Mazmuny
Aldyn alý
Jalpy aqparat
Gerpetıkalyq baspa (angına) – bul vırýstyq aýrý. Ol dene qyzýynyń kóterilýimen (qaltyraý) jáne tamaq tilshesi men aýyz qýysynda jaranyń paıda bolýymen sıpattalady.
Sebepteri
Gerpetıkalyq baspa kóp taralǵan balaladyń ınfektsııalyq aýrýy bolyp tabylady. Ol 3 jastan 10 jasqa deıingi balalarda jıi kezdesedi, dese de onyń kez-kelgen jasta da paıda bolatynyn esten shyǵarsaǵan jón.
Negizinde, bun ınfektsııanyń qozdyrǵysh vırýy A tobyndaǵy Koksakı vırýsy. Bul vırýs juqpaly. Eger bireý úıde nemese mektepte osy aýrýmen aýyratyn bolsa, sizdiń balańyzǵa da atalmysh vırýstyń juǵý qaýpi bolady.
Sımptomdary
• Qaltyraý;
• Bas aýrýy;
• Tábettiń joǵalýy;
• Jutynǵanda aýyrsyný;
• Aýyz qýysy men tamaqta jara paıda bolady, sonda-aq, saýyrǵa aıaq-qolǵa bórtpeler qaptap ketedi.
Ádette jaralardyń túsi aq, aq-sur tústi bolyp keledi de, aınalasy qyzaryp turady. Al olar óte qatty aýyrtady. Negizinde olar kóp bolmaıdy.
Dıagnostıkasy
Bul aýrýdy anyqtaý úshin arnaıy bir ádisterdiń qajeti shamaly. Dáriger medıtsınalyq tekserý júrgizedi, sımptomdary men qalaı aýyratyndyǵy, jaıynda qandaı ózgerister oryn alǵany týraly suraıdy.
Emdeý
Aýrý sımptomdaryna qaraı tómendegideı emdeý joldary qarastyrylǵan:
• Qaltyraý men jaısyzdyqty jeńildetý úshin atsetamınofen nemese ıbýprofen taǵaıyndalady;
• Kóp mólsherde suıyqtyq ishińiz, ásirese sýyq sútti sýsyndardy. Aýyz qýysyn jylyman sýmen shaıyńyz nemese jemis-jıdek balmuzdaǵyn jeńiz. Ystyq sýsyndar men tsıtrýsty qorekterge jolamańyz;
• Aıalaýysh emdik dıetany ustanyńyz. Gerpetıkalyq baspa kezinde balmuzdaq sekildi sýyq sútti azyqtar, eń tıimdi tańdaý bolyp esepteledi. Óte qyshqyl jemisterdiń shyryny da aýyz qýysyndaǵy oıyq jaralardy titirkendiredi. Ashy, qýyrylǵan, ystyq taǵamdardy jeýd mundaı jaǵdaıda múldem doǵarǵan durys;
• Qajetine qaraı aýyz qýysyn shaıý úshin jerligikti anestetıkterdi qoldansa bolady (olar benzakon nemese ksılokaındardy quraýy múmkin, biraq olardy ishke qadyldaýdyń qajeti joq).
Boljamy
Aýrýdy emdese tez-aq, bir aptanyń ishinde jazylyp ketedi.
Múmkin bolatyn asqynýlar
Eger asqyna qalsa, sýsyzdany oryn alýy yqtımal, biraq ony dárigerińiz qaıta qalpyna keltire alady.
Dárigerge qashan qaralý kerek
Tómendegideı sımptomdar týyndaǵan jaǵdaıda dárigerge habarlasyńyz:
• Qalshyldaý, tamaqtyń aýrýy nemese aýyz qýysyndaǵy aýyrsyný 5 kúnge sozylyp bara jatsa;
• Balańyz suıyqtyqty az ishse, jáne sýsydana beretin bolsa;
• Dene qyzýy óte joǵary kóterilip ketip, túspeı turyp alsa.
Aldyn alý
Qoldy jaqsylap turyp jýyp jurý arqyly aýrýdyń ınfektsııasyn qozdyratyn vırýstyń aldyn alýǵa bolady.
Balalardyń aýyz qýysyndaǵy týyndaǵan máseleler (erlerde/áıelderde)
Tegter:
tamaqtyń aýrýy
baspa
angına
vırýs
gerpes
ınfektsııa
vırýsty ınfektsııa
gerpetıkalyq ınfektsııa