Mazmuny
Uıqydaǵy apnoe jıi kezdesedi me?
Bul másele ómir saltyn ózgertedi me?
Uıqydaǵy apnoe bolýyn qalaı bilýge bolady?
Uıqydaǵy apnoe qalaı anyqtalady?
Uıqydaǵy apnoe – uıqynyń kúrdeli buzylysy. Bul dertke shaldyqqan naýqastarda uıqy kezinde 10-30 sekýndqa tynys alý toqtap qalýy múmkin. Tún ishinde 400 ret tynys alýdyń osyndaı qysqa toqtaýy bolýy múmkin. Eger Sizde uıqydaǵy apnoe bolsa, tynys alýdyń toqtaý kezeńderi uıqyńyzdy buzýy múmkin (olardyń saldarynan oıanbaıtyn bolsańyz da).
Uıqydaǵy apnoe jıi kezdesedi me?
Zertteýlerge saı adamdardyń 3 paıyzynda uıqydaǵy apnoe kezdesedi. Erlerdiń, artyq salmaǵy bar jáne 40 jastan asqan adamdardyń aýrýdyń paıda bolýyna beıimdiligi bar. Degenmen, uıqydaǵy apnoe árkimde jáne kez kelgen jasta paıda bolýy múmkin.
Bul másele ómir saltyn ózgertedi me?
Shynynda, uıqydaǵy apnoe Siz oılaǵanǵa qaraǵanda kóbirek áser etken bolýy múmkin. Aýrýdy anyqtap, emdeý bastalǵannan keıin jaǵdaıdyń jaqsarǵandyǵyn baıqaısyz. Emdeý jáne onyń nátıjesi qandaı bolǵandyǵyna qaramastan, Ózińizdi jalǵyz sezinbeńiz jáne kómek qol jetimdi ekendigin bilińiz.
Uıqydaǵy apnoe bolýyn qalaı bilýge bolady?
Uıqydaǵy apnoe Siz uıqtap jatqanda paıda bolatyndyqtan, jubaıyńyz nemese tósektegi kórshińiz ony birinshi bolyp baıqaıdy. Ózińiz nemese jubaıyńyz kúshti qoryldaýdy nemese tynys alý kezindegi uzaq úzilisterdi baıqaýy múmkin. Túnde oıanǵanyńyz esińizde bolmasa da, Siz kúndizgi uıqy basýyn (mysaly, Siz kólik júrgizgende nemese sóıleý kezinde uıqtap ketesiz), ashýshańdyqty nemese sharshaýdy baıqaýyńyz múmkin. Tańerteńgi bas aýyrýy, kóńil-kúıdiń ózgerisi jáne jynystyq ómirge qyzyǵýshylyqtyń tómendeýi baıqalýy múmkin.
Uıqydaǵy apnoeniń 2 túri bolady: obstrýktıvtik jáne ortalyq apnoe. Obstrýktıvtik apnoe sındromy keń taralǵan túri, osy dertke shaldyqqan 10 adamnyń 9-da kezdesedi. Obstrýktıvtik apnoe kezinde organızmge aýa baratyn tynys alý joldary biteledi (keńirdektiń bitelýi). Bitelý saldarynan demińizdi alýǵa tyrysqanda aýa jetkilikti mólsherde barmaıdy. Tynys alý joldary tilmen, badamshabezben nemese tilmen (jumsaq tańdaıdyń shaǵyn ósindisi) jabylýy múmkin. Sondaı-aq, olar kómeıdiń qabyrǵasynyń maılyq tinimen nemese kómeıdiń bosańsyǵan bulshyq etimen jabylýy múmkin.
Uıqydaǵy apnoeniń ortalyq túri sırekteý kezdesedi. Apnoeniń bul túri ortalyq júıke júıesiniń jumysymen baılanysty. Derttiń bul túrinde tynys alý kezindegi bulshyq eti áreket etý úshin mıdan sıgnal almaıdy. Mı sıgnaldy jibermeıdi nemese sıgnal úziledi.
Uıqydaǵy apnoe qalaı anyqtalady?
Dáriger uıqydaǵy apnoeni anyqtaı alady. Ol Sizden kúni boıy sharshaýdy nemese uıqy basýyn sezinetindigińizdi, qalaı uıqtaýǵa úırengendigińizdi, uıqyńyzdyń sapasy týraly suraıdy. Uıqyǵa baılanysty aýrýlarǵa mamandanǵan ortalyqqa baryp tekserýden ótýińizdi usynýy múmkin. Uıqy buzylystarynyń ortalyǵynda ótkiziletin tekserýlar Sizdegi apnoeniń túrin anyqtaýǵa kómektesedi. Sondaı-aq, úı jaǵdaıynda zertteý júrgizý úshin Sizge qural-jabdyqty ózińizben birge alyp ketý usynylady.
Jaǵdaıyn jaqsartý úshin adam ózi ne isteı alady?
Kelesi usynystar uıqydaǵy apnoege shaldyqqan adamdarǵa kómektese alady:
· Alkogoldi nemese uıqy shaqyratyn preparattardy qabyldaýdy toqtatyńyz. Olar kómeıdiń artqy qabyrǵasyn bosańsytady, bul tynys alýdyń qıyndaýyna yqpal etedi.
· Temeki shegýdi qoıyńyz.
· Artyq salmaǵyńyz bolsa, emdám (dıeta) ustanyńyz.
· Arqańyzda emes, bir búıirińizde uıqtańyz.
Uıqynyń obstrýktıvtik apnoe sındromynyń jeńil jaǵdaılaryn emdeý úshin keıbir stomatologııalyq jabdyqtar qoldanylady. Bul jabdyqtar ıekti alǵa shyǵaryp, tynys alýdy jeńildetýge yqpal etedi.
Apnoeni emdeýdiń keń taralǵan ádisi – «tynys alý joldaryndaǵy turaqty oń qysym» - CPAP-terapııa. Bul úshin uıqy kezinde murynǵa jáne aýyzǵa arnaıy maska kıesiz. Maska tynys alý joldaryn ashyq ustaıdy, osylaısha Siz tynys alatyn aýanyń qysymy kúsheıedi. Bul uıqydaǵy apnoege shaldyqqan adamdardyń kópshiligine kómektesedi.
Óte sırek jaǵdaıda badamshabezdi nemese kómeıdiń qosymsha tinin alyp tastaý boıynsha operatsııalar jasaý qajet bolady.
Emdelmegen jaǵdaıda uıqydaǵy apnoe kúrdeli máselelerge apraýy múmkin. Eger Siz aýyr apnoeni emdemeıtin bolsańyz, arterıaldyq qysymnyń joǵarylaýy, júrek jetkiliksizdiginiń jáne ınsýlttiń paıda bolý qaýpi artady. Avtokólikti júrgizýde uıqtap ketseńiz, jol-kólik oqıǵalaryna ushyraý qaýpi paıda bolady. Uıqynyń apnoesi kezinde emdelý asa mańyzdy.