Mazmuny
Sınonımderi
Jalpy aqparat
Gıngıvıt – qyzyl ıektiń qabynýy.
Qyzyl ıektiń qabynýy gıngıvıt dep atalady. Tistiń aınalasyna jınalǵan kirdegi bakterııalar fermentter (kollagenazdar) túzedi. Olar qyzyl ıektiń tinderin zaqymdap, shiritedi. Infektsııalanǵan qyzyl ıek jaǵymsyz ıis shyǵarady, azdap qanaıdy, tisten ajyraı bastaıdy. Tistiń kóp túsýi, tis jeginiń zaqymynan emes, qyzyl ıektiń aýyrǵanynan paıda bolady.
Sebepteri
Gıngıvıt parodont aýrýynyń birden-bir formasy (tistiń aınalasyn qorshap turǵan tinder kesheni). Parodont aýrýy – qabyný men ınfektsııadan paıda bolady. Tisterdi ustap turýshy tinderdiń buzylýy, sondaı-aq qyzyl ıektiń aýrýy, t.b. parodon jine tis uıashyǵy (alveolıarlyq súıek) baılanysty .
Gıngıvıt tistegi kirdiń uzaq ýaqyt tazalanbaǵanynan da bolyp jatady. Tis kiri – tamaq qaldyqtary men shyryshtar jınalan quramynda bakterııalary bar jabysqaq materıal. Ol tistiń ashyq jaqtaryna jabysyp alady jáne ol tis jıeginiń zaqymdanýyn boldyratyn birden bir sebepker.
Eger siz tisti tazalamasańyz, tis kiri qalyńdap, qataıyp tiske ábden janasyp, tis tasyna aınalyp ketedi. Tis kiri men tis tasy qyzyl ıekti titirkendirip, onyń qabynýyna ákelip soǵady. Bakterııalar men toksınder búlinip, ınfektsııa túzip, qyzyl ıektiń isýine sebep bolady.
Myna jaǵdaılarda gıngıvıttiń damý qaýpi týyndaıdy:
• Keıbir ınfektsııalardan jáne júıeli aýrýlardan;
• Aýyz qýysynyń gıgıenasyn nashar ustanǵannan;
• Júktilik kezinde (garmondyq ózgerister qyzyl ıektiń sesimtaldyǵyn arttyrady);
• Igere almaıtyn dıabetten;
• Tistiń durys qoıylmaǵanynan, tistiń uńǵyl-shuńǵyldary, tisti qaptaǵanda durys qoımaǵannan, jasandy tisterden (protez), tis mostıginen;
• Fenıtoın, vısmýt jáne keıbir óndiristik dárilerdi sekildi keıbir dárilerdi qoldanǵannan;
Gıngıvıt kóptegen adamdarda kezdesedi. Ol ásirese adamdardyń óspeli kezeńderinde, aǵzada garmondyq ózgerisster paıda bolǵanda damıdy. Ol adamdy uzaq ýaqyt mazalaýy da múmkin, nemese sizdiń qyzyl ıegińiz ben tisińizdi kútimildeýińizge de baılanysty damıdy, bolmasa joıylady.
Sımptomdary
• Qyzyl ıektiń qanaýy (tisti shetkamen nemese jaı qolmen tazalaǵanda qan shyǵady);
• Qyzyl ıek ashyq-qyzyl, nemese qyzyl-kógildir tústi bolyp ketedi;
• Qyzyl ıekke bir nársse tıse tez aýyrǵyz, sezimtal bolyp ketedi;
• Aýyz qaýsynda oıyq jara paıda bolady;
• Qyzyl ıek isıdi;
• Qyzyl ıek jyltyrap ketedi.
Dıagnostıkasy
Aýyz qýysy men tisterdi tekseris kezinde tis dárigeri qyzyl ıektiń qyzyl-kógildir tústi bolyp, jumsaq túrde isinip turǵanyn baıqaıdy.
Qyzyl ıek ádette aýyra bermeıdi, jáne ortasha sezimtaldyqqa ıe.
Tistiń túp negizin teksere otyryp, ondaǵy tistiń kiri men tis tasyn ajyratýǵa bolady.
Tis dárigeri qyzyl ıekti muqııat qaraý úshin arnaıy burǵyny paıdalanýy múmkin. Sebebi sol kezde ǵana sizdi mazalap júrgen gıngıvıt pe, perıodontıt pa anyqtaı alady.
Ádette muny bir emdegennen keıin qaıta emdelý qajet emes. Degensen keıin rentgenologııalyq tekseris júrgizgenińiz abzal, sebebi, bul aýrý tistiń negizgi qurylymyna ornyǵyp alǵan-almaǵandyǵyn anyqtaýǵa kómektesedi.
Emdeý
Emdeýdiń basty maqsaty qabyný protsesin azaıtý bolyp tabylady.
Tis dárigeri tisti tazalaýy kerek. Ol tistegi jabysqan qalyń kirlerdi tazalaý úshin arnaıy quraldardy paıdalanýy múmkin.
Tisti kásibı túrde tazalap bolǵannan keıin, aýyz qýysynyń gıgıenasyn muqııat qadaǵalaý kerek. Tis dárigeri sizge tis tazalaıtyn shetka men jipti qalaı qoldaný kerektigin túsindirip beredi.
Tisti kásibı túrde tazalaǵannan keıin, qosymsha tis shetkasymen jáne tazalaǵysh jippen tazalaý bir jylǵa jýyq ýaqytta, ne bolmasa qyzyl ıektiń aýyrýy asqynǵan jaǵdaıda oryn alý kerektigi aıtylady.
Sondaı-aq, aýyz qýysyn bakterııaǵa qarsy shaıyp turý da maquldanatyn jaıt.
Nemese, durys shyqpaǵan tister men aýysqan tisterddi emdeý kerek.
Sonymen qatar kez-kelgen tisti julǵannan keıin, ony jaqsylap emdeý kerek.
Boljamy
Keıbir adamdarda tistegi kiri men tastardy joıǵannan keıin bir jaısyzdyq kezdesedi.
Tisti kásibı túrde tazalaǵannan keıin jáne muqııat gıgıena saqtalǵannan keıin qyzyl ıektiń qanaýy men sezimtaldyǵy 1 nemese 2 aptadan keıin azaıatyn bolady.
Qyzyl ıektiń isinýin basý úshin jyly suzdy sý ne bolmasa, bakterııaǵa qarsy shaıyndymen jýyp turý kerek. Qabynýǵa qarsy dáriler de paıdasyn beredi.
Saýyqqan qyzyl ıek ashyq kúlgin túske enedi. Gıgıenany qatań túrde saqtasa qyzyl ıektiń aýrýy qaıta mazalamaıtyn bolady.
Múmkin bolatyn asqynýlar
Asqynǵan jaǵdaıda myna aýrýlarǵa ulasady:
• Qaıtalanbaly gıngıvıt;
• Perıodontıt;
• Qyzyl ıektiń nemese jaq súıekterinde ınfektsııa nemese abstsess paıda bolady;
• Aýyz quysynda aýrý ınfektsııasy turaqtap qalady.
Dárigerge qashan qaralý kerek
Siz sońǵy 6 aı boıy tisińizdi kásibı túrde tazalatpasańyz nemese aýyz qýysyn teksertpeseńiz, sondaı-aq qyzyl ıegińiz ashyq qyzyl túske enip ketse, isinse dereý dárigerge qaralǵanyńyz jón.
Aldyn alý
Tistiń qabynýyn boldyrmaý úshin, eń bastysy aýyz qýysynyń gıgıenasyn jaqsy tutyný kerek.
Siz tisińizdi kúnine eki ret jýyp turýyńyz kerek, kúnine bir ret jipti de paıdalanyńyz, al tipti bolma jatsa, kúnine bir ret tisińizdi tis pastasymen jýyp turyńyz.
Tis dárigeri sizge, ár tamaq iship bolǵannan keıin jáne uıyqtap turǵannan keıin tisińizdi jýyp turýǵa keńes beredi. Jeke tis dárigerińiz bolsa, nemese gıgıenıstińiz bar bolsa tisti shetkamen jáne jippen qalaı durys tazalaýǵa bolatyndyǵyn surap alyńyz.
Eger sizdiń tisińiz kirlenýge beıim bolatyn bolsa, arnaıy qurylǵalarda paıdalansańyz da bolady. Olarǵa: tis tazalaǵyshtaryn, tis shetkasyn, aýyz qýysyn dymqyldandyryp turatyn sýlar jatady. Biraq siz, eń durysy tis shetkasy men tis tazalaıtyn jipti paıdalanǵanyńyz durys.
Tis tasyna jáne tis kirine qarsy aýyzdy shaıyp turý, sondaıa-aq tis pastasyn qoldaný durys degen usynys bar.
Tisti ylǵı kásibı túrde tazalap turǵannan tis kiri joıylady. Ol úshin tipti, tis shetkasymen jine tis tazalaǵysh jippen muqııat tazalyq júrgizip tursa ba paıdaly bolmaq. Kóptegen tis dárigerleri kásibı tis tazalyǵyn keminde 6 aıdan aspaı ótkizip turý kerek degen keńes beredi.
Sınonımderi
Qyzyl ıektiń aýrýy; Perıodont aýrýy
Nárestelerdiń jáne jas balalardyń aýyz qýysynyń problamalary (erlerde / áıelderde)
Tis máselesi (erlerde / áıelderde)
Aýyz qýysynyń máselesi (erlerde / áıelderde)
Tegter:
Gıngıvıt,
Gıngıvıttiń sebepteri,
Gıngıvıttiń sımptomdary,
Gıngıvıttiń dıagnostıkasy,
Gıngıvıttiń emdelýi