Mazmuny
1 qadam. Jaǵdaıdy tez baǵalaý qajet
2 qadam. Turyp qalǵan nárseni keýde qýysynyń artqy jaǵyn soqqylaý arqyly alyp tastaýǵa tyrysý 1
Balanyń ómirin qutqarý qajet bolýynan aýlaq bolarsyz degen oıdamyz, biraq, bul jalpy ómirde oryn alýy múmkin jaǵdaı. Balalar qaýipti jaǵdaıǵa jıi ushyraıdy. Sábıler tamaqpen nemese oıynshyqpen qaqalýy múmkin, sý astynda nemese basseınde qalýy múmkin, jipke oralyp qalýy múmkin.
Bul satyly nusqaýlyq tunshyǵýda jáne qaqalýda kórsetiletin alǵashqy járdem kórsetýdiń negizderin túsindiredi, biraq, bul aqparattyń jalǵyz kózi emes. Sábıler men balalarǵa alǵashqy jedel járdem kórsetýdiń durys ádistemesin úırený úshin birneshe saǵat bólińiz. Bul áreketterdi oryndaý ádistemesi balanyń jasyna qaraı erekshelenedi, durys oryndamaý balaǵa zııan keltirýi múmkin.
1 qadam. Jaǵdaıdy tez baǵalaý qajet.
Eger bala kenetten jylamaı nemese jótelmeı qalsa, onyń tynys alý joldarynda birnárse bóget bolǵan, siz osy jaǵdaıdy joıýǵa kómektesýińiz qajet. Bala anyq emes dybys shyǵarýy nemese únemi dybyssyz aýzyn ashýy múmkin. Balanyń terisi ashyq qyzyl nemese kókshil tús alýy múmkin.
Eger bala jótelse nemes qaqalsa, onyń tynys alý joldary ishinara bóget alǵan. Bulaı bolsa, bala jótelýin jalǵastyrsyn. Jótel – bul jaǵdaıdy joıýdyń asa tıimdi tásili.
Eger bala turyp qalǵan nárseni jótelip, shyǵara almasa, bireýden «103» telefony arqyly «jedel járdemdi» shaqyrýdy ótinińiz, al ózińiz arqasyn qaǵyp, keýde tusyn soqqylaýdy bastańyz (2-shi qadamdy qarańyz).
Eger balamen ózińiz ǵana bolsańyz, aldymen, 2 mınýt boıy járdem kórsetińiz, odan keıin, «jedel járdem» brıgadasyn shaqyryńyz.
Al basqasha jaǵdaıda, eger balanyń tynys alý joldary isiný saldarynan bógelgendigine kúmánińiz bolsa, shuǵyl túrde «jedel járdem» brıgadasyn shaqyryńyz. Balada tamaqqa nemese jándiktiń shaǵýyna allergııalyq serpin bolýy nemese qyspaq bolýy múmkin.
Sondaı-aq, balada júrek aýrýynyń joǵary qaýpi bolsa, shuǵyl túrde «jedel járdem» brıgadasyn shaqyrý qajet.
2 qadam. Turyp qalǵan nárseni arqadan qaǵyp jáne keýde qýysyn basý arqyly shyǵaryp alýǵa tyrysý qajet
Aldymen arqasyn soqqylańyz.
Eger balanyń esi qalypty bolsa, biraq, jótele, tynys ala almasa, onyń tynys alý joldarynda bir nárse turyp qaldy dep sanasańyz, balany abaılap, jelkesinen ustaı otyryp, bilegińizge jatqyzyńyz.
Basqa qolyńyzdy jáne bilegińizdi balanyń denesiniń aldyńǵy tusynda ustańyz. Bala eki bilektiń ortasynda qysylýy tıis.
Saýsaqtyń kómegimen balanyń ıegin ustańyz jáne ony betimen tómen qaratyp, bilegińizge jatqyzyńyz. Qolyńyzdy bóksege túsirińiz, balanyń basy keýdesinen tómen bolatyndaı.
Alaqannyń túbimen balanyń jaýyryny arasynda bes naqty soqqy berińiz, turyp qalǵan zatty yǵystyryp shyǵarý úshin. Balanyń basy men moınyn ustaı turyńyz, onyń ıegin úlken jáne suq saýsaqtyń ortasynda qatty qysyp ustańyz.
Ári qaraı, bos qolyńyzdy (soqqy bergen) balanyń jelkesine qoıyńyz, bul kezde sizdiń bilegińiz onyń omyrtqasy boıymen ornalasýy qajet. Abaılap, ony aýdaryńyz, bul kezde qol ushyńyz ben bilegińiz balanyń denesiniń aldyńǵy jaǵynda qalady.
Odan keıin keýde qýysyn basýdy oryndańyz.
Bala bilekterińizdiń ortasynda bolǵan kezde, onyń basy men moınyn ustap turyp, ıegin úlken jáne suq saýsaqtyń ortasynda qatty qysyp ustańyz. Balanyń arqasyn ustap turǵan qolyńyzdy qarsy bóksesine qaraı túsirińiz, balanyń basy onyń keýdesinen tómen deńgeıde bolýy qajet.
Eki nemese úsh saýsaqtyń ushyn balanyń keýde qýysynyń ortasyna, onyń emshekteriniń ortasynan ótetindeı syzyqtan tómen ornalastyryńyz. Basýdy oryndaý úshin balanyń keýdesin saýsaqtaryńyzben basyńyz, keýdesi bul kezde 3,5-4 sm-ge túsýi qajet. Osydan keıin saýsaǵyńyzdy jiberip, keýde qýysy bastapqy kúıine kelýi tıis.
Bes ret basýdy oryndańyz. Saýsaqtaryńyz balanyń tóssúıegimen baılanysty bolýy qajet. Basýlar kúrt emes, terbelmeli túrde oryndalýy shart.
Arqany qaǵýdy jáne keýde qýysyn basýdy qaıtalańyz.
Bes ret arqany qaǵýdy jáne bes ret keýde qýysyn basýdy almastyra otyryp, balanyń tynys alý joldaryn bitegen nárse shyqqanǵa deıin nemese bala kúshti jótele, jylaı bastaǵanǵa deıin nemese ózdiginshe tynys ala bastaǵanǵa deıin oryndaýdy jalǵastyryńyz. Jótel bolsa, balaǵa bitelgen nárseni jótelmen shyǵaryp tastaýyna múmkindik berińiz.
Eger bala esin joǵaltsa.
Eger tunshyqqan bala esin joǵaltsa, júrek-ókpe reanımatsııasyn jasaý qajet. Balaǵa jasandy tynys alýdy oryndaý úshin kelesi usynystardy oryndańyz:
· Balanyń aýzyn ashyp, turyp qalǵan nárseni tabýǵa tyrysyńyz. Ony kórip tursańyz, kishkentaı saýsaǵyńyzben alyńyz.
· Sodan keıin eki jasandy dem berińiz. Eger tynys alý bolmasa (keýde qýysy kóterilmese), onyń basyn eńkeıtip, qaıtadan eki jasandy dem berińiz.
· Eger sonda da keýde qýysy kóterilmese, keýde qýysyn 30 ret basýdy (kompressııa) oryndańyz.
· Aýyz qýysyn qarap, bir nárse kórseńiz, alyp tastańyz. Taǵy da eki jasandy dem berińiz.
· Járdem jetkenge deıin keýde qýysyn basýdy oryndaýdy jalǵastyryńyz.