Bul ne? Qantalaý nemese kógerý (gematoma) – bul deneniń jaraqat alýynyń saldarynan týyndaıtyn jaǵdaı. Ol qantamyrlarynyń jarylǵandyǵynyń jáne teri asty jınalǵan tinderiniń zaqymdanýynyń nátıjesiniń kórinisi.
Sebepteri. Azǵantaı túzilgen qantalaýlar baıqamaı jaraqattanyp qalǵanda jıi bolyp turady. Osyndaı kezde azdaǵan isinýler de kezedesedi. Qantalaýlar azdap úlkeıýi de múmkin, onyń birneshe sebepteri bar. Mysaly, sizdiń qanaınalymyńyz buzylýy múmkin nemese siz artyq trombtúzilimderdi joıý úshin qan suıyltqysh dári-dármekterdi qoldanyp júrýińiz múmkin. Ondaı dárilerge asperın jatady, jáne ony eresek jastaǵy adamdardyń qoldanbaı-aq qoıǵany abzal, sebebi ol dári júrek qantamyrlary aýrýynyń qaýpin arttyrady.
Qantalaýdyń (gematomalardyń) úsh negizgi túri bar, olar jaraqattyń tereńdeýine baılanysty ajyratylady.
1. Teri ústilik;
2. Bulshyqet ishilik;
3. Súıektik
Sımptomdary. Basty sımptomy – ol aýyrsynýy, isinýi jáne jaraqat alǵan jerdiń terisiniń túsi – qyzyl-kúlgin túske enýi, jáne aqyryndap kógerip, artynan jasyl, jasyl-sary túske enýi jatady.
Qantalaýlar birneshe kúnnen aı jýyq ýaqytqa deıin saqtalady. Qantalaýlardyń kópshiligi qaýiptilikke uryndyrmaıdy. Keıde qantalaǵan jerler barlyq denege taralady. Aıaqtaǵy qantalaýlar, bet pen qolǵa qaraǵanda uzaq ýaqyt boıy keıpeı júredi. Bul aýrýdyń eń aýyry jáne qatty aýyrtatyny súıektik gematoma bolyp sanalady.
Alǵashqy kómek:
• 5-10 mınýt muz basyńyz. Bul isiktiń basylýyna jáne kantalaǵan jerdiń tez qalpyna kelýine septigin tıgizedi. Eń durysy muzdy plastıkalyq qaltasha men nemese qaǵaz ne, matamen orap alyp ustaǵan durys. Bir eskerterligi, muzdy deneniń zaqymdanǵan jerine basyp júrmeńiz.
• Aýrýyn basý úshin, aýrýyn basatyn dárilerdi qoldanýǵa bolady.
• Amal bolsa, zaqymdalǵan jerdi, júrek tusynan joǵary kóterip usstaý kerek. Sonda, jaraqattarǵan jerdegi isiktiń tez basylýyna jaǵdaı týady.
Emdeý. Azǵantaı qantalaý kezinde, ádette, úı jaǵdaıyndaǵy em-sharalar jetkilikti bolady. Eń bastysy jaraqat alǵannan keıin salmaq túsirýden saqtaný kerek. Ineniń kómegimen qantalaǵan jerdi sorýǵa tyryspańyz. Jaraqattan keıin 30 mınýttyń ishinde túzilgen, úlken aýyrtatyn isingen qantalaýlar, qaýipti jaraqat boýy múmkin, olar mysaly:
• Baılamdardyń qatty sozylýynan;
• Synyqtan;
• Shyǵýdan;
• Ortasha nemese úlken qantamyrlardyń zaqymdanýynan;
• Qanaınalymynyń buzylýynan.
Shuǵyl em qoldaný arqyly asqynýdyń aldyn alyp, kógerýdiń tez qalypqa kelýine yqpal jasalady. Eger siz jaraqat alǵan jerden nemese qantalaýdyń paıda bolǵan orynnan qatty aýyrsyný men qysymdy sezinseńiz, dereý dárigerge qaralyńyz, sebebi bul qandanýdyń azǵantaı buzylýynyń dáleli bolýy múmkin. Sondaı-aq, bul densaýlyqqa tónip turǵan qaýiptiliktiń dáp ózi bolýy da ǵajap emes.
Sondaı-aq, siz ınfektsııanyń túskenin sezseńiz, terińiz qyzaryp jáne jaraqat alǵan jerińizdiń qysymy kóterilip bara jatsa, irindi bólindiler paıda bolsa, jalpy qaltyraý nemese basqa da belgiler bilinse, dereý dárigerge qaralyńyz.