Mazmuny
Sınonımderi
Jalpy aqparat
Jalpaq jasýshaly qaterli isik – bul jıi kezdesetin teriniń qaýipti isigi.
Teri qaýipti isiginiń basqa túrleri:
• Bazaldy jasýshaly;
• Melanomdyq;
Sebepteri
Jalpaq jasýshaly qaterli isik zaqymdanbaǵan teride de paıda bolýy múmkin. Sondaı-aq ol teriniń jaraqat alǵan jerinen de, qabynǵan bóliginen de damıdy. Jalpaq jasýshaly kartsınomalar kóbinese kúnniń jaryǵyna nemese basqa da ýltrakúlgin sáýlelerdiń áserine ushyraǵan terilerde paıda bolady eken.
Jalpaq jasýshaly qaterli isiktiń erte formasy Boýen aýrýy dep atalady (jalpaq jasýshaly kartsınoma in situ). Isiktiń bul túri jaqyn tinderge taramaıdy.
Jaryqssezgish keratoz – bul teriniń isikaldy zaqymdanýy, bul asqynǵan kezde jalpaqjasýshaly isikke aınalady.
Jalpaq jasýshaly qaterli isiktiń týyndaýynyń qaýipti faktory bolyp:
• Teriniń ashyq túste isinýi, kóz kókshildenedi nemese jasyl tússke enedi ne bolmasa, shash sarǵyshtanady;
• Uzaq ýaqyt, kúni boıy kúnniń astynda júrý (mysaly; ashyq aspan astynda jumys isteıtinder);
• Bala kezde qatty kúnge kúııý;
• Qarttyq shaq;
• Jappaı rentgendik sáýlelendirý;
• Hımııalyq zattardyń áseri;
Sımptomdary
Jalpaq jasýshaly qaterli isik kóbinese bette, qulaqta, moıynda, qolda jáne jilinshikte paıda bolady, dese de ol deneniń basqa bóligindde de týyndaýy múmkin.
Negizgi sımptomy úlkendeý kólemde betinde budyrlary bar, ústi qabyqpen qaptalǵan, aınalasynda qyzyl daqtary bar jalpaq qyzyl dóńestiń paıda bolýymen sıpattalady.
Isiktiń erte formasy (jalpaq jasýshaly kartsınoma in situ), 2,5 sm dıametrdegi syrty qabyqpen qaptalǵan qyzyl daqqa uqsaıdy.
Uzaq ýaqyt boıy jazylmaı qoıǵan oıyq jara jalpaq jasýshaly qaterli isiktiń belgisi bolýy múmkin. Kez-kelgen súıeldiń, meńniń nemese basqa da teriniń zaqymdanýlary teri isiginiń alǵashqy belgleri bolýy yqtımal.
Dıagnostıkasy
Dáriger sizdiń terińizge qaraıdy da, kez-kelgen kúmándi zaqymdanýlardyń kólemin, túsin, qurylymyn anyqtaıdy.
Eger sizde qandaı da bir teri isiginiń týyndaý qaýpi oryn alsa, onyń zaqymddanǵan tininen azdaǵan bólik alynady. Ony teri bıopsııasy dep adaıdy. Alynǵan úlgi zerthanaǵa jóneltiledi de, mıkroskoppen tekseriledi.
Teri bıopsııasy tek jalpaqjasýshaly isik ne bolmasa teriniń basqa da isigi anyqtalǵan kezde ǵana jasalady.
Emdeý
Emdeý tásili zaqymdanǵan jerdiń kólemine, ornalasý ornyna qaraı, olardyń taralý aımaǵy men aǵzanyń jalpy jaǵdaıyna qarasty júzege asady. Jalpaq jasýshaly qaterli isiktiń keıbir túrlerine emniń qonýy qıynǵa soǵady.
Teriniń jalpaq jasýshaly qaterli isiginiń emdelý túri:
• Tekserý: isikti jasýshalar bóligin jáne teriniń búlingen jerin joıý;
• Kıýretaj (qyryp tazalaý) jáne elektrodıssektsııa: Isikti jasýshalardy elektrdiń kómegimen joıý; bul ádis kishkentaı jáne isiktiń bolar-bolmas formasyna qoldanylady;
• Krıohırýrgııa: Qatqan jáne buzylǵan isik jasýshalaryna qoldanylady. Isiktiń azǵantaı kólemdi, jeńil formasyna qoldanylady;
• Dárilik preparttar: quramynda ımıkvımod nemese ftorýratsıl-5 bar krem, teriniń betki jaǵyn zaqymdaǵan (tereń emes) jalpaqjasýshaly isikke qoldanylady.
• Moosa tehnıkasy boıynsha jedel emdeý: teriniń qabattaryn aqyryndap joıady jáne kózge isik jasýshalarynyń kózge kórinbeıtin belgilerin joıa bastaıdy, ol protsessti mıkroskoppen kórýge bolady; bul tásil teri isiginiń murynǵa, qulaqqa jáne bettiń basqa jerlerine ornalasqanda qoldanylady.
• Fotodınamıkalyq terapııa: Jaryqtyń kómegimen emdeledi; isiktiń tereń emes formasyn emdeýge qoldanylýy múmkin.
• Sáýle terapııasy jalpaqjasýshaly isiktiń aǵzaǵa taralýynda nemese lımfatıkalyq túıinderdi zaqymdaǵanda, sondaı-aq, isikti ota arqyly ala almaıtyn jaǵdaıda qoldanylady.
Boljamy
Naýqastyń ózin-ózi sezinýi kóptegen faktorlarǵa baılanysty, árıne isikti erte anyqtaǵany utymdyraq. Bul isikterdi, kóbinese, erte anyqtap, aqyryndap em qoldana berse emdelmeı qalmaıdy.
Jalpaq jasýshaly qaterli isiktiń keıbir túrleri qaıtalap paıda bolýy múmkin.
Múmkin bolatyn asqynýlar
Jalpaq jasýshaly qaterli isik negizdi-jasýshalyǵa qaraǵanda tez ósedi, al ol keıde aqyryn ósedi. Isik deneniń basqa bólikterine, ásirese, ishki aǵzalarǵa taralýǵa beıim keledi.
Dárigerge qashan qaralý kerek
Eger sizde oıyq jara ne bolmasa terińizde úlken daq bolsa, jáne ol ózdiginen ózgere bastasa dárigerge qaralyńyz. Olardyń:
• Syrtqy beti ózgerse;
• Túsi ózgerse;
• Kólemi ózgerse;
• Testýrasy
Eger qalyńyz aýyratyn bolyp bara jatsa, nemese isise, qanaı basstasa, ne bolmasa qyshysa dereý dárigerge qaralyńyz.
Aldyn alý
Emdeýshi dárigerińizdiń nazarynda bolyńyz jáne 40 jasstan assańyz jylyna bir ret teri dárigerine tekserilip turyńyz, al eger 20 dan 40 jasqa deıingi aralyqta bolsańyz 3 jylda bir ret tekserilińiz. Ózińiz terińizdi kem degende aıyna bir ret qarap turyńyz.
Eger sizde teri isigi paıda bolsa, turaqty túrde dárigerge habarlasyp turyńyz. Sondaı-aq aıyna bir ret terińizdi ózdigińizden tekserip shyǵyńyz. Kórinbeıtin jerlerińizdi aına arqyly qarańyz. Eger qandaıda bir nárse kózge qorash kórinse, dárigerge qaralyńyz.
Isiktiń paıda bolýynan saqtanatyn eń tıimdi jol, kún sáýlesinen aqtaný kerek. Kúnnen qorǵaǵysh jaqpany qoldanyp júrińiz:
• kún sáýlesine qarsy SPF 30 faktory bar kúnnen qorǵaıtyn jaqpany ózińizben birge alyp júrińiz, tipti kún astyndaǵy az ýaqyttyq demalysqa da ony qoldansańyz artyq etpeıdi;
• Terińizdiń ashyq júretin jerlerine kóp mólsherinde kúnnen qorǵaǵysh jaqpa jaǵyp alyńyz, mysaly, qulaqqa, aıaqqa.
• Kúnnen qorǵaıtyn jaqpany tańdaǵanda UVA, sol sııaqty UVB sáýlesi jaqpalaryn alýǵa tyrysyńyz.
• Sýǵa shydamdy kúnnen qorǵaıtyn jaqpany jaǵyńyz;
• Kúnnen qorǵaıtyn jaqpany úıden shyǵardan 30 mınýt buryn jaǵyp alyńyz. Japsyrmada jazylǵan qoldaný tásilin muqııat oqyp alyńyz. Terlegennen keıin nemese shomylǵannan soń jaqpany qaıta jaǵyp alyńyz.
• Kúnnen qorǵaıtyn jaqpany qystyń kúngi bultty kúnder de jaǵyp júrińiz.
Kúnniń astynda shamadan tys kóp júrmeý úshin mynadaı basqa joldaryn qarastyryp kórýge bolady:
• Ýltrakúlgin sáýlesinde eń kóp degende 10-nan 16 saǵatqa deıin bolý kerek. Sondyqtan osynshalyq ýaqyttarda kúnniń astynda bolýdan saqtanyńyz.
• Terińizdi úlken qalpaqtyń kómegimen, jeńi uzyn jeıde, etegi uzyn kóılek, nemese balaǵy uzyn shalbar kııý arqyly qorǵańyz.
• Ústi shaǵylyshatyn, qatty qyzatyn kúndi ózine jaqsy sińiretin jerlerde kóp júrmeýge tyrysyńyz, mysaly ondaı jerlerge: sý, qum, beton jáne t.b. jaryqqa shaǵylysatyn zattar jatady.
• Terińiz qanshalyqty kútimsiz qaralsa, sonshalqty zaqymdaýyn órshıdi;
• Kún shamdaryn kóp qoldanbańyz jáne soıarıde kóp bolmańyz. Kúni boıy ashyq kúnniń astynda júrgenshe, solıarıde bar bolǵany tek 15-20 mınýt bolsańyz jetkilikti, odan asyp kete, qaýipti ol da.
Sınonımderi
Teriniń jalpaq jasýshaly qaterli isigi; Melanomdyq emes teri isigi – jalpaq jasýshaly qaterli isik; NMRK – jalpaq jasýshaly qaterli isik
Aýyz qýysyndaǵy máseleler (erlerde / áıelderde)
Tegter:
teriniń jalpaq jasýshaly qaterli isigi
melanodyq emes teri isigi
jalpaq jasýshaly qaterli isik
NMRK
qaterli isik
onkologııa
qaterli isik degen ne
teri
meń, qal