Сүт безі
Сүт безі қабырғаларды жауып тұратын кеуде бұлшықеттерінде орналасқан. Әрбір сүт безі 15-20 бөліктен тұрады. Бөліктер көптеген кішкене кесектер құралған. Бөліктер сүт шығаратын кішкентай бездерді топтардан тұрады. Бөліктерден емізікке келетін «жол» деп аталатын жіңішке түтікшелер арқылы сүт ағады. Емізік, ареол деп аталатын дәл ортада орналасқан домалақ қоңырқай тері. Майлы тіндер бөліктер мен жолдардағы бос аралықтарды толтырады.
Сүт безінде де лимфа тамырлары орналасқан. Бұл тамырлар лимфа түйіндері деп аталатын кішігірім, айналмалы мүшелер болып табылады. Лимфа түйіндерінің топтары қолтықта сүт безінің жанында, бұлшықет үстінде, кеуде қуысының арт жағында және басқа жерлерде орналасқан. Лимфа түйіндері бактерияны, рак жасушаларын және басқа зиянды заттарды өзіне ұстап алады.
Бұл суреттер сүт безінің аумағын, сондай-ақ сүт безінің жанындағы лимфа түйіндері мен тамырларын көрсетеді.
Қауіп факторлары
Сүт безі қатерлі ісігінің нақты себебін ешкім білмейді. Дәрігерлер бұл аурудың бір әйелде пайда болып, енді бір әйелде неліктен болмайтынын түсіндіре алмайды. Олардың білетіні тек жарақат алса немесе сүт безі пальпацияланса қатерлі ісік тудырмайтыны. Сонымен қатар, сүт безі қатерлі ісігі жұқпалы ауру емес. Оның басқа адамнан «жұқтыруы» мүмкін емес.
Зерттеулер негізіне сүйенсек, белгілі бір қауіп факторлары бар әйелдер сүт безі обырына көбірек бейім келеді екен. Ауруды дамытуы ықтимал нәрселер - қауіп факторы болып саналады.
Сүт безі қатерлі ісігіне байланысты бірқатар қауіп факторлары зерттеліп, анықталды:
• Жасы: Сүт безінің қатерлі ісігіне шалдығу қаупі жасы ұлғайған әйелдер арасында көптеп кездеседі. Сүт безі ауруларының диагнозы көбінесе 60 жастан асқан әйелдерге қойылған. Бұл ауру менопаузаға дейін жиі кездеседі.
• Сүт безі қатерлі ісігінің жеке сырқатнамасы: Сүт безі қатерлі ісігін тасымалдаушы әйелде сүт безі қатерлі ісігінің даму ықтималдығы жоғары.
• Әулеттің сықатнамасы: Егер әйелдің анасы, апасы немесе қызы сүт безі қатерлі ісігімен ауыратын болса, бұл әйелде аурудың даму қаупі жоғары. Егер әйелдің отбасы мүшелері 40 жасқа дейін сүт безі қатерлі ісігімен ауырған болса, онда ол әйелде ауруға шалдығу қауіп жоғары болады. Сүт безі қатерлі ісігі бар басқа да туыстары бар (аналар да, әкелер де) әйелдің ауырып қалу қаупін арттыруы мүмкін.
• Сүт безінде белгілі бір өзгерістер орын алады: Кейбір әйелдердің кеудесінде аномальді жасушалар болады, оны микроскоппен көруге болады.Аномальді жасушалардың белгілі бір түрлерінің болуы (атипті гиперплазия және орынындағы бөліктік карцинома) сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупін арттырады.
• Генетикалық өзгерістер: Кейбір гендердегі өзгерістер сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупін арттырады. Бұл гендер BRCA1, BRCA2 және басқаларын қамтиды. Талдаулар кейде, сүт безі қатерлі ісігі бар отбасылардағы, көптеген әйелдерде нақты гендік өзгерістердің болатындығын көрсетеді. Дәрігерлер сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупін төмендету үшін немесе гені осындай өзгерістерге ұшыраған әйелдердің бойынан осы ауруды анықтап, жақсарту жолдарын ұсынуы мүмкін.
• Репродуктивті және етеккір кезеңі:
• Қартайған жасында бірінші баласын босанған әйелдерде сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупі жоғары болады.
• Алғашқы етеккір кезеңі 12 жасқа толмай тұрып басталған əйелдерде сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупін артады.
• 55 жастан кейін алғашқы менопаузалық кезеңі болған әйелдерде сүт безі қатерлі ісігі болуы мүмкін.
• Ешқашан бала тумаған әйелдерде сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупі туындауы мүмкін.
• Менопауза кезінде, менопаузадан кейін, , эстроген мен прогестин деген гормональды препараттарды қабылдаған әйелдерінде де, деректер бойынша басқа адамдарға қарағанда сүт безі қатерлі ісігіне шалдығу қауіпі жоғары екен.
• Толық, жақсы жоспарланған зерттеулер анықтағандай, бала алдырудан немесе түсік тастаудың сүт безінің қатерлі ісігінің дамымайтындығы белгілі болды.
• Нәсіліне қарай: сүт безінің қатерлі ісігі ақ түсті әйелдерде, азиялық және афроамерикалық әйелдерге қарағанда жиі кездеседі.
• Кеуде қуысының радиациялық терапиясы: 30 жасқа дейінгі кеудеге (сүт бездерін қоса алғанда) сәулелік терапия жүргізілген әйелдер сүт безі қатерлі ісігінің қаупін арттырады. Бұған Ходжкиннің лимфомасы үшін радиациялық терапияны алған әйелдер кіреді. Зерттеулер көрсеткендей, жас әйел радиациялық терапияны алған болса, оның кейінгі өмірде сүт безі қатерлі ісігінің пайда болу қаупі артады.
• Сүт безінің тығыздығы: Сүт безінің тіні тығыз немесе майлы болуы мүмкін. Маммограммаларда (сүт безінің рентгенографиясы) байқалған тығыздалған тіндері бар ересек жастағы әйелдерде сүт безі қатерлі ісігінің қаупі жоғары. • DES (diethylstilbestrol) қабылдау: DES 1940-1971 жж. АҚШ-та бірнеше жүкті әйелдерге тағайындалды. (Қазіргі уақытта бұл препарат жүкті әйелдерге тағайындалмайды.) ДӘК қабылдаған әйелдердің жүктілік кезінде сүт безі қатерлі ісігінің қаупі біршама жоғары болуы мүмкін. Бұл препараттың ықпалы ісігі бар әйелден туылған қыздарына іер етуі зерттелуде.
• Менопаузадан кейінгі артық салмақ немесе семіздік: артық салмақпен немесе семіздіктен зардап шегетін әйелдерде сүт безі қатерлі ісігінің пайда болу мүмкіндігі бар.
• Физикалық белсенділіктің жетіспеуі: Өмір бойы белсенді өмір салтын ұстанбаған әйелдерде сүт безі қатерлі ісігінің қаупі басым болады. Белсенді өмір салтын ұстану арқылы артық салмақты және семіздіктің алдын алуға болады, жіне ісікке шалдығу қаупі де азайтады.
• Алкогольді қабылдау: зерттеулерге сүйенсек әйелдердің әлдеқайда көпішімдік ішетіні анықталды, ондай әйелдерде сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупі соғұрлым жоғары болады.
Қазіргі уақытта басқа ықтимал қауіп факторлары зерттелуде. Ғалымдар диета, физикалық белсенділік және генетикалық факторлардың сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупіне әсерін зерттеуде. Сондай-ақ, қоршаған ортадағы белгілі бір заттардың сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупін арттыра алатыны анықталуда.
Көптеген қауіп факторларының алдын алуға болады. Басқалар, мысалы, отбасылық тарихы сияқтылардан, аулақ бол кейде мүмкін емес шығар әрине. Әйелдер мүмкіндігінше белгілі қауіп факторларынан мүмкіндігінше алыс болу арқылы өздерін қорғай алады.
Алайда, белгілі бір қауіп тобындағы әйелдердің көпшілігі сүт безі қатерлі ісігіне шалдыға бермейді. Оны да ескеру керек. Сондай-ақ, бір қатар әулетінде сүт безі қатерлі ісігі бар әйелдер де бұл ауруға ұрынбай өтіп кетуі де мүмкін.
Егер сіз өзіңізді қауіп тобындамын деп ойласаңыз, бұл жайында дәрігеріңізбен талқылау өткізіңіз. Сіздің дәрігеріңіз қауіпті азайту жолдарын ұсына алады және үнемі текеру кестесін жоспарлай алады.
Скрининг
Симптомдар пайда болғанға дейін сүт безі қатерлі ісігі бойынша скрининг өткізу маңызды болуы мүмкін. Скрининг дәрігерлерге ерте кезеңде онкологиялық ауруларды анықтауға емдеуге көмектеседі. Ауру ерте кезеңде анықталса, емдеу сәтті болмақ.
Сіздің дәрігеріңіз сүт безі қатерлі ісігінің келесі скринингтік сынақтарын ұсынуы мүмкін:
• Скрининг маммограммасы
• Сүт безіне клиникалық тексеру жүргізу
• Сүт безіне өзіндік тексеру жүргізу
Сізге дәрігерден сүт безі қатерлі ісігіне тексерілуді қашан бастап, және қаншалықты жиі тексеріліп тұру керектігі жайында сұраңыз.
Скринингтік маммограмма
Сүт безінің обырын ерте сатыда анықтауға кеңес беріледі:
• 40 жастан асқан әйелдердің әрқайсысы 1 жылдан 2 жылға дейін маммограммадан өтуі керек. Маммограмма - сүт безінің рентгендік сәуленің көмегімен түсірілген кескіндемесі.
• Сүт безі қатерлі ісігі бойынша қауіп тобында тіркелген кез-келген 40 жастан асқан әйелдер өздерінің дәрігерлеріне маммограммадан қаншалықты жиі-жиі өту керектігін сұрайды.
Маммограмма ісік секілді болып сезіліп тұрған кеудедегі түйіршіктерін де көрсетеді. Бұл зерттеу кальцийдің шағын бөлшектерінің кластерін де көрсете алады. Бұл бөлшектер микрокалицификат деп аталады. Тығыз немесе кішкене бөлшектер қатерлі ісіктің туындап келе жатқанын білдіретін обыралы жасушалар немесе басқа жағдайлар болуы мүмкін. Рак жасушаларының болуын растау үшін ары қарай тексеру қажет.
Егер маммограммада аномальды жасушалар көрінсе, қосымша рентгендік зерттеу қажет болады. Биопсия да қажет болуы мүмкін. Биопсия - онкологиялық аурулардың адам бойында бар екенін растаудың жалғыз сенімді жолы. (Диагностика бөлімінде биопсия туралы толық ақпарат беріледі.)
Маммография - сүт безінің қатерлі ісігін ерте анықтау үшін дәрігерлер үшін ең жақсы құрал.
Дегенмен, маммография әлі толық жетілмеген:
• Маммография да кейбір қатерлі ісік ауруларын байқамай қалуы мүмкін. (Нәтижесі «жалған теріс нәтиже» деп аталады)
• Мамаграфия кейбір түзінділерді, тексеру барысында қатерлі ісік деп белгілеп беруі мүмкін. (мұның нәтижесі «жалған оң нәтиже» болып есептеледі ).
• Кейбір жылдам өсетін ісіктер, үлкен көлемге тез жетеді және олдар басқа мұшерелге таралып та үлгереді, оларды енді маммографиядан көруге болады.
Маммограммалар (сонымен қатар стоматологиялық рентген және жиі өткізілетін рентгендік зерттеулердің басқа түрлері) радиацияның өте төмен мөлшерін пайдаланады. Зиян келтіру қаупі өте аз, бірақ рентгендік зерттеулерді жиі өткізу қиындық тудыруы мүмкін. Артықшылығы әрдайым қауіп-қатерден асып түседі. Рентгенге тексерілу қажет әрбір жағдайда дәрігерлермен кеңесу керек. Сондай – ақ кескіндегі қажет емес бөліктерді домалақтап белгілеп қоюын сұраңыз.
Сүт безін клиникалық тексеруден өткізу
Сүт безіне клиникалық тексеру жүргізу кезінде дәрігер емделушінің жалпы жағдайын тексереді. Тексеру кезінде қолды бастан жоғары көтеріп, содан кейін денесін төмен тастауын немесе қолын жамбасқа басуын сұрауы мүмкін.
Медициналық қызметкер оң және сол жақ сүт бездерін көлемдерімен және формасымен ерекшеленетінін анықтайды. Емшектің терісі бөртпеге, сызаттарға немесе басқа да белгілерге қарсы тексеріледі. Емізік сұйықтықтың бар-жоқтығын анықтау үшін қысылады.
Медицина қызметкері тексеру үшін саусақтардың көмегімен бүкіл сүт безін, қолтықтың астын және бұғана аймағын тексереді. Тығыздық әдетте бұршақ көлеміндей болады, ол кезде оны сезінуге мүмкіндік туады. Тексеру алдымен бір жағынан, содан соң екінші жағынан жүргізіледі. Дәрігерлер сондай-ақ, сүт безіне жақын орналасқан лимфа түйіндерінің үлкейтілгенін тексереді.
Кеудеге толық клиникалық тексеру 10 минутқа дейін созылуы мүмкін.
Сүт безінің өзіндік тексерілуі
Сіз, сүт бездеріңізде қандайда бір өзгерістердің бар екенін анықтау үшін әр ай сайын тексере аласыз. Өзгерістер жасқа, етеккір циклына, жүктілікке, менопаузаға немесе контрацептивтерді немесе басқа гормоналды препараттарды қолданудан туындауы мүмкін екенін есте ұстаған жөн. Сүт бездерінің бүдірлі және ішінде іртік-іртіктің сезінуі қалыпты жағдай. Сонымен қатар, сүт бездері ісінеді және қатаяды, ол жағдай әдетте етеккірдің алдында және менопауза мезгілінде қатайтады.
Сүт бездерінде қандайда бір ерекшелік байқасаңыз, дәрігермен кеңесіңіз.
Сүт бездерінің тәуелсіз сараптамасы тұрақты скринингтік маммографияны және сүт безінің клиникалық тексеруін алмастыра алмайды. Зерттеу деректері бойынша сүт бездерінің өзіндік сараптамасы сүт безі қатерлі ісігінен болатын өлімді азайтады екен.
Сүт безі қатерлі ісігінің симптомдары:
• Сипалап көргенде емшектің немесе емізіктің өзгергендігі байқалады;
• Кеуде немесе омырауға жақын қолтық жақты тығыздау мен томпиу орын алады;
• Емізік нығызданып тұрады;
• Емізіктің сыртқы түрі өзгереді;
• Омыраудың көлемі мен формасы өзгереді
• Емізік ішке тартылып тұрады
• Кеуде терісі, ареоласы немесе емізік қабыршықтануы, қызаруы немесе ісінуі мүмкін. Онда беріштер болуы мүмкін немесе теріге ұқсайтын тыртықтар болуы мүмкін.
• Емшектен бөлінді шығады.
• Сүт безі қатерлі ісігі әдетте ерте сатысында ауырсынбайды. Дегенмен, әйелдер кеуде ауыруы немесе кез келген басқа да бұрын белгілері болса, дәрігерге қаралуы керек. Көбінесе бұл белгілер қатерлі ісікке байланысты бола бермейді. Басқа да аурулардың себебінен осындай белгілер болуы мүмкін. Әйелде осындай симптомдар туындаса ерте уақытта диагноз қою үшін және емдеуді мүмкіндігінше тезірек жүзеге асыруы үшін дәрігермен көрсету керек.
Диагнозы
Егер сіздегі симптомдар немесе скрининг нәтижелері рак ауруының бар екенін білдірсе, сіздің дәрігеріңіз шынымен қатерлі ісік бар ма, әлде басқа себептен екенін анықтауы керек. Дәрігеріңіз жеке және отбасыңыздың бұл аурудың барлығы туралы сұрақтар қоюы мүмкін. Сізге медициналық тексеруден өту қажет болады. Сіздің дәрігеріңіз сізге маммограмма немесе басқа да скринингтік тесттер тағайындайды. Тексерудің бұл түрлері сүт безінің ішкі тіндерінің суретін алуға мүмкіндік береді. Мұндай зерттеуден кейін дәрігер қосымша зерттеу әдістерін қажетсіз деп табуы мүмкін. Дәрігер сонымен қатар кейінірек тексеруден өтуді ұсынуы мүмкін. Немесе рак клеткаларын анықтау үшін биопсиядан өтуге тура келеді.
Сүт безіне клиникалық тексеру жүргізу
Медициналық қызметкер әр сүт безінің қабынуын және басқа да мәселелерді анықтау үшін пальпация жасайды. Егер тығыздық бар болса, дәрігер пальпаторлау оның көлемін, формасын және құрылымын анықтайды. Дәрігер бұл тығыздықтың қаншалықты оңай қозғалатындығын да тексереді. Қатері жоқ тығыздықтар, қатерлі түрінен ажыратылады. Жұмсақ, тегіс, дөңгелек және жылжымалы тығыздықтар қатері жоқ болып есептеледі. Қатты, кейпі біркелкі емес, сүт безіне мықтап бекініп алған тығыздықтар, жоғары сатыдағы қатерлі ісік болуы мүмкін.
Диагностикалық маммография
Диагностикалық маммография - бұл кеуде қуысының рентгендік бейнесі. Оның көмегімен скринингтік маммограммада анормальды көрінетін аймақтардың анық және толық көрінісі жасалады. Дәрігер осы әдісті, кеудедегі ерекше өзгерістер, мысалы, тығыздану, ауырсыну, қалыңдау, емізіктен бөліндінің шығуы немесе омыраудың көлемі немесе пішінінің өзгеруі сияқты егжей-тегжейлі ақпарат алу үшін пайдаланады. Диагностикалық маммограмма кеудедің нақты аймағына бағытталуы мүмкін. Ол арнайы әдістерді қолданып, скринингтік маммографиядан гөрі көбірек болжамдар жасай алады.
Ультрадыбыстық диагностика
УДЗ аппараты адамдар ести алмайтын дыбыс толқындарын жібереді. Толқындар тіннен көрінеді. Жаңғырықты пайдалана отырып компьютер кескіндер түзеді. Дәрігеріңіз бұл суретті монитордан көре алады. Бұл кескіндемеде тығыздық қатты ма, әлде ішіне сұйықтық толтырылды ма соны көре алады. Жылауық - сұйықтық толтырылған қап. Олар қатерлі ісік емес. Алайда қтты тығыздық рак ісік болуы мүмкін. Зерттеуден кейін дәрігер кескіндерді бейнеге сақтап немесе басып шығарады. Бұл зерттеу маммограммамен бірге өткізілуі де мүмкін.
Магнитті резонанстың көмегімен кескін түзу
Ядролық магниттік резонанс (ЯМР) - компьютерге қосылған қуатты магнитті қолдану арқылы жүргізілетін зерттеу әдісі. ЯМР сүт безінің тінінің толық бейнесін жасайды. Алынған суреттерді монитордан көруге болады немесе олар таспаға басылады. ЯМР –ды маммограммамен бірге пайдалануға болады.
Биопсия
Дәрігеріңіз сізді хирургқа немесе омырау ауруларына биопсия жасайтын арнайы маманға жіберу мүмкін. Сұйықтық немесе тін ісік белгілерің бар-жоғын анықтау үшін сүт безінен шығарылады.
Кейбір күдікті аймақтар маммограммада көрінеді, бірақ сүт безінің клиникалық тексеруімен анықталмай жатады. Дәрігерлер тіннен алынған аймақты көру үшін кескінді ойнату әдістерін қолданады. Мұндай әдістер жетекші УДЗ немесе стереотактикалық биопсия немесе локализацияланған ине әдістерін қамтиды.
Дәрігерлер сүт бездерінің тіндерін әртүрлі жолмен алып тастай алады:
• Жіңішке иненің асперациясы: Дәрiгер кеудеде түзілген сұйықтықты алу үшiн жұқа инені пайдаланады. Егер сұйықтықтың жасушалары болса, зертханада патологанатом оларды микроскоптың көмегімен қатерлі ісікке қарсы тексереді. Егер сұйықтық ісіктен таза болса, зертханадағы микроскоптың көмегімен оны қараудың қажеті жоқ шығар.
• Терең биопсия: Дәрігер кеуде тінін жинау үшін жуан инені пайдаланады. Патологанатом рак клеткаларын тексереді. Бұл процедура пункциялық биопсия деп аталады.
• Хирургиялық биопсия: Хирург тіннің үлгісін алады. Патологанатом рак клеткаларының тінін тексереді.
• Ішкі биопсияны орындаған кезде, тығызданған немесе аномальді аймақтағы тінінің үлгісін алады.
• Эксцизонды биопсия жасау кезінде, тығыздалған жердегі тін немесе бүкіл аймақтың барлық тінін тексеру үшін алынады.
Егер рак жасушалары тіннен табылса, патологанатом бұл жағдайда қатерлі ісіктің қандай түріне жататындығын айта алады. Сүт безінің қатерлі ісігінің ең көп тараған түрі жолдағы эпителийдің карциномасы болып табылады. Анормальды жасушалар түтіктердің эпителийінде кездеседі. Лобуарлы карцинома - бұл басқа түрі. Бөліктерде анормальды жасушалар табылады.
Қосымша тексеру
Егер қатерлі ісік диагнозы қойылса, дәрігеріңіз сүт безінің тінінен алынған қалдықтарға арнайы зертханалық сынақтар жүргізуге тапсырыс бере алады. Бұл зерттеулер дәрігеріңізге бойыңыздағы рак туралы көбірек ақпарат алуға және емдеуді жоспарлауға мүмкіндік береді:
• Гормондық рецепторлардың сынақтары: Бұл тест тіннің белгілі бір гормондарында рецепторлардың бар-жоғын көрсетеді. Рецепторлы тіндер қажетті гормондардың (эстроген немесе прогестерон) өсуі үшін керек.
• PCE2 сынағы: Бұл тест адамның эпидермиялық өсу факторы -2 (PCE2) немесе PCE2 / жаңа генінің рецепторы деп аталатын тіндегі ақуыздың бар-жоғын көрсетеді. Тіндерде бұл геннің тым көп даналары немесе тым көп көшірмесі бар болса, емделуден кейін сүт безінің қатерлі ісігінің қайталану ықтималдығын арттыруы мүмкін.
Кезеңнің анықтамасы
Емдеуді жоспарлау үшін дәрігеріңіз аурудың даму кезеңін (кезеңін) білуі керек. Аурудың сатысы ісік көлемімен және онкологиялық аурулардың болуымен анықталады. Кезеңді анықтау радиологиялық және зертханалық зерттеулерді талап етуі мүмкін. Зерттеулердің бұл түрлері егер обыр ауруы болса, онда соның басқа да мүшелерге таралғандығын анықтауға мүмкіндік туғызады. Сүт безі қатерлі ісігінің (метастазасы) рак клеткалары қолтық асты лимфа түйіндерінде (аксиларлы лимфа түйіндерінде) жиі кездеседі. Сүт безі мен қолтық асты лимфа түйіндеріндегі ісікті жою үшін хирургиялық операция жасалғанға дейін сатысы анықталмайды.
Сүт безінің қатерлі ісігі келесі кезеңдерден өтеді:
Кезең 0 – бұл орнындағы карцинома.
• Локулярлы (бөлікті) орнындағы карцинома (LKNM): анормальді жасуша шырышты бөліктердің бездерінде табылады. ЛКНМ сирек жағдайда инвазиялық қатерлі ісікке айналады. Алайда, бір кеудеде LCNM бар болуы сүт бездерінде рак ауруының болу қаупін арттырады.
• Эпителий тарамының орнындағы карцинома (ЭТОК): Анормаллы жасушалар эпители тарамдарында орналасады. ЭТОК тарамішілік карцинома деп те аталады. Аномальді жасушалар тарамнан тыс жерлерге жайылмайды. Олар жақын тұрған сүт бездерінің тініне енбейді. ЭТОК емделмеген жағдайда, кейде инвазиялық қатерлі ісікке айналады.
Келесі кезең – эпителий тарамдарындағы карцинома
I сатысы - инвазивті сүт безі қатерлі ісігінің бастапқы кезеңі. Ісік көлемі жиек жағынан өлшегенде 2 сантиметрден аспайды. Рак клеткалары сүт безінен тыс таралмаған.
Келесі кезеңде рак жасушалары тарамнан тыс жерлерге шығып, жайылып кетеді. Ісік клеткалары кеуде ішіндегі іргелес тіндерді басып алады.
II кезеңде мынадай сипаттамалар болуы мүмкін:
• Сүт безінің ісіктері жиегінен өлшегенде 2 сантиметрден аспайды (дюймдың төрттен үшін алып жатады). Онкологиялық ауру лимфа түйіндеріне таралды.
• Ісік мөлшері 2-ден 5 сантиметрге дейін (үш тоқсаннан 2 дюймге дейін). Қатерлі ісік қолтық асты лимфа түйіндеріне таралуы мүмкін.
• Ісік мөлшері 5 сантиметрден (2 дюйм) асады. Қатерлі ісік қолтық асты лимфа түйініне таралмаған.
ІІІ кезеңде ісік үлкен мөлшерге жетеді, бірақ ісік сүт безі мен көршілес лимфа түйіндерінен тыс таралмайды. Бұл жергілікті деңгейде дамыған қатерлі ісік.
III сатысы – бұл төменде көрсетілген жағдайлрдың бірімен көрініс береді:
• Кеудедегі ісік 5 сантиметрден аз (2 дюйм). Ісік бір-біріне немесе басқа құрылымдарға бекітілген қолтық асты лимфа түйіндеріне таралды.
• Ісік 5 сантиметрден асады. Онкологиялық аурулар лимфа түйіндеріне таралды.
III В саты келесі сипаттамалардың бірімен сипатталады:
• Ісік көкірек қабырғасына немесе кеуде теріге дейін өседі.
• Ісік кеуде артылық лимфа түйініне таралды.
• Қабынбалы сүт безінің қатерлі ісігі – Сүт безі қатерлі ісігінің ІІІВ сатысының сирек кездесетін түрі. Кеуде қызыл әрі ісіңкі көрінеді, өйткені рак жасушалары терінің лимфа тамырларын бітеп тастайды.
ІІІ кезеңде ісік кез келген көлемде болуы мүмкін. Ол келесідей түрлердің біріне таралды:
• Обыр кеуде артылық және қолтық астылық лимфа түйініне таралды.
• Ісік бұғанаға бұғана астылы және бұғана үстілік лимфа түйініне таралды.
IV кезең – қашықтан метастазданған қатерлі ісік. Обыр басқа басқа мүшелерге де таралды.
Қайталанатын қатерлі ісік - белгілі бір кезеңнен кейін қайталанатын (қайталанған) қатерлі ісік. Ол жергілікті сүт безінде немесе кеуде қуысының қабырғасында қайталануы мүмкін. Ол сондай-ақ сүйек, бауыр немесе өкпе секілді кез келген басқа мүшелерде қайталануы мүмкін.
Емдеу
Емді таңдау аурудың сатысына қарасты жүзеге асады. Сүт безі қатерлі ісігімен ауыратын әйелдердің көпшілігі медициналық көмек алуға, ем-шаралар туралы шешім қабылдауға белсенді қатысады. Ауру жайында білуді қалау, қиналған мәселеңді шешу үшін оның жолдарын іздеу – ол табиғи құбылыс. Көптеген әйелдерге сүт безі қатерлі ісігі туралы қосымша ақпарат алу - онымен күресуге айтарлықтай көмек болады.
Науқас адамдар өз бойындағы ісікті диагностикалатқаннан кейін есеңгіреп, күйзеліске тап болады. Онысы науқастың өзіне зиянын тигізеді, яғни дәрігерге қажетті сұрақтарын құюға, ауру жайында білуі тиіс кейбір мәселелерді ескеруіне кедергі болады. Дәрігерге барар алдында сұрақтар тізімін түзіп алу көбінесе бұл мәселені шешуге көмектеседі. Дәрігердің айтқандарын есте сақтау оңай болуы үшін пациенттер дауысты жазып алады немесе дауыс жазғыш құрылғыны пайдалануға рұқсат сұрайды. Кейбір науқастар өздерінің туыстары мен досын дәрігермен сөйлескенде талқылауға қатысуға, жазба жасауға немесе жай ғана тыңдауда бірге болғанын қалайды. Барлық сұрақтарды бірден қоюдың қажеті жоқ. Сондай-ақ, дәрігерден немесе медбикеден қандай да бір түсініксіз жайттар мен басқа да толық ақпарат қажет болса, оны сұрауға әлі де уақыт болады.
Дәрігер сізді маманға жібере алады, немесе сіз өзіңіз осындай бағыт туралы сұрап-біліп өз бетіңізше бара аласыз. Сүт безінің қатерлі ісігін емдейтін мамандар: хирургтар, онкологи-радиологтар және медициналық онкологтар жатады. Сізді пластикалық хирургқа да жіберуі мүмкін.
Емдеу әдістері
Әйелдердегі сүт безі қатерлі ісігін емдеудің көптеген түрлері бар. Оларға хирургия операция, радиациялық терапия, химиотерапия, гормондық терапия және биологиялық терапия жатады. Төменде олардың сипаттамалары бар. Көп жағдайларда бірнеше емдеу түрлері жүргізіледі.
Емдеу негізінен ауру атысына байланысты таңдалады. Сатысына байланысты емдеудің сипаттамасы төменде берілген:
Дәрігеріңіз емделу нұсқалары туралы және күтілетін нәтижелер туралы айтып береді. Сіз емделудің қалыпты өміріңізге қалай әсер ететінін білгіңіз келуі мүмкін. Мүмкін сіз емделу кезінде және емделуден кейін қалай болатыныңызды білгіңіз келетін шығар? Дәрігеріңізбен бірге емдеу жоспарын өзіңіздің медициналық жағдайларыңыз бен жеке құндылықтарыңызға сәйкес жасай аласыз.
Онкологиялық ауруларды емдеу жергілікті немесе жүйелі болуы мүмкін:
• Жергілікті емдеу: Хирургия және радиациялық терапия жергілікті емдеу болып табылады. Олар емшектегі рак ауруларын жоюды немесе бұзуды қамтиды. Егер сүт безі қатерлі ісігі басқа органдарға таралса, жергілікті терапия осы мүшелерде ауруды бақылау үшін қолданылуы мүмкін.
• Жүйелік терапия: химиотерапия, гормондық терапия және биотерапия - бұл жүйелі емдеу түрлері болып табылады. Олар қан айналымына еніп, обырмен бірге бүкіл ағзаны жояды немесе бақылайды. Сүт безі қатерлі ісігімен ауыратын кейбір әйелдерге, жүйелік терапия операцияның алдында ісіктерді азайту үшін немесе радиациялық терапиядан бұрын тағайындалады. Басқа жағдайларда, жүйелі терапия операциядан кейін және / немесе рак шығарудың қайталануын болдырмау үшін радиациялық терапияның алдында жүзеге асырылады. Жүйелік терапия сонымен қатар қатерлі ісік ауруларының таралу жағдайында қолданылады.
Сау жасушалар мен тіндер қатерлі ісік ауруларын емдеуде жиі зақымдалғандығына байланысты, жанама әсерлер өте жиі кездесіп жатады. Олар негізінен емдеудің түрі мен дәрежесіне байланысты. Жанама әсерлер əр əйелде əр түрлі болуы мүмкін жəне əрбір кейінгі емдеу курсымен өзгеруі мүмкін.
Хирургиялық емдеу
Хирургиялық операция - сүт безі қатерлі ісігіне ең көп қолданылатын ем түрі. Операциялардың бірнеше түрі бар. Дәрігеріңіз олардың әрқайсысы туралы айтып бере алады, артықшылықтары мен қауіптері жайында талқылап, салыстырады және сыртқы көрінісіңізді қаншалықты өзгертетінін де сипаттап береді:
• Сүт безіне жасалатын консервативтік операция: Сүт безін толықтай емес, тек,ондағы қауіпті ісікті алып тастауға негізделген операция түрі. Ол сондай-ақ сүт безін сақтауға негізделген операция деп те аталады, омыраудағы ісіктерді жою, сегменттік мастэктомия және ішінара мастэктомия деп аталады. Кейде экзистенциалды биопсия да сүт безінің ісінуін жоюға бағытталған болып табылады, өйткені хирург барлық саңылауларды жояды.
Хирург ылғи қолтық асты лимфа түйіндерін жояды. Жеке кесу де жасалады. Бұл процедура қолтық асты лимфа түйіндерін тілу деп аталады. Бұл лимфа жүйесінде рак жасушаларының болуын немесе болмағанын көрсетеді.
Сүт безін сақтау операциясы аяқталғаннан кейін, әйелдердің көпшілігі сүт безіне сәуле терапиясын алады. Ол омыраудағы қалуы мүмкін рак жасушаларын жояды.
• Mастектомия: Сүт безін (немесе сүт бездерінің ұлғайған ең үлкен бөлігін) алып тастау операциясы мастэктомия болып табылады. Көп жағдайларда хирург қолтық асты лимфа түйіндерін алып тастайды. Кейбір әйелдерге операциядан кейін радиациялық терапия тағайындалады.
Зерттеулер сүт безі хирургиясы (радиациялық терапия) және сатыларының I мен II кезеңі үшін мастэктомиядан кейін өмір сүрудің ұқсастығын анықтады.
Лимфа түйінінің биопсиясы лимфа түйіндерінде рак жасушаларын анықтаудың жаңа әдісі болып табылады. Хирург мүмкіндігінше лимфа түйіндерін аз бөлігін алып тастайды, бұл шағын жанама әсер береді. (Егер дәрігер қолтық асты лимфа түйіндерінде рак жасушаларын тапса, әдетте қолтық асты лимфа түйіндерін тіледі)
Сіз сүт безін қалпына келтіру жолын таңдай аласыз. Бұл кеуде формасын қалпына келтіруге арналған пластикалық операция. Бұл мастэктомиямен бір мезгілде немесе кейінірек жасалуы мүмкін. Егер қайта қалпына келтіруді жоспарласаңыз, мастэктомиядан бұрын пластикалық хирургпен сөйлесіңіз.
Операциядан кейін қалпына келтіруге қажетті уақыт әр әйелде әртүрлі болады. Операциядан ауырсыну мен қысылу сезімі туындайды. Ауруларды бақылауға дәрі-дәрмектер көмектеседі. Операцияға дейін дәрігер немесе медбикелермен ауырсынуды жеңілдету жолдарының жоспарын талқылау қажет. Операциядан кейін дәрігеріңіз жеткіліксіз болса, осы жоспарды қайта реттей алады. Кез-келген операция инфекциямен, сондай-ақ қан кету немесе басқа да проблемалармен байланысты. Егер олардың біреуі орын алса, сіз дереу медициналық қызметкерлерге хабарлауыңыз керек.
Сіздің бір немесе екі омырауыңыз алынған болса, теңгерім сезімінен проблемалар туындауы мүмкін. Сүт бездері үлкейген кезде бұл сезімдерді анық білуге болады. Бұл теңгерімсіздіктен мойын мен артқы жағында ыңғайсыздықтар туындауы мүмкін. Сонымен қатар, сүт безінің алынған аумағында қысым сезілуі мүмкін. Иық пен қолдың бұлшық еті қатты және әлсіз болып қалуы да ықтимал. Әдетте бұл мәселелердің бәрі қалпына келеді. Дәрігер, мейірбике немесе физиотерапевт сіздің қолыңыз бен иығыңыздағы қозғалысты және күшіңізді қалпына келтіруге арналған жаттығуларды ұсынады. Жаттығулар қаттылық пен ауырсыну сезімін азайтуға көмектеседі. Қарапайым жаттығулар операциядан кейін, бірнеше күн өткенде жасалуы мүмкін.
Операция кезінде нервтердің зақымдануы немесе тілінуі мүмкін болғандықтан, сіз кеудеде, қолтық астында, иық және қолыңызда ауырсынуды сезінуіңіз мүмкін немесе терлеп тұрады . Бұл сезімдер әдетте бірнеше аптадан немесе бірнеше айдан кейін кетеді. Дегенмен, кейбір әйелдерде мең-зең күй / сезімталдықтың төмендеу қалып қояды.
Қолтық асты лимфа түйіндерінің жойылуы лимфа ағынын бәсеңдетеді. Одан қолыңызда немесе білегіңізде ісік пайда болуы мүмкін. Бұл ісік лимфедема деп аталады. Лимфедема хирургиялық операциялардан немесе айлар мен жылдардан кейін дамуы мүмкін.
Сізге, емдеуден өткеннен кейін қолыңыз бен білектеріңізді өмір бойы қорғап жүруіңізге тура келеді:
• Қолды қысатын киім киуге немесе зергерлік бұйымдарды тағуға болмайды.
• Сөмкені немесе жүктеріңізді сау қолыңызбен алып жүріңіз.
• Қолтығыңыздың астын қырыну кезінде кесіп алмас үшін электр ұстараны пайдаланыңыз.
• Инъекция салдырғанда, қан алғанда және қан қысымын өлшегенде сау қолыңызды пайдаланыңыз.
• Бақшада жұмыс істегенде, күшті жуғыш заттарды қолданғанда қолдарыңызға қолғап киіңіз.
• кутикулалармен кесіп алмай маникюрді мұқият орындаңыз.
• Жарақаттанған қолыңызды күнге күюден сақтаңыз.
Қолыңыз немесе білегіңіз кесілгенде, жәндіктер шаққанда, күнге қатты күйіп қалғанда немесе басқа зақымдалулар орын алса, дәрігермен кеңесіп ем қабылдаңыз. Егер сіздің білегіңіз бен қолыңыз жарақаттанса, ісінсе, қызыл түске айналса және ерекше қызып тұрса, дәрігерге қарағаныңыз дұрыс.
Егер лимфедема дамыған болса, дәрігер қолыңызды көтеріңкі деңгейде жүрекке дейін көтеруді ұсынуы мүмкін. Сондай-ақ ол сіздің білегіңіз бен қолыңыз үшін жаттығулар жасатуы мүмкін. Лимфа айналымын жақсарту үшін лимфадемасы бар кейбір әйелдер серпімдер киіп алады. Дәрі-дәрмектер, қолмен лимфа ағызу (массаж) немесе қолды ақырын сығып алатын құрылғыны пайдалану да көмектеседі. Сондай-ақ физиотерапевтке немесе басқа маманға хабарласуға болады.
Сәулелі терапия
Радиациялық терапия (сәулелік терапия деп те аталады) рак жасушаларын жою үшін жоғары энергиялы сәулелерді пайдалану арқылы жүзеге асады. Әйелдердің көпшілігі сүт безі операцияларын тоқтатқаннан кейін сәуле терапиясын алады. Кейбір әйелдерде мастэктомиядан кейін сәулелі терапия тағайындалады. Емдеу ісік мөлшеріне және басқа факторларға байланысты. Радиация хирургиядан кейін орнында қалуы мүмкін сүт безі қатерлі жасушаларын бұзады.
Кейбір науқастар операциядан бұрын сәуле терапиясын алады, ісік жасушаларын жойып, оны азайтады. Дәрігерлер бұл әдісті ірі ісіктерді жою қиын болған жағдайларда пайдаланады. Кейбір жағдайларда науқастар операциядан бұрын химиотерапия немесе гормоналды терапиядан өтеді.
Дәрігерлер сүт безінің қатерлі ісігін емдеу үшін радиациялық терапияның екі түрін қолданады. Кейбір науқастарға екі түрі де тағайындайды:
• Сыртқы сәулелендіру: радиация үлкен құрылғының сыртынан шығарылады. Көптеген жағдайларда әйелдер мұндай емдеуді ауруханада немесе клиникада алады. Емдеу курсы әдетте бірнеше апта бойы аптасына 5 күн өткізіледі.
• Ішкі сәулелендіру (имплантацияланған сәулелену): Радиактивті заттары бар жұқа пластикалық түтіктер (имплантанттар) тікелей сүт безіне орнатылады. Имплантанттар бірнеше күн бойы сақталады. Осы уақыт ішінде науқас ауруханада болады. Ол ауруханадан шығар кезде дәрігер имплантанттарды алып тастайды.
Жанама әсер негізінен радиацияның дозасы мен түріне, сондай-ақ қандай мүшеге немесе дененің қай бөлігіне қолданылуына байланысты.
Қолдану аймағында қызару, құрғау, ісіну және терінің қышуы сияқты жалпыға ортақ белгілер туындауы мүмкін. Кеудеде ауыр және қысып тұрғандай сезімдер болуы мүмкін. Бұл белгілер уақыт өте келе жоғалады. Емдеу жүргізіп жатқанда терінің ылғалды болуы және «тамшылауы» мүмкін. Бұл аймақта ауаның әсері қаншалықты болса, терінің сауығуына соншалықты ықпал ететін көрінеді.
Мұндай кезде сіз мақтадан жасалған бас киім кигіңіз келуі мүмкін, ол басыңызға кең, ыңғайлы болып тұрады. Жалпы осындай күтім теріге де жасалғаны маңызды болмақ. Емделген жердің аймақтарына қандай әтірлер мен майларды жағу керектігі жайында дәрігермен кеңескен дұрыс шығар. Радиотерапияның бұл әсері, уақыт өте кетеді.
Емдеу аяқталғаннан кейін теріні бірте-бірте емдейді. Дегенмен, тері түсінің ұзақ мерзімді өзгеруі мүмкін.
Рентгенотерапия кезінде әсіресе кейінгі емдеу апталарында өте шаршаңқы болу заңды. Демалыс өте маңызды, бірақ дәрігерлер әдетте ең белсенді өмір салтын сақтауға кеңес береді.
Радиациялық терапияның жағымсыз әсерлері жағымсыз болуы мүмкін болса да, әдетте сіздің дәрігеріңіз оларды жеңе алады.
Химиотерапия
Химиотерапияда рак жасушаларын жоюға арналған ісікке қарсы препараттар қолданылады. Сүт безі қатерлі ісігіне химиотерапия әдетте дәрілермен бірге салынады.
Дәрілер таблеткалар немесе ішілік инъекциялар (IV) ретінде берілуі мүмкін. Кез-келген жағдайда препарат қанға шығады және бүкіл денеге таралады.
Сүт безі қатерлі ісігі бар әйелдер аурухана клиникасында, дәрігерлік бөлімде немесе үйде химиотерапиядан өтуі мүмкін. Кейбір науқас емдеу кезінде ауруханада болуы керек.
Жанама әсері негізінен препараттың ерекшелігіне және дозаға байланысты. Есірткі заттар қатерлі ісік жасушаларына және жылдам бөлінетін басқа клеткаларға әсер етеді:
• Қан жасушалары: Бұл жасушалар инфекциямен күреседі, қанның ұюына және азғаның барлық мүшелеріне оттегін тасымалдауға қатысады. Дәрілердің қан жасушаларына әсер еткен кезде, ағзаға инфекцияның ықтималдығы артады, көгеру мен көгеру оңай қалыптасады, әл-ауқаты әлсіздік пен әлсіздікпен сипатталады. Химиотерапиядан кейінгі жылдарда кейбір әйелдер лейкемияны (қан рагы) дамытады.
• Шаш түбірінің жасушалары: химиотерапиядан шаш түсуі мүмкін. Шаш қайтадан өседі, бірақ түсі мен құрылымы әртүрлі болып қалуы ықтимал.
• Ас қорыту жолдарының шырышты қабаттарының жасушалары: Химиотерапия тәбеттің жоғалуына, жүрек айнуы мен құсуға, диарея немесе ауызға және ерінге нұқсан келтіруі мүмкін.
Дәрігеріңіз осы жанама әсерлерді бақылау тәсілдерін ұсынуы мүмкін.
Сүт безі қатерлі ісігіне қолданылатын кейбір дәрі-дәрмектерден білектеріңіз бен табандарыңызда терлеу немесе ұйю сезімі туындауы мүмкін. Бұл әдетте емделуді тоқтатқаннан кейін кетеді. Басқа жанама әсерлер сақталуы мүмкін. Кейбір әйелдерде сүт безі обырын емдеуге арналған дәрі-дәрмектер жүректерін әлсіретіп жатады.
Кейбір обырға қарсы дәрілер аналық безді зақымдауы мүмкін. Мүмкін бұдан, аналық бездер гормондар өндірісін тоқтатады. Менопаузаның симптомдары пайда болуы мүмкін. Оларға қынапқа қан кұюлар мен қынаптың құрғақтануы болуы мүмкін. Етеккірі бұзылуы мүмкін немесе тоқтатылуы мүмкін. Кейбір әйелдер құнарсыз болып қалады (жүктілік болмайды). 35 жастан асқан әйелдер мәңгі бала көтере алмай қалуы да мүмкін.
Екінші жағынан, сіз химиотерапия барысында құнарлылықты сақтап қала аласыз және жүкті болу мүмкіндігіңыз зор болады. Химиотерапияның жаңа туған нәрестеге әсері белгісіз. Емдеуді бастамас бұрын дәрігермен бірге босану жайында талқылауыңыз қажет.
Гормондық терапия
Кейбір кеуде ісіктері гормондардың өсуін талап етеді. Гормондық терапия рак жасушаларын қажет ететін табиғи гормондарды алуға немесе пайдалануға жол бермейді. Бұл гормондар эстроген және прогестерон болып табылады. Зертханалық зерттеулер барысында сіз ісіктерде гормондардың рецепторлары бар-жоғын біле аласыз. Егер сізде осындай ісік бар болса, сізге гормоналды терапия беріледі.
Бұл кезде емдеу препаратты немесе хирургия қолданылады:
• Дәрілік заттар: Сіздің дәрігеріңіз табиғи гормонды бөгеп тастайтын препарат ұсынуы мүмкін. Препараттардың бірі - эстрогенді тоқтататын тамоксифен. Тағы бір дәрі түрі әйелдердің ағзасындағы эстрадиол гормонын өндіруін тоқтатады. Эстрадиол - эстрогеннің нысаны. Препараттың бұл түрі - ароматаза ингибиторы. Егер менопаузы болмаса, дәрігер эстрогенді аналық бездердің өндірісін тоқтататын препарат тағайындауы мүмкін.
• Хирургия: Менопауза болмаса, сіздің аналық бездеріңізді алып тастауы мүмкін. Олар денедегі эстрогеннің негізгі көзі болып табылады. Менопаузы бар әйелдер хирургияға мұқтаж емес. (Менопауза пайда болған кезде, аналық бездері эстрогенді аз шығарады.)
Гормондық терапияның жанама әсері көбінесе препараттың өзі немесе емдеу түріне байланысты болады. Тамоксифен - ең кең таралған гормондық терапия препараты. Жалпы, тамоксифеннің жанама әсері менопаузы сияқты. Ең жиі кездесетіндер – қынаптық құйылулар мен бөлінділердің шығуы. Басқа жанама әсерлері менструальдық циклдар, бас аурулары, шаршау, жүрек айнуы, құсу, вагинальды құрғақтық немесе қышу, қынаптың айналасындағы терінің тітіркену және тері бөртпесі болып табылады. Тамоксифенді қабылдағаннан барлық әйелдерде жанама әсерлер тудырмайды.
Тамоксифенді қабылдағаннан жүкті болу мүмкіндігі сақталады. Тамоксифен іштегі балаға қауіпті. Егер әлі де етеккір бар болса, сіз дәрігермен контрацепция әдістері жайлы сөйлесуіңіз керек.
Тамоксифеннің жанама әсері өте сирек. Дегенмен, бұл препарат вена тромбозын тудыруы мүмкін. Қанның тіндері көбінесе аяқтар мен өкпелердің тамырларында қалыптасады. Әйелдерде инсульт қауіптілігі біршама артады.
Тамоксифен жатыр қатерлі ісігіне себеп болуы мүмкін. Одан кейін, жамбас мүшелерін үнемі медициналық тексеруден өткізу қажет. Тексерулер арасында қандай да бір ерекше қынаптық қан кетулер орын алса, дәрігерге хабарлау керек.
Аналық безді алып тастағаннан кейін, менопауза дереу басталады. Жанама әсерлер көбінесе табиғи менопаузадан туындағандарға қарағанда әлдеқайда салмақты болып келеді. Дәрігерлер сізге осы жанама әсерлерді жеңу жолдарын ұсына алады.
Биологиялық терапия
Биологиялық терапия иммундық жүйенің ракпен күресуіне көмектеседі. Иммундық жүйе организмнің табиғи қорғанысы болып табылады.
Басқа органдарға таратылған сүт безі қатерлі ісігі бар әйелдерде Herceptin® (Trastuzumab) деп аталатын дәрілік препаратпен биологиялық терапия жүргізіледі. Бұл моноклоналды антиденелер. Ол лабораторияда және рак жасушаларына қосылады.
Херцептина зертханалық сынақтарда кеуде ісігі кезінде HER2 деп аталатын белгілі бір протеиннің көп мөлшерін көрсететін әйелдерге тағайындалады. HER2 кедергісі арқылы препарат рак жасушаларының өсуін баяулатады немесе тоқтатады.
Херцептин ішке енгізуге бағытталған. Оны дербес және химиотерапиямен бірге қолдануға болады.
Herseptin-ді алғаш рет қолданғанда, ең көп таралған жанама әсерлер - бұл қалтырау мен қызу. Кейбір әйелдерде ауырсыну, әлсіздік, жүрек айнуы, құсу, диарея, бас ауруы, тыныс алудың қысымы немесе тері қатерлі ісігі пайда болады. Әдетте емдеудің алғашқы курсынан кейін жанама әсерлер аз болады.
Херцептин сондай-ақ жүрекке зақым келтіруі мүмкін. Бұл кейде жүрек жеткіліксіздігіне соқтырады. Херцептин сонымен қатар өкпеге әсер етуі мүмкін. Бұл дереу медициналық көмек талап ететін тыныс алудың қиындауы тудыруы мүмкін. Херцептинді тағайындаудан бұрын дәрігер жүрек пен өкпеңізді тексереді. Емдеу кезінде дәрігер өкпенің проблемасы жоқтығын қадағалауы керек.
Емдеу түрлері ауру сатысына байланыты таңдалады
Емдеу әдістері ауру кезеңіне және оның алдағы факторларына байланысты болады:
• Ісік мөлшері сүт безінің мөлшеріне байланысты тексеріледі
• Зертханалық сынақ нәтижелері (мысалы, рак клеткаларының гормондардың өсетінін талап етеді)
• Менопаузы болды ма?
• Сіздің денсаулығыңыздың жалпы жағдайы
Төменде әрбір кезең үшін ең жиі қолданылатын емдердің қысқаша сипаттамасы келтірілген. Кейбір емделушілер үшін басқа емдеу нұсқалары қолайлы болмақ.
0-кезең
0 кезеңі сүт безінің қатерлі ісігі - локулярлы орнындағы карцинома (LKNM) немесе тарамдар орнындағы эпителийінің (CAPM) карциномасы.
• LCM: LCM бар әйелдердің көпшілігі ешқандай ем қабылдамайды. Оның орнына, дәрігер сүт безі қатерлі ісігінің белгілерін байқау үшін тұрақты тексерулерді ұсына алады.
Кейбір науқастарға сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупін азайту үшін тамоксифен қолданылады. Басқалар келешегі бар жаңа алдын-алу емін тестілеулерге қатыса алады.
Сол сүт безінің LCNM бар болуы сүт бездерінің екеуінде де қатерлі ісікке шалдығу қаупін арттырады. ЛКНМ бар әйелдердің өте аз тобы сүт бездерін жою үшін хирургиямен ауырсынуға тырысады. Бұл екі жақты профилактикалық мастектомия. Хирург әдетте қолтық асты лимфа түйіндерін алып тастамайды.
• CEDS: CEPM бар әйелдер көпшілігі сүт бездерін сақтау операциясын өткізеді, кейіннен радиациялық терапияны қабылдайды. Кейбір науқастар жалпы мастэктомияны таңдайды.
Әдетте қолтық асты лимфа түйіндері жойылмайды. CAPMA бар әйелдер инвазивті сүт безі қатерлі ісігінің қатерін азайту үшін тамоксифен қабылдауы мүмкін.
I, II, IIIA және IIIC сатылары
I, II, IIIA және қолданыстағы (хирургиялық операциялармен емдеуге болады) IIIC сүт безі қатерлі ісігі бар әйелдер аралас ем алады. Олардың кейбіреулері сүт безін сақтау хирургиясын, ал кейін сүт безіне сәуле терапиясын қабылдайды . Бұл таңдау сүт безі қатерлі ісігінің І немесе ІІ кезеңі бар науқастар үшін кең таралған. Қалғандары мастэктомияның пайдасына таңдау жасайды.
Қандай да бір таңдау кезінде әйелдер (әсіресе II немесе IIIA сүт безі қатерлі ісігі бар) жиі қолтық асты лимфа түйіндерін алып тастайды. Егер науқаста рак клеткалары 1-ші 3-ші қолтық асты лимфа түйіндерінде табылса немесе сүт безінддегі ісік үлкен мөлшерге жетсе, дәрігер сәулелік терапияны науқасқа ұсынуы мүмкін. Егер рак клеткалары 3 лимфа түйіндерінден артық табылса, дәрігер әдетте мастэктомиядан кейін радиациялық терапияны ұсынады.
Сүт безін сақтау операциясы (кейін келесісі сәулелік терапия) мен мастектомия арасындағы таңдау көптеген факторларға байланысты:
• Ісік көлеміне, орнына және сатысына;
• Әйелдің сүт безінің көлеміне;
• Рак ауруы белгілеріне;
• Әйелдің сүт безін сақтап қалу мәселесіне қатысты
• Әйел радиациялық терапияны қалай өңдейніне байланысты;
• Әйелдің сәулелік терапия орталығына келу мүмкіндігіне;
Кейбір әйелдерге операциядан бұрын химиотерапия тағайындалады. Бұл неоадьювантты терапия (емделуден бұрын негізгі емдеу). Химиотерапия операциядан бұрын үлкен ісікті кішірейтуі мүмкін, бұл сүт безі операциясын үнемдеуге мүмкіндік береді. Мұндай емдеу көбінесе ІІ немесе ІІІ кезеңде үлкен ісігі бар әйелдер үшін таңдалады.
Операциядан кейін көптеген науқастар адъювантты емдеуден өтеді. Адъюванттық терапия емдеу мүмкіндігін арттыру үшін бастапқы терапиядан кейін тағайындалған емдеу болып табылады. Радиациялық терапия сүт безінің ішінде және жанындағы рак жасушаларын жояды. Пациенттер жүйелі емдеуді қабылдайды, мысалы, химиотерапия, гормондық терапия немесе екеуі де. Мұндай емдеу ағзаның қандай да бір жерінде қалған рак жасушаларын жоюға мүмкіндік береді. Ол емшектегі немесе басқа мүшеде ісік қайталануын болдырмауы мүмкін.
IIIB сатысы және қате IIIC сатысы
Әдетте IIIB сүт безінің қатерлі ісігі бар әйелдер (қабынған сүт безі қатерлі ісігі бар әйелдер) немесе IIА кезеңінде қате қатерлі ісік аурулары әдетте химиотерапиямен қамтамасыз етіледі. (Операцияға қолайсыз қатерлі ісік хирургия арқылы емделмейді.)
Егер химиотерапия ісікті азайтса, дәрігер келесі емдеуді ұсынуы мүмкін:
• Мастектомия: хирург сүт безін алып тастайды. Көп жағдайда қолтық асты лимфа түйіндері жойылады. Операциядан кейін әйел омырау және қолтық аты аймағына радиациялық терапияны қабылдайды.
• Сүт безін сақтау операциясы: Хирург қатерлі ісікті жояды да, ал сүт безін сақтап қалады. Көп жағдайда қолтық асты лимфа түйіндері алынып кетеді. Операциядан кейін әйелге омырау және қолтық асты аймақтарына радиациялық терапия тағайындалуы мүмкін.
• Хирургияның орнына радиациялық терапия: Кейбір әйелдер хирургияны емес, радиациялық терапияны таңдайды. Дәрігер химиотерапияны, гормоналды терапияны немесе екеуін де ұсынуы мүмкін. Мұндай емдеу сүт безінде немесе басқа мүшеде аурудың қайталануын болдырмауға көмектесуі мүмкін.
IV кезең
Көп жағдайларда IV кезеңде сүт безі қатерлі ісігі бар әйелдер гормоналды терапия, химиотерапия немесе екеуі де қабылдайды. Кейбіреулерге биологиялық терапия да тағайындалуы мүмкін. Кейбір мүшелерге ісікті бақылау үшін радиациялық терапияны қолдануға болады. Бұл емдеу түрлері ауруды емдей алмайды, бірақ әйелдің өмірін ұзартуға көмектеседі.
Көптеген пациенттерге обырға қарсы емделу кезінде жақсы күтім көрсетілуі тиіс. Обырға қарсы терапия аурудың дамуын бәсеңдету үшін тағайындалады. Қолдау көрсететін күтім ауырсынуды, басқа белгілерді немесе жанама әсерлерді (мысалы, жүрек айнуы сияқты) реттеуге көмектеседі. Алайда оның нысаны өмірді ұзартуға бағытталмайды. Қолдау көрсететін қамқорлық, әйелдерге физикалық және эмоциялық жағынан өздерін жақсы сезінуге көмектеседі. Өршіген қатерлі ісікке шалдыққан кейбір әйелдер тек көмекші күтімді қалдыруды шешеді.
Сүт безінің қатерлі ісігінің қайталануы
Обырдың қайталануы - бұл ағзада анықталмай қалып қойған, кейін қайта ауру тудыратын қатерлі ісік. Аурудың қайталануын емдеу негізінен онкологиялық аурулардың таралуы мен орналасу дәрежесіне байланысты. Тағы бір маңызды фактор әйелдің бұрын қабылдайтын емделу түрі болып табылады.
Егер сүт безі қатерлі ісігі тек кеудеге арналған операциядан кейін ғана қайталанса, онда әйелге мастэктомия қажет болуы мүмкін. Одан аурудың қайталанбауының жоғары ықтималдығы бар.
Егер сүт безі қатерлі ісігі басқа мүшелерге жайылса, емдеу, химиотерапияны, гормондық терапияны немесе биологиялық терапияны қамтуы мүмкін. Радиациялық терапия кеуде бұлшықеттерінде немесе басқа мүшелерде қайталанатын қатерлі ісікті бақылауға көмектесуі мүмкін.
Сүт безі қатерлі ісігі аурулары кезінде емделу өте сирек. Қолдау көрсетілетін күтім емдеу жоспарының маңызды бөлігі болып табылады. Көптеген науқастар аурудың дамуын баяулату үшін симптомдар мен обырға қарсы терапияны жеңілдету үшін көмекші күтім алады. Кейбіреулерге өмір сүру сапасын жақсарту үшін ғана көмек көрсетіледі.
Омырауды қалпына келтіру
Кейбір мастэктомияны жасауды жоспарлаған әйелдер, кеудені қалпына келтіру туралы шешім қабылдайды. Басқалары омырау протезді кигенді дұрыс көреді. Кейбіреулер оны да істемейді. Осы шешімдердің барлығының артықшылығы бар. Бір әйел үшін дұрыс нәрсе екіншісіне дұрыс болмауы мүмкін. Ең бастысы, сүт безі қатерлі ісігіне шалдыққан әрбір әйелдің таңдау мүмкіндігі бар.
Кеуде қуысын қалпына келтіруді мастэктомиямен бір мезгілде немесе кейінірек жасауға болады. Егер сіз кеуде қуысының қалпына келуін жоспарласаңыз, мастетомиядан бұрын пластикалық хирургпен әңгімелесіңіз, кейінірек қайта құруды жоспарласаңыз да оның қажеті болады.
Омыраудың қайта қалпына келуінің көптеген жолдары бар. Кейбір әйелдер имплантты таңдайды. Имплантат тұздан немесе силиконнан дайындалуы мүмкін. Хирург сіздің денеңіздің басқа аймағынан алынатын тіндерді қолданып қайта құруды жүзеге асыруы мүмкін. Тері, бұлшықет және май төменгі іш, арқа немесе бөкселерден алынуы мүмкін. Хирург кеудеге арналған форманы жасау үшін бұл тінді пайдаланады.
Қайта құру түрін таңдау сіздің жасыңызға, ағзаның сипаттамаларына және сізге жасалатын хирургиялық операция түріне байланысты. Пластикалық хирург реконструкцияның әр түрінің артықшылықтары мен кемшіліктері туралы айта алады.
Кейінгі күтім
Сүт безі обырын емдеуден кейінгі күтім өте маңызды. Әрбір әйелдің қалпына келуі әртүрлі. Сіздің толықтай емделуіңізге, аурудың таралуы және басқа да факторлардың байланысы болады.
Тіпті обыр ауруы толық жойылған немесе бұзылған жағдайдың өзінде, ауру қайта айналып келуі мүмкін, себебі анықталмаған рак клеткалары емдеуден кейін дененің бір жерде қалып қояды. Сіздің дәрігеріңіз прогрессді қадағалайды және кез-келген қайталану жағдайларын тексереді.
Емдеу аймағындағы немесе омыраудағы кез-келген басқа да өзгерістер туралы дереу дәрігерге хабарлау қажет. Кез-келген жайсыз ауыру, тәбет немесе салмақтың жоғалуы, етеккір цикліндегі өзгерістер, ерекше қынаптық қан кетулер немесе көрудің нашарлауы (анықталмаған) сияқты жағдайлар орын алса денсаулық сақтаушыға хабарласыңыз. Сондай-ақ, сіздің дәрігеріңізге бас ауруы, бас айналуы, тыныс алудың жетіспеушілігі, жөтел немесе дыбыстың жоғарылауы, арқа ауыруы немесе ерекше емес көрінетін немесе асықпайтын ас қорыту мәселелері туралы айтып беріңіз. Мұндай проблемалар емдеу аяқталғаннан кейін ай өткенде немесе жыл өткенде болып жатады. Ол жағдай қатерлі ісіктің қайталанғандығы дегенді білдіреді, дегенмен, олар денсаулықтың басқа да симптомдары болуы мүмкін. Мәселелеріңіз туралы мүмкіндігінше тез арада диагностикаланып, емделу үшін дәрігеріңізге айтыңыз.
Кейінгі тексерулер әдетте сүт бездері, кеуде, мойын және қолтық аймақтарын қамтиды. Сіз қайталанатын обыр ауруының алдын алу үшін маммограммадан өтуіңіз керек. Кеудеңіз қайта қалпына келтірілген болса немесе сіз мастетомиядан өтсеңіз, маммограмманың қажеті болмауы мүмкін. Дәрігер суретті көбейтуге немесе зертханалық сынақтарға арналған басқа сынақтарды тағайындауы мүмкін.
Алдын-алу бойынша зерттеулер
Ғалымдар сүт безі обырына жол бермейтін дәрілерді іздестіруде. Мысалы, гормон деңгейін төмендететін немесе кеуде жасушаларына гормондардың әсерін болдырмайтын бірнеше түрлі препараттарды сынап көруде.
Негізгі зерттеу барысында тамоксифен қауіп топтарындағы әйелдер арасында жаңадан туындайтын сүт безі қатерлі ісігінің санын азайтты. Дәрігерлер ралоксифеннің тамоксифен сияқты тиімді екенін де зерттеп дәлелдеді.
Анықтау, диагностикалау және кезеңдерді анықтау барысындағы зерттеулер
Бүгінгі таңда маммография - сүт безінің қатерлі ісігіне қатысты өзгерістерді анықтайтын ең тиімді құрал. Зерттеушілер сүт безі қатерлі ісігіне шалдыққан әйелдерде маммограммалар мен ультрадыбыстық мәліметтердің комбинациясын зерттеуде. Ғалымдар позитрондық эмиссия томографиясын (ТПЭ) және басқа да емдеу әдістерін зерттеуде.
Сонымен қатар, зерттеушілер ісік маркерлерін зерттеп жатыр. Төс маркерлері қан, несеп немесе кеудедегі сұйықтықтан (ниппельден ұмтылған) анықталады. Бұл заттардың жоғары деңгейі қатерлі ісік белгілері болуы мүмкін. Кейбір маркер емделуден кейін ауру белгілері үшін сүт безі обыры бар науқастарды зерттеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Алайда, бүгінгі күні ісік маркерлерінде сүт безі қатерлі ісігін анықтау үшін үнемі пайдалану үшін сенімді сынақтар жоқ.
Сондай-ақ, шұңқырлы жуғыштар зерттелуде. Бұл әдіс кеуде қуысының түтікшелерінен жасушаларды жинайды. Сұйық ағын сіңіргіштегі сүт арналарының тесіктеріне катетер арқылы (өте жұқа, икемді түтік) ағылады өтеді. Түтік арқылы сұйықтық және сүт безі клеткалары ағып тұрады. Патологанатом клеткалардағы қатерлі ісіктің немесе қатерлі ісік ауруларының даму қаупін тудыруы мүмкін өзгерістерді тексереді.
Емдеу жайындағы зерттеулер
Зерттеушілер терапияның көптеген түрлері мен олардың комбинацияларын зерттеп жатыр:
• Хирургия: Әртүрлі операция түрлері емдеудің басқа түрлерімен де біріктіріледі.
• Радиациялық терапия: Дәрігерлер лимфа түйіндерінде ракты емдеу үшін хирургия орнына радиациялық терапияны қолдануға болатынын зерттеуде. Олар төстің айналасындағы кең аймақта сәуле терапиясының тиімділігін қарастыруда. Сүт безі қатерлі ісігінің ерте сатысында әйелдерде сәуле терапиясының қолданылуы омыраудың кішкене бөлігі үшін тиімді болатынын зерттеп, нақтылауда.
• Химиотерапия: Зерттеушілер жаңа дәрілік препараттар мен олардың мөлшерін сынап жатыр. Олар дәрі және оның араласатын құрамы жайында ойластыруда. Олар хирургиядан бұрын қолданатын дәрі-дәрмектің жаңа түрлерін қарастыру үсінде. Олар сондай-ақ химиотерапияны гормондық терапия немесе радиациялық терапиямен біріктірудің жаңа жолдарын іздеп жатыр.
• Гормондық терапия: Зерттеушілер гормональді терапияның бірнеше түрін, соның ішінде ароматозды ингибиторларын сынап көруде.
• Биологиялық терапия: жаңа биологиялық процедуралар зерттелуде. Мысалы, ғалымдар иммундық жүйеге демеу беріп, рак жасушаларын жоюға көмектесетін ісікке қарсы вакциналарын зерттеп жатыр.
Бұдан басқа да, зерттеушілер операциядан кейін лимфедема сияқты емдеудің жанама әсерлерін азайту жолдарын қарастырып жатыр. Олар ауырсынуды азайту және өмір сапасын жақсарту әдістерін іздеуде. Зерттелетін әдістердің бірі - лимфа түйіндерінің биопсиясы. Қазіргі уақытта хирургтер көптеген қолтық асты лимфа түйіндерін алып тастап, олардың әрқайсысын қатерлі ісікке қарсы тексеруі керек. Ғалымдар рак ауруы болуы мүмкін бір ғана түйінді тексеріп, зерттеп жатыр ма (мысалы, лимфа торы), қатерлі ісік басқа түйіндерге таралғанын болжауға болады. Егер бұл жаңа әдіс өзін ақтайды және стандартты емдесе, хирургтар лимфа түйіндерін азайта алады. Бұл көптеген науқастарда лимфедеманы азайтуға көмектеседі.
Тегтер:
маммография