Bul ne? Manıakaldy-depressıvti sındrom qozý kezeńderimen, sondaı-aq depressııa kezeńderine aýysýymen sıpattalady. Kútpegen jerden kóńil-kúı ózgeristeri paıda bolady.
Sebepteri, jıiligi jáne qaýip faktorlary. Manıakaldy-depressıvtik sındrom kóńil-kúıdi retteýge jaýap beretin mı aýmaǵynyń zaqymdaný nátıjesi bolyp tabylady. Manıakaldy kúıde manıakaldy-depressıvtik sındromy bar adam ımpýlsıvti jáne belsendi bolady. Depressııanyń fazasy mazasyzdyqpen, ózin-ózi tómen baǵalaý jáne ózine-ózi qol jumsaý sezimimen sıpattalady.
Manıakaldy-depressıvtik sındromnyń eki negizgi tıpi bar. Birinshi tıpte depressııanyń anyq baıqalýymen, kem degende manıakaldy kúıdegi bir tolyq epızodtyń bolýy baıqalady.Ekinshi tıpte adamda manıakaldy kúıdegi tolyq epızody sırek baıqalady. Onyń ornyna sındromnyń birinshi formasyndaǵy adamdarda baıqalatyn, jetkiliksiz shamada baıqalatyn energııanyń jáne ımpýlsıvtiliktiń ósýi – gıpomanııa jaǵdaıy bolady.
Manıakaldy-depressıvti sındromynyń az bilinetin formasy – tsıklotımııa dep atalady. Ol az bilinetin depressııamen gıpomanııa kezeńderin qamtıdy.
Manıakaldy-depressıvti sındrom bir deńgeıde erler men áıelderge áser etedi jáne 15 jastan 25 jasqa deıin bolatyndyǵy baıqalady. Sındromnyń sebebi anyq emes, biraq naqty bir tuqymqýalaıtyn beıimdiliktiń bar ekeni belgili.
Sımptomdary
Manıakaldy faza birneshe kúnnen birneshe aıǵa deıin sozylýy múmkin jáne tómendegi belgilermen sıpattalady:
• Kóńil-kúıdiń qozýy
• Aqyl-estiń aýytqýy
• Joǵary belsendilik
• Adamda energııanyń mol bolýy
• Ózin-ózi ustaı almaý
• Ózin-ózi aldaý, óziniń tym mańyzdy sezinýdegi jalǵan pikir
• Belsendilik pen qushtarlyqtyń kúrt artýy
• Retsiz, oısyz júrip turý
• Rásýasyzdyq
• Shekten tys tamaqtaný, ishimdik ishý jáne narkotıkti qoldaný
• Retsiz jynystyq qatynasta bolý
• Muqııattylyqtyń buzylýy
• Uıqyǵa qajettiliktiń azaıýy
• Qozǵyshtyq jáne titirkený
• Ózine-ózi ıe bolmaý
Bul belgiler birinshi tıpti manıakaldy-depressıvti sındromda baıqalady. Ekinshi tıptegi adamdarda gıpomanııalyq epızodtar joǵaryda kórsetilgen belgilermen sıpattalady, biraq olar az qarqyndylyqqa ıe.
Depressıvti faza depressııanyń birqatar belgilerin qamtıdy:
• Turaqty qaıǵyly kúı
• Sharshaý jáne enjarly
• Uıqynyń buzylýy
• Uıqyshyldyq
• Uıqysyzdyq
• Tamaqtanýdyń buzylýy: artyq tamaqtaný nemese toıyp jeı almaý
• Tábettiń joǵalýy jáne salmaq joǵaltý
• Artyq tamaqtaný
• Ózin-ózi baǵalaýdyń jetkiliksizdigi
• Úmitsizdik sezimi, ózin kinálaý
• Muqııattylyqtyń, este saqtaý qabiletiniń buzylýy, sheshim qabyldaýda qıyndyqtardyń bolýy
• Dostardyń joqtyǵy
• Buryndary raqattana jasaıtyn áleýmettik belsendiliktiń bolmaýy
• Únemi ólim týraly oılar
Manıakaldy-depressıvti sındromy bar adamdar óz-ózine qol jumsaý qaýpine jıi ushyraıdy. Eki fazada jaǵdaıdy ýshyqtyrýǵa ákeletin spırtti shamadan tys tutynýmen sıpattalady,. Keıde eki fazanyń aralasyp ketýi bar, ıaǵnı bir mezgilde manıakaldy jáne depressıvti sımptomdar baıqalady. Muny aralas kúı dep ataıdy.
Sımptomdar jáne testter. Manıakaldy-depressıvti sındrom dıagnozyn qoıý kóptegen faktorlardy qajet etedi. Dıagnozdy qoıý kezinde kelesi áreketter mańyzdy ról atqarady:
• Minez-qulyq pen kóńil-kúıdi baqylaý
• Syrqatnamany taldaý, onyń ishinde baıqalǵan sımptomdar jáne onyń aldynda qandaı dári-dármekterdiń taǵaıyndalǵandyǵyn qaraý.
• Kóńil-kúıdiń buzylý uzaqtyǵyn baǵalaý
• Otbasylyq beıimdilikke múmkindigin taldaý
• Sımptomdardyń fızıkalyq sebepterin muqııat fızıkaldy tekserý
• Qalqansha beziniń buzylýy men esirtkini paıdalaný múmkinshiligin zerthanalyq zertteýler arqyly qaraý
• Otbasylyq beıimdilik múmkindigin zertteý (bul otbasy múshelerimen jáne týystarymen jeke sóılesýdi talap etedi).
Emdeý. Manıakaldy-depressıvti sındrom jıi lıtıı jáne karbamazepın sııaqty kóńil-kúıdi turaqtandyratyn dári-dármektermen emdeledi. Bul manıakaldy jáne depressıvti fazalardy óte tıimdi emdeýge jáne bolashaq sımptomdaryn aldyn alýdyń ádisi retinde qarastyryrýǵa bolady.
Antıdepressanttar aýrýdyń depressıvti fazasynda tıimdi, ásirese kóńil-kúıdi turaqtandyrǵyshtarmen birge qoldanǵan kezde. Sońǵysy manıakaldy-depressıvti sındromdy emdeýde mańyzdy ról atqarady. Kóńil kúı turaqtandyrǵyshtarynsyz antıdepressanttar manıakaldy sımptomdardy týdyrýy múmkin. Antıpsıhotıkalyq preparattar shyndyqty qabyldaýdyń buzylýy sıptomdary bar patsıentterge tıimdi. Benzodıazemınder paıdaly bolýy múmkin. Keıde manıakaldy-depressıvti sındromy bar patsıentter aýrýhanaǵa jatqyzýdy jáne ol jaqta jaǵdaıdyń turaqtandyrylǵanyna deıin turýdy qajet etedi.
Elektrotúıilý emdeý ádisi - psıhıatrııada emdelýdiń erekshe túri, ol anestezııanyń aıasynda sińir tartylýyn týdyratyn elektr togyn paıdalanady. Birqatar zertteýler dáriler tıimsiz bolǵan jaǵdaılarda elektrotúıilýi emdeý ádisi depressııany emdeýde eń tıimdisi bolyp tabylatynyn kórsetti.
Jıi jetkilikti uıqy kómegi arqyly kóptegen naýqastardy turaqtandyrýǵa qol jetkizýge bolady. Psıhoterapııa manıakaldy-depressıvti sındromy bar naýqastarǵa jáne olardyń týystarynda paıdaly bolýy múmkin.
Boljamy. Kóńil-kúıdi turaqtandyratyn dári-dármekter sımptomdardy baqylaýda tıimdi bolýy múmkin. Degenmen, naýqastar durys em alýda, manıakaldy kúı jáne depressııanyń epızodtarynyń ýaqtyly eskertýde basqa adamdardyń kómegine muqtaj bolady.
Jaqsarýdy sezingende nemese manıakaldy kúımen baılanysty belsendilikke nıet paıda bolǵan kezde, keıbir adamdar em alýdy toqtatady. Bul sımptomdar jaqsarýymen túsindirilgenimen, olar birqatar teris saldarlarǵa ıe bolýy múmkin.
Manıakaldy-depressıvti sındromynyń zardaptarynan eń qaýiptisi óz-ózine qol jumsaý týraly oılar. Manıakaldy-depressıvti sındromy bar naýqastarda óz-ózine qol jumsaý týraly oılar dereý túrde aralasýdy qajet etedi.
Tegter:
depressııa
ózine qol jumsaý
antıdepressanttar
mazasyzdaný
kóńil-kúı