Jedel revmatııalyq qyzba – bul qabynbaly aýrý. Ol A tobyndaǵy streptokokktyq bakterııalar (jiti farıngıt nemese skarlatına) týdyratyn ınfektsııanyń nátıjesinde damıdy. Aýrý júrekke, býynǵa, terige jáne mıǵa áser etýi múmkin.
Sebepteri
Revmatııalyq qyzba júrek qaqpaqshalarynyń zaqymdanýyna sebep bolatyn, búkil álem boıynsha keń taralǵan aýrý. Revmatııalyq jedel qyzba epıdemııalyq taralmaly indet bolyp tabylady.
Aýrýǵa shaldyǵatyn adamdardyń basym bóligi 5-15 jas aralyǵyndaǵy balalar jáne bul indet angına nemese skarlatınadan keıin shamamen 14-28 kún ótkennen keıin baıqalady.
Aýrý sımptomdary:
• Asqazandaǵy aýyrý sezimi
• Qyzba
• Sımptomy bilinbeıtin nemese entigý men kókirek qýysynda aýyrý sezimi baıqalatyn júrektegi qyndyqtar
• Býyndardyǵy aýyrý sezimi, artrıt (kóbine tize, shyntaq, tobyq jáne bilekterde)
• Býyndardyń isinýi, qyzarýy jáne qyzýy
• Murynnan qan ketý
• Teridegi túıinsheler
• Teridegi bórtpeler (revmatoıdty erıtema)
• Keýdede jáne qol nemese aıaqtyń joǵarǵy bóligindegi terilik bórtpeler
• Saqına tárizdes nemese jylan tárizdes bórtpe
• Sıdengama aýrýy (emotsııalyq turaqsyzdyq, bulshyqet álsizdigi jáne úılesimsiz shapshań qozǵalystar (kóbine bet, qol-aıaqty zaqymdaıtyn).
Dıagnostıkasy men taldaýlary
Dáriger dıagnostıkalaý úshin patsıenttiń tamyr soǵysyn, júrek soǵý yrǵaǵyn, terisin jáne býyndaryn qarap tekseredi.
Taldaýlarǵa mynalar jatady:
• Streptokokktik ınfektsııany anyqtaý úshin qan taldamasyn alý
• Jalpy qan taldamasyn alý
• Elektrokardıogramma
• Erıtrotsıtterdiń tuný jyldamdyǵy (ETJ) tekserý
Naýqasta revmatıkalyq jedel qyzbanyń baryn kórsetetin negizgi jáne qosymsha kórsetkishter bolady.
Negizgi kórsetkishterge jatady:
• Birneshe úlken býyndardyń artrıti (polıartrıt)
• Júrektiń qabynýy
• Teri astyndaǵy túıinder
• Ótkir, tyryspaly qozǵalystar
• Teridegi bórtpeler
Aýrýdyń qosymsha sımptomdary:
• Qyzý
• Erıtrotsıtterdiń tuný jyldamdyǵynyń joǵarylaýy
• Býyndardaǵy aýyrsyný
• EKG-nyń aýytqymaly kórsetkishteri
Joǵaryda kórsetilgen sımptomdardyń keminde ekeýi bolsa revmatıkalyq qyzbanyń dıagnozy qoıylady.
Emdeý
Jedel revmatııalyq qyzbada naýqastarǵa antıbıotıkter taǵaıyndalady. Aspırın nemese kortıkosteroıd sııaqty qabynýǵa qarsy preparattar qabyný deńgeıin tómendetedi, sondaı-aq aýrýdy baqylaýǵa kómektesedi.
Jedel farıngıttiń qaıtalanýyn boldyrmaý úshin patsıent uzaq ýaqyt boıy antıbıotıkterdiń az dozasyn qabyldaýy kerek.
Aýrýdyń aǵymy
Eger aýrý qaıtadan paıda bolsa, dáriger aýrý alǵash anyqtalǵannan keıin 3-5 jyl ishinde antıbıotıkterdiń az-azdan dozasyn taǵaıyndaı alady. Jedel revmatıkalyq qyzba júrek qaqpaqshalaryn zaqymdaǵan jaǵdaıda, júrek qyzmetinde aýyr asqynýlar paıda bolýy múmkin.
Múmkin bolatyn asqynýlar
• Arıtmııa
• Júrek qaqpaqshalarynyń zaqymdanýy
• Endokardıt
• Júrektiń toqtaýy
• Perıkardıt
• Revmatıkalyq horeıa
Dárigerge qashan qaralý kerek
Revmatııalyq qyzbanyń sımptomdary paıda bolsa, óz dárigerińizge habarlasyńyz. Uqsas belgileri bar birneshe basqa da aýrýlar bolǵandyqtan, tıisti dárigerlik dıagnostıkadan ótý qajet bolady.
Eger sizde jedel farıngıttiń sımptomdary paıda bolsa, mindetti túrde bul jaıly óz dárigerińizge habarlańyz. Eger sizde osy aýrý anyqtalatyn bolsa, onda revmatııalyq qyzbanyń paıda bolý qaýpin azaıtý úshin arnaıy emdeý qajet bolady.
Aldyn alý
Revmatııalyq qyzbanyń aldyn alýdyń eń mańyzdy joly – angına men skarlatınanyń ýaqtyly emi.
Tegter:
jedel revmatııalyq qyzba
JRQ
arıtmııa
júrektiń toqtaýy
Revmatızm
endokardıt
perıkardıt
júrek qaqpaqshalarynyń zaqymdanýy
revmatııalyq horeıa