Atalyq bezdiń qaterli isigi
Mazmuny
Atalyq bezdiń qaterli isigi –umada ornalasqan erlerdiń jynystyq bezderi – atalyq bezde damıtyn qaterli isikter.
Erlerdiń reprodýktıvti júıesiniń aǵzalaryna jynystyq múshe, uma, uryqtyq kópirshikter jáne qýyq asty bezi jatady.
Atalyq bezdiń qaterli isiginiń naqty sebebi belgisiz. Aýrýdyń damýyna yqpal etýi múmkin qaýip faktorlary:
- Atalyq bezdiń aýytqýly damýy
- Keıbir hımııalyq zattekterdiń áseri
- Atalyq bezdiń qaterli isiginiń otbasylyq tarıhy
- AITV-ınfektsııasy
- Atalyq bezdiń qaterli isigi buryn bolǵan
- Krıptorhızm (bir nemese eki atalyq bezdiń umaǵa túspeýi)
- Klaınfelter sındromy.
Atalyq bezdiń qaterli isigi – qaterli isikterdiń 15-35 jas aralyǵyndaǵy erlerde keń taralǵan túri. Egde jastaǵy erlerde de bolýy múmkin, uldarda sırek kezdesedi.
Aq násildi erler azııalyq násildi erlerge qaraǵanda bul aýrýdyń paıda bolýyna beıim keledi.
Atalyq bezdiń qaterli isigi men vazektomııanyń (sháýet tútingin alyp tastaý) arasynda eshqandaı baılanys joq.
Atalyq bezdiń qaterli isiginiń eki negizgi túri bar: semınomdyq jáne semınomdyq emes. Bul isikter sháýet óndiretin jynystyq jasýshalardan ósedi.
Semınomdyq túri: bul atalyq bezdiń qaterli isiginiń baıaý ósetin túri, kóbinese, 30-40 jastaǵy erlerde jıi kezdesedi. Qaterli isik, ádette, tek atalyq bezde shoǵyrlanady, biraq, lımfa túıinderine taralýy múmkin. Semınomdyq isikter sáýlelik emdeýge asa sezimtal.
Semınomdyq emes: bul atalyq bezdiń qaterli isiginiń keń taralǵan, tez ósetin túri.
Semınomdyq emes isikter jasýshalardyń birneshe túrinen turady, jáne osyǵan baılanysty kelesideı ajyratylady:
- Horıokartsınoma (sırek)
- Embrıonaldyq kartsınoma
- Teratoma
- Saryýyzdyq qaptyń isigi.
Sırek jaǵdaıda atalyq bezdiń isiginiń arqaýlyq (stromalyq) túri kezdesedi. Bul isikter, ádette, qatersiz bolady. Olardyń eki negizgi túri bar: Leıdıg jáne Sertolı jasýshalarynan isikter. Olar ádette, balalyq shaqta paıda bolady.
Keıde aýrý sımptomdarsyz ótýi múmkin. Bolatyn sımptomdary:
- Atalyq bezdegi jaısyzdyq, aýyrsyný nemese umadaǵy aýyrlyq sezimi
- Arqadaǵy nemese ishtiń tómengi jaǵyndaǵy aýyrsyný
- Atalyq bezdiń ulǵaıýy
- Erlerdiń emshek beziniń ulǵaıýy (gınekomastııa). Alaıda, qaterli isiksiz jasóspirim-uldarda da oryn alady.
- Atalyq bezdiń isinýi.
Isik metastazdanýy kezinde basqa aǵalarǵa: ókpege, jambas qýysyndaǵy aǵzalarǵa, arqaǵa nemese mıǵa kóshýi múmkin.
Medıtsınalyq tekserý kezinde atalyq bezdiń birinde qatty túzilis bolýy múmkin. Dıafanoskopııa – umany ashyq sáýlemen qaraǵanda – bul túzilis arqyly jaryq ótpeıdi.
Tekserýdiń basqa ádisteri:
- Ish qýysynyń jáne jambas qýysyndaǵy aǵzalardyń KT
- Onkomarkerlerge qan taldaýy: alfa-fetoproteın (AFP), adamnyń horıondyq gonadotropıni (beta-HGCh), laktatdegıdrogenaza (LDG)
- Keýde qýysy aǵzalarynyń sholý rentgenografııasy
- Umanyń ÝDT (ÝZI).
Emdeý kelesige baılanysty:
- atalyq bezdiń qaterli isiginiń túrine
- aýrýdyń damý satysyna.
Qaterli isikti anyqtaǵannan keıin mıkroskoppen qaraý arqyly isik jasýshalarynyń túrin anyqtaý qajet. Jasýshalar semınomdyq, semınomdyq emes nemese aralas bolady.
Kelesi satysy: qaterli isiktiń deneniń basqa aýmaǵyna taralý dárejesin anyqtaý. Bul isiktiń damý satysyn anyqtaý dep atalady.
- I saty – qaterli isik atalyq bezdiń aýmaǵynan tys taralmaǵan.
- II saty – qaterli isiktiń metastazdanýy ish aýmaǵyndaǵy lımfalyq túıinderde shoǵyrlanǵan.
- III saty – qaterli isiktiń metastazdanýy ish aýmaǵyndaǵy lımfalyq túıinderden syrtqa taralǵan (baýyrǵa, ókpege nemese mıǵa).
Atalyq bezdiń qaterli isigin emdeýdiń túrleri:
- Atalyq bezdi jáne jaqyn jerdegi lımfa túıinderin hırýrgııalyq alyp tastaý (orhıektomııa) (lımfadenektomııa). Bul ádis semınomdyq jáne semınomdyq emes isikterge qoldanylady.
- Rentgen nemese basqa sáýelený túriniń joǵary mólsherlemesi qoldanylatyn sáýlelik emdeý – operatsııadan keıin isiktiń qaıta ósýiniń aldyn alý úshin júrgiziledi. Sáýlelik emdeý tek semınomdyq isikterge qoldanylady.
- Hımııalyq emdeý – emdeýdiń úshinshi túri, bul kezde qaterli isiktiń jasýshalarynyń ósýin tejeý úshin dárilik preparattar qoldanylady. Bul emdeý túri semınomdyq jáne semınomdyq emes isikterge qoldanylady, naýqastardyń tiri qalýyna aıtarlyqtaı úles qosady.
Atalyq bezdiń qaterli isigi – qaterli isiterdiń ishindegi oń boljamdy túri. Isiktiń semınomdyq túrinde (joıqyndyǵy álsiz) erlerde erte anyqtalýynda tiri qalý 95% artyq. Aýrýdyń 2-3 satysyndaǵy naýqastardyń aýrý qaıtalanbaıtyndaı tiri qalý kórsetkishi tómenirek jáne isiktiń ólshemine, aýrýdyń bastalý ýaqytyna baılanysty.
Atalyq bezdiń qaterli isigi deneniń basqa aýmaqtaryna taralýy múmkin. Keń taralǵan metastazdanýy:
- Ish qýysy
- ókpe
- ishperdeniń artyndaǵy keńistik (búırektiń qasyndaǵy ish qýysynyń basqa aǵzalarynyń artyndaǵy aýmaq)
- omyrtqa baǵany
hırýrgııalyq emdeýdiń asqynýlaryna jatatyndar:
- operatsııadan keıingi qan ketýi jáne ınfektsııanyń qosylýy
- bedeýlik (eki atalyq bezdi de alyp tastaǵan jaǵdaıda)
Eger bolshaqta balaly bolǵyńyz kelse, sháýetti saqtaý ádisteri týraly dárigermen keńesińiz.
Atalyq bezdiń qaterli isiginiń sımptomdary bolsa, dárigerge kórinińiz.
Atalyq bezdi ózdiginshe qarap, qaterli isikti basqa aǵzalarǵa taralmaǵan, erte satysynda anyqtaýǵa bolady. Qaterli isikti erte anyqtaý – tabysty emdeýdiń jáne tiri qalýdyń sátti boljamy.
Atalyq bezdiń qaterli isigi; Jynystyq jasýshalardyń isigi; Atalyq bezdiń semınomdyq qaterli isigi; Atalyq bezdiń semınomdyq emes qaterli isigi.