Vergolf aýrýy nemese ımmýnopatologııalyq trombotsıtopenııalyq pýrpýra (ITP) qan uıýynyń buzylýymen sıpattalady. Iaǵnı ımmýndyq júıe qan uıýyna qajetti trombotsıt jasýshalaryn joıady. Bul indetke shaldyqqan adamdardyń qan quramyndaǵy trombotsıtteri óte tómen mólsherde bolady. Ony trombotsıtopenııa dep ataıdy.
Sebepteri
Verlgof aýrýy ımmýn júıesiniń belgili bir jasýshalary trombotsıtterge qarsy antıdene túze bastaǵanda paıda bolady. Trombotsıtter óz kezeginde qanuıýyna jaýap beredi – olar qan tamyrlarynyń kishkentaı zaqymdanǵan tesikterin bitep, aǵzada qannyń qalypty aınalýyna jaǵdaı jasaıdy.
Aýrý paıda bolǵan kezde, aǵza túzgen antıdeneler kókbaýyrdaǵy trombotsıtterge shabýyl jasaıdy.
Bul aýrý balalarǵa kóbinese ınfektsııaǵa juǵady. Al eresek adamdarda aýrýdyń sozylmaly formasy vırýstyq ınfektsııadan keıin, belgili bir toptardaǵy dárilerdi qoldanǵannan, júktilik kezinde nemese ımmýn júıesiniń buzylýy saldarynan oryn alady eken.
ITP-men áıelder jıi aýyrady. Al jas balalardyń arasynda qyzdar men uldardyń zaqymdanýy teń dárejede eken.
Sımptomdary
• Teri qantalaıdy, teride úsaq qyzyl núkteli bórtpelerdiń paıda bolýymen sıpattalady;
• Teride túsiniksiz kógerýler paıda bolady;
• Aýyz qýsynan nemese murynnan qan aǵady;
• Shamadan tys etekkir ketedi.
Dıagnostıkasy
Zerthanalyq jaǵdaıda aǵzadaǵy trombotsıtterdiń mólsherin anyqtaý úshin jáne qannyń uıýyn tekserý úshin test júrgiziledi.
• Jalpy qan taldamasynan trombotsıtterdiń mólsheri az bolyp shyǵady;
• Qannyń uıýyna ótkizilgen test anomaldi kórsetkish kórsetedi;
• Trombotsıtterge qarsy antıdeneler kezdesedi;
• Qan aınalymynyń ýaqyty jyldamdaǵyny belgili bolady.
Mıǵa pýnktsııa júrgizýde birden bir standartty dıagnostıka qoıýǵa jáne megakarıotsıt jasýshalary sanynyń kóbeıgendigin anyqtaýǵa sep bolady. bul jasýshalar – trombotsıtterdiń bastapqy formasy bolyp tabylady.
Emdelýi
Bul aýrýǵa shaldyqqan jas balalar kóbinese ózdiginen jazylyp ketedi. Keı bir jaǵdaıda ǵana terapııa qajet bolýy múmkin.
Eresekterge sterıoıdty qabynýǵa qarsy dáriler (prednızolon) taǵaıyndalady. Keıbir aýyr jaǵdaılarda, kókbaýyrdy alyp tastaý (splenektomııa) úshin hırýrgııalyq shara qoldaný da usynylady. Bul ádis arqyly naýqastardyń jartysyna jýyǵynyń aǵzasyndaǵy trombotsıtterdiń mólsherin qaıta qalpyna keltirýge bolady.
Eger prednızolonmen emdelý kómektespese, onda terapııanyń basqa túrlerin qoldanyp kórse bolady:
• Danozol dárisin qoldaný;
• Gamma-glýbınniń ınektsııalyq kóp mólsherin qoldaný;
• Immýndyq júıege demeý beretin dáriler qoldaný;
• Qandaǵy antıdenelerge fıltratsııa júrgizý;
• Belgili bir qan túrlerindegi adamdar úshin Antı-RhD terapııasyn ótkizý.
Verlgof aýrýymen aýratyn adamdarǵa asperın, ıbýprofen nemese varfarın sııaqty dárilerdi qabyldamaǵan durys. Sebebi, mundaı dáriler trombotsıt fýnktsııasynajáne qan aınalymyna áser etedi, onyń saldarynan qan ketý jaǵdaılary oryn alýy yqtımal.
Aýrý aıasynda
Remıssııa kezinde (aýrýdyń sımtomsyz kezeńi) emdelip ketýdiń múmkindigi joǵary. Aýrý eresekterde keı jaǵdaıda ǵana sozylmaly formaǵa enedi jáne remıssııa kezeńinen keıin de jańadan paıda bolýy múmkin.
Sınonımderi:
ımmýnopotologııalyq trombotsıtopenııalyq pýrpýra
Tegter:
Verlgof aýrýy,
ımmýnopotologııalyq trombotsıtopenııalyq pýrpýra