq qatynasqa deıingi jáne keıingi juqpalanýdyń aldyn alatyn sharalardy qoldaný;
• jynystyq jolmen beriletin juqpalardy erte anyqtaý jáne emdeý
• temeki shekpeý.
Tegter:
Jatyrdan tys júktilik
Etekkirdiń kelmeı qalýy
Qynaptan qan aǵý
Bas aınalý
Aqparat kózi: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000895.htm
Materıaldy daıyndaǵan Almaz Sharman, medıtsına professory.
Aýdarǵan: Asel Stambekova.
Redaktsııalaǵan: Aleksandr Korolkov.