Mazmuny
Dısmorfofobııa – sozylmaly psıhıkalyq aýrý, bul kezde naýqas óziniń syrtqy pishini týraly kóp oılaıdy, al olqylyqtary mańyzdy emes nemese oıdan shyǵarylǵan bolady, soǵan qaramastan naýqasqa pishini usqynsyz kórinedi, bireýlerdiń ózin baıqaǵanyn qalamaıdy.
Naýqasta dısmorfofobııa bolsa, ol óziniń syrtqy pishini men dene symbatynyń beınesine shamadan tys, kúnine kóp saǵattan kóńil qoıyp, osy týraly mazalanady. Boljamdy olqylyǵy naýqasqa qaıǵyrý ákeledi, osy mezi qylatyn oıy kúndelikti ómirine áser etedi. Naýqas kóptegen kosmetıkalyq sharalaǵa júginedi nemese shamadan tys jattyǵady, boljamdy olqylyǵyn «túzetýge» tyrysady, biraq, eshqashan nátıjesimen qanaǵattanbaıdy. Dene dısmorfofobııasy kemtar bolyp kóriný úreıi sekildi de belgili.
Dısmorfofobııany emdeýge kognıtıvtik-minez-qulyqtyq emdeý kirýi múmkin.
Dısmorfofobııanyń belgileri men sımptomdaryna kelesiler kiredi:
• naýqas óziniń syrtqy pishini úshin yńǵaısyzdyq seziminde bolady
• aınaǵa qarap, ózin jıi zertteý nemese kerisinshe, aınaǵa qaramaý
• óziniń syrtqy pishininde aýytqý, aqaý bolýyna senimdilik
• naýqas óziniń syrtqy pishini týraly basqalar ádeıi teris pikir aıtady dep senedi
• qoǵamnan oqshaýlaný
• úıden shyqpaý
• naýqas óziniń syrtqy pishini týraly basqalardan jubatý izdeıdi
• jıi kosmetıkalyq sharalar qanaǵattandyrmaıdy
• terini tazalaý nemese túgin julý nemese olqylyqty joıý úshin shamadan tys sátsiz kúsh salý sekildi shamadan tys kútim jasaý
• boljamdy olqylyqty joıý úshin tym kóp kosmetıka qoldaný, kıiný nemese saqal ósirý
• óziniń syrtqy pishinin bireýmen salystyrý
• kópshilik aldynda sóıleýden qashý
Naýqas denesiniń bir bóligine kóp kóńil bóledi, ásirese, bir erekshe bólikterin uzaq ýaqyt boıy qarastyryp, nazaryna alady.
Adamdar óziniń nazaryn bóledi:
• betine (murny, betiniń óńi, ájimderi, bezeý nemese basqa daqtar)
• shashyna (paıda bolýy, juqarýy nemese tazdanýy)
• terige nemese kóktamyrynyń syrtqa bilinýine
• emsheginiń ólshemine
• bulshyq etiniń ólshemine jáne shıraqtyǵyna
• jynystyq múshelerine.
Naýqastyń syrtqy pishinine qatysty uıalý jáne yńǵaısyzdyq dısmorfofobııany emdeýge kedergi keltirýi múmkin. Biraq, dısmorfofobııanyń belgileri nemese sımptomdary baıqalsa, dárigerge, psıhoterapevtke nemese basqa medıtsına qyzmetkerine habarlańyz.
Dısmorfofobııa ádette, ózdiginshe emdelmeıdi, belgili bir ýaqyt ótýinde ýshyǵýy múmkin, jáne minez-qulyqtyń ózgerisine, tipti ózine qol jumsaýǵa deıin aparýy múmkin.
Dısmorfofobııanyń sebepteri belgisiz. Kóptegen psıhıkalyq aýrýlar sekildi dısmorfofobııa kelesi jaıttardyń saldary bolýy múmkin:
• Mıdyń buzylystary. Mı qurylymyndaǵy nemese júıke júıesi bıohımııasynyń aýytqýlary dısmorfofobııanyń paıda bolýynda mańyzdy rol atqarýy múmkin.
• Tuqym qýalaý. Keıbir zertteýler kórsetkendeı, dısmorfofobııa tuqym qýalaýy boıynsha berilýi múmkin.
• Qorshaǵan orta. Qorshaǵan orta, ómirlik oqıǵalar jáne mádenıet dısmorfofobııaǵa yqpal etýi múmkin, ásirese, olar syrtqy pishinge baılanysty teris oqıǵalar ákeletin bolsa.
Aqparat kózi: AQSh Ulttyq densaýlyq ınstıtýttarynyń málimetter qory: http://www.mayoclinic.com/print/body-dysmorphic-disorder/DS00559/DSECTION=all&METHOD=print
Aýdarmashy: Ekaterına Shýmareva, HealthSity jobasynyń derbes úılestirýshisi
Redaktsııalyq alqa:
Almaz Sharman, medıtsına professory
Lázat Aqtaeva, m.ǵ.d.
Sálim Smaıylov, b.ǵ.k.