Mazmuny
Reıno fenomeni kimde paıda bolady?
Reıno fenomeniniń sımptomdary qandaı?
Reıno fenomeniniń alǵashqy jáne ekinshi rettegi túrleriniń aıyrmashylyǵy nede?
Dáriger Reıno fenomenin qalaı anyqtaıdy?
Dári-dármeksiz emdeý jáne ózdiginshe kómek sharalary
Reıno fenomeni – qantamyrlarynyń, kóbinese, qoldyń saýsaqtaryndaǵy jáne aıaqtyń baqaılaryndaǵy tamyrlardyń zaqymdanatyn aýrýy. Bul kezde qantamyrlary tarylady.
Reıno fenomeni kimde paıda bolady?
Reıno fenomen barlyq jasta kezdesýi múmkin. Bir otbasynyń múshelerinde qaıtalanýy jıi kezdesedi. Biraq, qosymsha tekseristerdi júrgizý qajet.
Aýrýdyń alǵashqy túri kóp kezdesedi. Bul ádette, 15-25 jas aralyǵynda bastalady. Aýrý sýyq jerde turatyn adamdar arasynda keń taralǵan.
Aýrýdyń ekinshi rettegi túri 35-40 jas aralyǵynda bastalady. Sklerodermııa, Shegren sındromy jáne júıelik qyzyljegi sekildi dáneker tininiń aýrýlaryna shaldyqqan adamdarda jıi kezdesedi. Basqa múmkin sebepterine jatatyndar:
· Týnneldik sındrom, bul kezde bilektiń nervteri zaqymdanady
· Qantamyrlarynyń aýrýlary
· Areterıaldyq gıpertenzııany, bas saqınasyn nemese qaterli isikti emdeýde qoldanylatyn keıbir dári-dármektik preparattar
· Sýyq tııýdi emdeıtin keıbir preparattar
· Keıbir esirtkiler
Aýrýdyń ekinshi rettegi túri kelesi adamdarda kezdesýi asa yqtımal:
· Kásibi belgili bir hımııalyq zattektermen baılanysty adamdar
· Jumysynda vıbratsııalyq aspaptardy, mysaly, ken ornyndaǵy balǵalardy qoldanatyn adamdar.
Reıno fenomeniniń sımptomdary qandaı?
Sýyq aýa raıynda organızm teridegi qan aınalymyn báseńdete otyryp, jylýdy saqtaıdy. Bul qan tamyrlarynyń tarylýy arqyly júzege asyrylady.
Reıno fenomeninde oragızmniń sýyqqa nemese kúızeliske serpini saý adamdarǵa qaraǵanda kúshtirek bolady. Bul kezde qantamyrlary ádettegiden tezirek tarylady. Bul «ustama» túrinde bolady.
Ustama kezinde qoldyń saýsaqtary men aıaqtyń baqaılarynyń túsi ózgerýi múmkin. Olar aq, kók nemese qyzyl tús alýy múmkin. Qan aınalymynyń báseńdeýi saldarynan saýsaqtar sýyq bolyp seziledi, jáne uıyp qalýy baıqalady. Ustama ótkennen keıin qan aǵymy qalpyna keledi, saýsaqtarda shanshý nemese tamyrdyń soǵýy seziledi. Qan aǵymynyń tolyq rettelýi, ádette, deneniń barlyq sýyq bólikteri jylyǵannan keıin 15 mınýttan soń oryn alady.
Reıno fenomeniniń alǵashqy jáne ekinshi rettegi túrleriniń aıyrmashylyǵy nede?
Reıno fenomeniniń alǵashqy túriniń kórinisteri asa biline bermeıtindikten, adamdar ony emdeýge qajettilikti sezinbeıdi.
Reıno fenomeniniń einshi rettegi túri kúrdelirek bolady. Bul túri qoldyń saýsaqtary men aıaqtyń baqaılaryna qan kelýi azaıýynyń saldarynan paıda bolady.
Dáriger Reıno fenomenin qalaı anyqtaıdy?
Reıno sındromyn anyqtaý qıyn emes. Qıynǵa túsetini – adamda bul aýrýdyń qaı túri bolýyn anyqtaý.
Aýrýdyń túrin anyqtaý úshin dárigerge aýrýdyń tolyq tarıhyn anyqtaý qajet, sondaı-aq, kelesideı tekseristerdi ótkizý qajet:
· Qan taldaýy
· Tyrnaq uıasynyń mıkroskopııasy
Emdeý baǵyttalady:
· Ustamalar sanyn azaıtýǵa
· Aýrýdyń ustamalaryn jeńildetýge
· Tinderdiń zaqymdanýynyń aldyn alýǵa
· Qoldyń saýsaqtary men aıaqtyń baqaılaryn joǵaltýdyń aldyn alýǵa
Reıno fenomeniniń alǵashqy túrinde tinderdiń zaqymdanýy bolmaıdy, sondyqtan, aldymen, aýrýdy dári-dármeksiz emdeý ádisteri qoldanylady. Dárini qoldaný ádisteri Reıno fenomeniniń ekinshi rettegi túrinde keń taralǵan.
Reıno sındromynyń aýyr jaǵdaılary oıyq jaraǵa nemese gangrenaǵa (tinderdiń tirshiligin joıýy) aparýy múmkin. Bul oıyq jaralar aýyrsynady jáne emdeýi qıynǵa túsedi. Oıyq jaralar jáne tinderdiń kúrdeli zaqymdanýy paıda bolsa, ıaǵnı, aýrýdyń aýyr barysynda operatıvtik emdeý usynylýy múmkin.
Dári-dármeksiz emdeý jáne ózdiginshe kómek sharalary
Aýrýdyń ustamasynyń uzaqtyǵy men aýyrlyǵyn azaıtýǵa baǵyttalǵan sharalar:
· Qol-aıaqty qurǵaq túrde, jyly kúıde ustaý qajet.
· Qol-aıaqty jyly sýda jylytý qajet.
· Jeldetkishterden alshaq bolý qajet.
· Muzdaǵan nemese sýyq taǵamdy ustaǵanda qolǵap kııý qajet.
· Sýyq aýa raıynda jyly, bos turatyn kıimdi jáne bas kıimin kııý qajet.
· Arnaıy jylytqyshtardy, mysaly, shaǵyn jyly qalta tárizdi, qaltada qolǵaptyń nemese aıaq kıimniń ishinde ustap, qoldanýǵa bolady.
· Sýyq aýa raıynda dene jattyǵýyn dalada oryndaý úshin dárigermen keńesý qajet.
· Temeki shegýge bolmaıdy.
· Aýrýdyń sımptomdaryn ýshyqtyratyn dárilik preparattardy qabyldaýǵa bolmaıdy.
· Kúızelisti baqylaýǵa alý qajet.
· Dene jattyǵýlarymen udaıy aınalysý qajet.
Kelesi jaǵdaılarda dárigerge kóriný qajet:
· Naýqasty aýrýdyń ustamalary mazalaıtyn bolsa.
· Naýqastyń ózine kútim jasaý týraly suraqtary bolsa.
· Ustamalar tek deneniń bir jaǵynda bolsa.
· Qoldyń saýsaqtary men aıaqtyń baqaılarynda oıyq jaralar bolsa.
Reıno sındromyna shaldyqqan adamdardy emdeý túrleri:
· Arterıaldyq qysymdy baqylaıtyn dárilik preparattarmen
· Qan tamyrlaryn keńeıtetin dárilermen (vazodılatatorlar). Olar saýsaqtar men baqaılardaǵy oıyq jaralardy emdeý úshin de qoldanylady.
Eger qan aǵymy qalpyna kelmese, saýsaqty nemese baqaıdy joǵaltý qaýpi paıda bolady, sondyqtan, basqa preparattardy taǵaıyndaý qajet.
Júkti áıelderge atalǵan dárilerdi qabyldaýǵa bolmaıdy. Júktilik kezinde keıde Reıno fenomeni jeńil ótedi nemese joıylady.