Bul ne?
Kongo-Qyrymdyq gemorragııalyq qyzbasy (kongo-qyrymdyq qyzba, ortaazııalyq gemorragııalyq qyzbasy) - adamnyń vırýstyq tabıǵı-oshaqty aýrýy, onyń qozdyrǵyshy - kene bolyp tabylady. Ol kúrt bastalýymen, dene qyzýynyń eki tolqyndyq kóterilýimen, jalpy ıntoksıkatsııamen jáne gemorragııalyq sındrommen (qan aǵý joǵarylaıdy) sıpattalady.
Kongo-Qyrym aýrýyn alǵash ret reseı dárigerleri 1944 jyly tapqan, keıin bul aýrý Kongoda, Nıgerııada, Senegalda, Kenııada sıpattalǵan. Qyzbanyń qozdyrǵyshy – RNQ quramyndaǵy neırovırýstar tıpindegi vırýs. Vırýsty maıda jabaıy qurt qumyrsqalar keneler tasmaldaıdy jáne olar sol vırýsty saqtaýshylar bolyp tabylady.
Infektsııanyń órshıtin ýaqyty - mamyr jáne tamyz aılary. Infektsııany aýrý adam da taratyp júredi. Emhanalarda aýrý adamnyń qanymen taralǵan jaǵdaılar da kezdesken.
Qandaı ózgerister bolady?
Vırýs organızmge teri arqyly (kene shaqqan kezde) enedi. Vırýs qanǵa sińip, retıkýloendotelıaldy júıesindegi torlarda jınaqtalady, sodan qanaınalymda júredi. Inkýbatsııalyq kezeńniń uzaqtyǵy 1 jáne 14 kún aralyǵynda (jıi 2-7 kún).
Klınıka jáne sımptomdary
Qatty aýra bastaıdy, dene qyzýy kenetten 39-40°S deıin kóterilip, qaltyraý bastalady. Bas meń-zeń bolyp synyp aýyrady, álsirep, kózge uıqy tyǵylǵandaı bolady, búkil dene qaqsap aýryp, bulshyq etter jáne býyndar talayp kete beredi, ish aýyryp, óńeshke qusyq keledi. Bastapqyda naýqastardy qarap, teksergende, bet, moıyn jáne keýdeniń ústińgi bólikteriniń terisi qyzarady eken («kapıýshon sımptomy»). Vırýs qan tamyrlary qabyrǵasynyń ótkizgishtiginiń artýyna ákeletin qan tamyrlarynyń endotelııin, sondaı-aq, búırek ústi beziniń syrtqy qabatyn jáne gıpotalamýsty buzady, qan uıý protsesteriniń buzylýyna ákeledi. Aýrýdyń 2-6 kúninde gemorragııalyq sındromy damıdy. Keýde qýysynyń búıir betindegi temperatýra azdap tómendegen kezde, ıyq beldeýiniń aımaǵynda joǵarǵy jáne tómengi bólikterde gemorragııalyq bórtpe paıda bolady. Inektsııalyq jerlerde, murynnan jáne qyzyl ıekten qan ketedi. Osy kezeńde aýrý kúsheıedi, es joǵaltý epızodtary qaıtalanýy múmkin. Asqazan men ishektiń qan ketýi boljamdy nasharlatady. Ortasha esppen alǵanda, dene qyzýy 12 táýlikke deıin kóteriledi, saýyǵý baıaý júredi, álsizdik (astenııa) 1-2 aı boıy saqtalady. Gemorragııalyq qyzbasynyń asqynýynan — sepsıs, ókpeniń isinýi, oshaqty pnevmonııa, sozylmaly búırek jetkiliksizdigi paıda bolýy mýmkin.
Dıagnostıkasy jáne emi
Aýrýdy taný, klınıkalyq derekterge negizdeledi (jedel bastalýy, aýyr túrde ótýi, aýyr gemorragııalyq sındromy, maýsymdyq, anamnezinde kene shaǵýy). Vırýsologııalyq jáne serologııalyq dıagnostıkanyń ádisteri praktıkada sırek paıdalanylady. Emdeý ınfektsııa bóliminde júrgiziledi. Qabynýǵa qarsy em taǵaıyndaıdy, nesep shyǵýy qalypqa keltiriledi.Búırektiń zaqymdanýyn arttyratyn preparattardy qoldanylmaıdy.
Profılaktıka
Tabıǵı aýdandarda keneniń belsendi perıodynda, abaılap, uqypty bolyp júrý kerek. Kene shaqqan kezde jedel túrde medıtsınalyq mekemege habarlasyńyz.
Tegter:
Kongo-Qyrymdyq gemorragııalyq qyzbasy
Qyzbanyń sımptomdary
Qyzbanyń sebebi]
Qyzbanyń emi
Qan ketý