Mazmuny
Quıań – álsizdik, uıý sezimi jáne aıaqtyń terleýimen sıpattalatyn jaısyz jaǵdaı túri. Bul jaǵdaı jaraqat nemese quıymshaq nerviniń talaýrap isinýine baılanysty oryn alady. Quıań ózdiginen aýrý bolyp sanalmaıdy, bul tek ǵana qandaı da bir basqa aýrýlardyń sımptomy.
Quıań jaraqat kezde nemese quıymshaq nerviniń talaýrap isýi kezinde týyndaıdy. Bul nerv bel jaqtan bastaý alady jáne eki aıaqtyń artqy jaǵymen tómen qaraı syrǵıdy. Bul nerv tize jáne sıraqtyń artqy betindegi bulshyqetterdi basqarady. Ol sondaı-aq jambastyń artqy betin, sıraq bólikteri men tolarsaqty sezimtaldyqpen qamtamasyz etedi
Quıańnyń eń kóp taraǵan sebepterine mynalar jatady:
• Omyrtqaaralyq dıskiniń jaryǵy;
• Omyrtqa arnasynyń stenozy;
• Almurttárizdes bulshyqet sındromy (bókse jaqtaǵy aýrý sezimi);
• Jambastyń jaraqattaný nemese synýy;
• Isikter
Quıymshaq aýyrýy aýytqyp turýy múmkin. Ol jeńil shanshý, syzdap nemese kúıgendeı bolyp aýrý sezimin tanytýy múmkin. Keıbir jaǵdaılarda aýyrsynýy toqtata almastaı bolyp, qatty kúsheıedi.
Kóp jaǵdaıda aýrý bir jaqty bolady. Keıbir adamdarda aıaǵynyń bir bóliginde sumdyq aýrý sezimi mazallaıdy nemese jambas jaǵynda jáne denesiniń basqa bóliginde uıý sezimin sezinedi. Aýyrý jáne uıý sezimderi, sondaı-aq sıraqtyń artqy betinde jáne tolarsaqtyń ústińgi jaǵynda bilinedi. Zaqymdanǵan aıaq-qoldyń álsizdigi seziledi. Keıde jaıaý kezde, siz tabanyńyzdy jerden maıystyryp kótere almaı qalasyz.
Ádette aýrý sezimi aqyryndap bastalady. Sodan órshýi de múmkin:
• Otyrǵannan nemese turǵannan keıin;
• Túnde;
• Túshkirgende, jótelgende, kúlgende;
• Artqa shalqaıǵanda nemese uzaq jaıaý júrgende, ásirese bul omyrtqa arnalarynyń stenozy bolsa.
Dáriger medıtsınalyq tekserýden ótkizedi, onyń barysynda mynadaı jaıttar anyqtalýy múmkin:
• Tizeni búkkende álsireý;
• Taban baǵyty boıynsha ishke nemese tómen ıgende qıyndyq týyndaý;
• Eńkeıgende jáne shalqaıǵanda qıyndyq seziný;
• Refleksterdiń buzylýy nemese álsireýi;
• Sezimtaldyqtyń joǵalýy nemese uıý sezimi;
• Aıaqty joǵary kóterý kezinde aýyrsyný.
Kúshti nemese uzaq aýyrýy kezinde tekserý, ádette, qajet emes. Eger de dıagnostıkalyq protsedýralar taǵaıyndalsa, olar mynalardy qamtıdy:
• Qan taldamasy;
• Rentgen
• MRT nemese basqa da vızýaldy dıagnostıkalyq protsedýralar
Jalpy quıań basqa aýrýlardyń sımptomy bolǵandyqtan, sol negizgi aýrýdy anyqtaý kerek.
Keıbir jaǵdaılarda emdeý qajet etilmeıdi, saýyǵý protsesi ózidiginen oryndalady.
Taǵy bir qýantarlyǵy bul jaǵdaıǵa hırýrgııalyq aralasýlar bolmaıdy. Dáriger sizdiń sımptomdaryńyzdy jeńildetý úshin nemese qabynýdy tómendetý úshin tómendegideı keńesterdi usynýy múmkin:
• Jyly zatty nemese muzdy aýyryp turǵan jerge basyńyz. Alǵashqy 48-72 saǵat boıy muz basylsa, ary qaraı jyly zatty basý kerek.
• Aýrýyn basatyn dári qoldanyńyz, mysaly, ıbýprofen nemese atsetamınofen
Omyrtqańyzǵa úıde mynadaı kútim jasańyz:
• «Pasteldi rejım» qoldanbańyz;
• Kúndizdiń alǵashqy bóliginde qyımyldaý belsendiligińizdi shekteńiz. Odan keıin ǵana qozǵalys belsendiligńizdi arttyra túsińiz.
• Aýrý bastalǵannan keıin 6 kún boıy eshqandaı aýr kótermeńiz, kúrdeli jattyǵýlar oryndamańyz.
• Fızıkalyq jattyǵýlardy 2-3 apta ótkennen keıin ǵana orydańyz. Qursaq qabyrǵalaryn qataıtatyn, omyrtqany ıilgishtendiretin jattyǵýlarmen aınalysyńyz.
Sondaı-aq fızıoterapııa usynylady. Emdeýdiń qosymsha ádisteri quıańdy týdyratyn sebepterge baılanysty taǵaıyndalady.
Eger, ol sharalar áser bermese, dáriger sizge júıke aınalasyndaǵy qabyrýdy tómendetý úshin ınektsııalyq preparattardy taǵaıyndaıdy. Basqa emdik preparattar júıkeni titirkendiretin, aýrýdyń sebebin jeńildetý maqsatynda taǵaıyndalýy múmkin.
Nervtiń zaqymdalýy kezindegi aýrý emdelmeıdi. Eger sizdi ylǵyı bir aýrý mazalaı berse, siz nevropatologqa nemese osy aýrýdy biletin mamanǵa qaralyńyz, aýrýdyń sebebine qanyqqannan keıin emdelýdiń túrli ádisterin qoldansańyz bolady.
Quıań ádetti ózdiginen ketedi. Biraq, turaqty bolyp turatyn ustamalar qaıtalanýy múmkin.
Kóptegen aýyr asqynýlar quıańnyń damý sebepterine, omyrtqaaralyq dıskili jaryq nemese omyrtqa arnasynyń stenozy sııaqty sebepteriine qarasty bolady. Quıań ylǵı da uıý nemese aıaqtaǵy álsizdik sezimin bildirýi múmkin.
Tómendegideı jaǵdaılar oryn alsa, dereý arada dárigerge habarlasyńyz:
• Qaltyraý jáne arqada túsiniksiz aýrýdyń bolýy;
• Qulaǵannan keıin nemese aýyr soqqydan keıin aýrý sezimi;
• Omyrtqa men arqa jaqta isik pen qyzarýdyń paıda bolýy;
• Tómenge, tizeden tómen qaraı aýrý seziminiń taralýy;
• Bókse, myqyn, aıaq nemes jambas jaqtarda álsireý nemese uıý seziminiń oryn alýy;
• Nesep shyǵarǵanda ysý sezimin seziný nemese neseppen birge qan aralasyp shyqsa;
• Qyrmen jatqanda aýrýy kúsheıse nemese túnde aýrýdyń sebebinen oıanyp kete berseńiz;
• Yńǵaısyzdyq nemese qatty aýrý sezimi týyndasa;
• Nesep shyǵarýdy baqylaýda ustaı almasańyz nemese úlken dáretti;
Mynadaı da jaǵdaılar týyndasa, dárigerge habarlasyńyz:
• Salmaǵynyń oılamaǵan jerden túsip ketse;
• Siz sterıodtardy nemese ishkitamyrlyq narkotıkalyq preparattardy qabyldasańyz;
• Sizdiń arqańyzda burynnan aýrý bolsa, biraq keıingi kezde ol basqasha sıpat tanytap jatsa;
• Aýrýdyń mundaı epızodtary 4 aptadan asyp ketse.
Aldyn alý sharalary júıkeniń zaqymdalýyn týdyratyn aýrýdyń sebepterine baılanysty. Uzaq ýaqyt boıy bókse jaǵyńyzdaǵy júıkelerdi qysyp otyra bermeńiz, jáne jata berińiz.
Neıropatııa – quıymshaqtyq nere; quıymshaq nerviniń dısfýnktsııasy; bel aýmaǵynda aýyrsyný – quıań
Derekkóz: https://medlineplus.gov/ency/article/000686.htm
Tegter:
aýrý
álsizdik
terleý
jaryq
isik
abstsess