Mazmuny
Dáriger qabyldaýynda qandaı tekserýler oryn alady?
Bórtpe – teriniń túsiniń nemese tekstýrasynyń ózgerýi. Bórtpe mynadaı bolýy múmkin:
• Beti budyr bolýy múmkin;
• Beti jalpaq bolýy múmkin;
• Qyzyl tús teriniń qalypty túsimen sáıkes keledi, qoıý qyzyl tús nemese kúńgirt tús qalypty ózgergeni bolýy múmkin;
• Qabyrshyqty.
Nárestelerdiń denesine shyqqan tómpeshikter men daqtar kóbinese asa zııandylyq týǵyzbaıdy, olar ózdiginen ketip qalady.
Sábılerde eń kóp taralǵan problema bazdaný bolyp tabylady. Bazdaný – bul terige zár men nájistiń tıip, ylǵaldanýynan, teri bólikteriniń titirkenýinen týyndaıtyn jaǵdaı. Bala kóbinese jórgekte uzaq jatǵan kezde bazdaný týyndaıdy.
Basqa aýrýlardan da teride bórpeniń paıda bolýy kezdesedi. Kóp jaǵdaıda olar qaýipti emes, eger basqa sımptomdarmen qosarlaspasa.
Bórtpeler mynadaı sebepterden týyndaıdy:
· Bazdanýlar (jórgek jabylatyn jerdegi bórtpeler) – teriniń titirkengen bóligi, zár nemese nájistiń tııýinen uzaq ýaqyt ylǵaldanyp qalǵan jaǵdaıdan týyndaıdy.
· Sańraýqulaqty bazdaný – bórtpe. Ashytqyly ınftsektsııa aýyz qýysynyń sańraýqulaqty qabynýyn týyndatatyn, candida – atty ınfektsııanyń sebebinen týyndaıdy. Mundaı bórtpeler kádimgi teriniń jarylýynan ózgeshe bolady. ol ashyq qyzyl tústi, al syrtqy jıekterinde domalanǵan dómpeshikter kórinis beredi. Mundaı bórtpe túrin emdeý úshin dári-dármekter taǵaıyndalýy kerek.
· Ystyqtan shyǵatyn bórtpe, nemese terlegennen týyndaıtyn bórtpeler ter shyǵaratyn bezderdiń bitelip qalýynan paıda bolady. Olar kóbinese ystyq jáne ylǵaldy aýa raıynda kezdesedi. Ter teride turyp qalady da, odan kishkentaı qyzyl tómpeshikter nemese shaǵyn kópirshikter túziledi.
· Toksıkalyq erıtema jáne bezeýler, jas nárestelerdiń jartysynan kóbinde kezdesedi, olar ádette jalpaq qyzyl daqtardy túzedi (ádette aq daqtar, ortasy bezeýlerge uqsaıdy) . Bul bórtpeler sırek kezdesedi, 5 nemese 7-14 kúndik balalarda paıda bolyp, ózdiginen joǵalyp ketedi. Buǵan alańdamaı-aq qoısańyz da bolady.
· Balada bezeýlerdiń paıda bolýy anasynyń gormonynyń áserinen týyndaıdy. Dalada, jańa týylǵan nárestelerdiki qyzyl tompaq bolyp kórinedi, keıde ortasynda aq daǵy da qylań beredi. Bezeýler 2-4 aptalyq nárestelerde týyndaıdy, tipti ony 4 aılyqtarda da deıin kezdestirýge bolady, keıde tipti bul bezeýsheler balanyń 12-18 aılyǵyna deıin saqtalyp turatyn kórinedi.
· Seboreıli dermatıt nárestelerde maıly, qabyrshyqty, bas terisinde jarylǵan daq túrinde paıda bolady, olar ádette 3 aılyq balalarda kezdesedi. Olar kóbinese ózdiginen ketedi. Biraq keıde, dárilik preparattarmen de emdeýge týra keledi.
· Ekzema qurǵaq, qyzyl (kúńgirt) qabyrshyqty, teriniń qyshymaly túrinde paıda bolady. Eger ekzema uzaq ýaqyt boıy saqtalyp tursa, bul jerdegi teriler tompııa bastaıdy. Mundaı jaǵdaılar - allergııamen jáne astmamen baılanysty bolady, keıde, biraq, eshqandaı aýyr sebepsiz ózdiginen de paıda bolady.
· Esekjem teride qyzyl jolaqtar túrinde paıda bolady, olar teride kóship júrýi de múmkin. Mysaly, siz terini anyqtap qarap shyqsańyz belgili bir jerinen qyzyl sheńberli jolaqtardy baıqaısyz, biraq birneshe saǵattan keıin ol sheńber basqa jerden kórinis beredi, al qyzyl jolaq ishke engendeı kórinedi jáne olar oryny aýystryp turady. Olar keıde, ártúrli formalarmen de erekshelenedi. Esekjem bir-neshe kúnge deıin saqtalýy múmkin. Onyń paıda bolýy sebebi belgisiz.
Bazdaný
Teriniń qurǵaqtyǵyn saqtaý amaldaryn jasańyz. Sýlanǵan jórgekterdi múmkindiginshe jıirek aýystyryp turyńyz. Tipti balanyń terisin aýaǵa keptirip turyńyz. Mataly jórgekterdi jumssaq sabynmen muqııat jýyp turyńyz. Terini titirkendiretin salfetkalardy paıdalanbańyz (ásirese quramynda spırti bar bolsa).
Jaqpa maılar men kremder balanyń terisin qyrylýdan, titirkenýden qorǵaıdy. Júgeri krahmaly nemese talk sekildi untaqtardy abaılap qoldanyńyz, sebebi bala ony dem arqyly ishke jutyp alsa, ókpesin zaqymdaýy múmkin.
Eger balańyzda sańraýqulaqty bazdaný paıda bolsa, dáriger sizge oǵan qarsy turatyn jaqpa maıdy taǵaıyndaıdy.
Basqasha bórtpe
Ystyqtan nemese terden bolatyn bórtpelerdi emdeýdiń eń tıimdi joly – balany salqyn jáne barynsha qurǵaqtaý jerge ornalastyrý.
Mundaı bórtpelerge seppeler qoldanylmaıdy, ondaı seppelerdi, tipti balanyń qoly jetpeıtin jerlerge qoıyńyz, sebebi ol baıqaýsyzda olardy ishke jutyp qoıýy múmkin. Kremder men jaqpa maılardy qoldanbańyz, olar sebebi terini jipsitip, terdiń shyǵýyn tejeýi múmkin.
Toksıkalyq erıtema – onyń balalarda paıda bolýy qalypty bolyp sanalady, ol birneshe kúnniń ishinde ózdiginen joıylady. Sizge ony emdeýdiń qajeti joq.
Aq nemese tússiz bezeýler ózdiginen ketedi. Olardy da emdeýdiń qajeti joq.
Esekjem paıda bolsa, dárigerge habarlasyńyz, sebebi onyń paıda bolý sebebin dereý anyqtaý kerek. Keıbir jaǵdaıda, dáriger ózi sizge dárilik preparattardy taǵaıyndaýy múmkin. Angıstamındi preparattar qyshý sezimin basýy múmkin.
Balalardaǵy akne
Ádettegi jýyný. Kóp jaǵdaıda balany jýyndyrý arqyly akneden aıyqtyrýǵa bolady. Ádettegi taza sý men balalarǵa arnalǵan jumsaq sabyndy qoldaný arqyly, balany ár 2-3 kún saıyn shomyldyryp turǵan jón. Akneni emdeýge arnalǵan dáriler tek eresekter men jasóspirimderge qoldanylady.
Seboreıli dermatıt
Seboreıli dermatıt kezinde, basty sýmen nemese balalarǵa arnalǵan jumsaq sýsabynmen jýý kerek. Qurǵaq teridegi qabyrshyqtardy ketirý úshin shetka qoldanyńyz. Eger qabyrshyqtar ketpese, olarǵa maı jaǵyńyz, sonda olar jumsarady. Seboreıli dermatıt, ádette, 18 aıdyń ishinde ketedi. Eger aýrýdyń beti qaıtpaı qoısa, oǵan arnaıy em júrgiziledi, eger ol jer ınfıtsırlense, ne isteý kerektigin dárigermen keńesip, sheshińiz.
Ekzema
Teriniń máseleleri kezinde, ásirese ekzemaǵa kezdeskende, teriniń tyrnaýǵa, qasýǵa bolmaıdy, odan da oǵan yldaldy jaǵdaı jasap turý kerek.
• Balanyń qol tyrnaqtaryn alyp turińiz, túnde qolǵap kıgizińiz, sonda onnyń tyrnalap tastaýynyń aldyn alasyz;
• Qurǵatqysh sabyndardy qoldanbańyz, olar keıin terini titirkendirýi múmkin.
• Jýyndyrǵannan keıin, birden ylǵaldandyrǵysh kremder men maılardy jaǵyńyz.
• Ystyq vanna, ol jerde balany uzaq otyrǵyzý, vannany kóp mólsherde kópirshiktendirý bala terisiniń qurǵaýyna sebepken bolady. Sondyqtan olaı istemeý kerek.
• Balaǵa erkin turatyn kıim kıdirińiz, erkin kıim terdi jaqsy sińiredi.
• Eger bul jaǵdaılardyń barlyǵy balańyzdaǵy ekzemanyń ketýine kómek bolmasa (sizdiń balańyzǵa dárilik preparattar taǵaıyndaý kerek bolýy múmkin) nemese siz teriniń ınfıtsırlengenin baıqasańyz, dárigermen keńesińiz.
Kóbinese, ekzemasy bar balalar osy problemamen ósedi, olardyń kópshiliginiń terisi eresek kezeńinde sezimtal bolyp qalady.
Eger balańyzda tómendegideı jaǵdaılar bolsa, dárigerge habarlasyńyz:
Bórtpen baılanysty qaltyraý nemese basqa da túsiniksiz sımptomdar oryn alsa;
Teriniń kez-kelgen jeri dymqyldanyp, qyzaryp, ınfektsııamen baılanysqandaı bolyp tursa;
Jórgek aýystyryp tursa da bórtpeler paıda bola berse;
Bala 3 aılyq bolsa da, bórtpe, daq, kúldireýler nemese qyzarýlar paıda bolsa;
Teri kóldirese;
3 kúndik úı eminen keıin de jaǵdaı jaqsarmasa;
Kóp jer tyrnalyp ketse.
Dáriger qabyldaýynda qandaı tekserýler oryn alady?
Dáriger jalpy tekserý júrgizedi. Balanyń terisi bórpelerdiń satyly kezeńderin anyqtaý úshin muqııat tekseriledi. Balanyń terisin emdeý úshin qoldanylatyn qajetti zattardyń tizimin jazyp alyńyz.
Dáriger sizge mynadaı saýaldardy qoıýy múmkin:
Bórtpe qashan bastaldy?
Týylǵanda sımptomdary paıda bolǵan ba? Olar qaltyraýdy emdegennen keıin joıyldy ma?
Bórtpelerdiń teri jaraqattarymen baılasy bar ma? Olar deneniń basqa jerlerine tarady ma?
Taǵy qandaı sımptomdary kórinis berdi?
Siz balany qandaı sabynmen jýyndyrasyz?
Balanyń terisine qandaıda bir zatty jaqtyńyz ba (krem, loson, maı, parfıým)?
Balańyz qandaıda bir dárlik preparatty qabyldaı ma? Olardy qashannan beri qabyldaıdy?
Balańyz jaqyn arada basqada jańa bir tamaq jep pe edi?
Balańyz jaqyn arada aǵashpen janasqan ba edi?
Balańyz jaqyn arada aýyrdy ma?
Sizde burynnan tuqymyńyzda teri aýrýymen baılanysty máseleler bar ma edi? Sizdiń balańyzda jan-uııadaǵy bir músheden allergııasy bar ma?
Tekserýler sırek taǵaıyndalady, eger taǵaıyndala qalsa, olar mynalar:
Allergııalyq teri testi;
Qan taldamasy (jalpy qan taldamasy);
Teriniń
zaqymdalǵan jerine mıkroskopııalyq tekserý;
Bórtpeniń paıda bolýy sebepterine baılanysty, teriniń qyshýyn basý úshin antıgıstamındi preparattar taǵaıyndalýy múmkin. Infektsııalyq bakterııalarmen baılanysty bolsa antıbıotıkter taǵaıyndalady.
Sańyraýqulaqtan týyndaǵan bazdaný kezinde, dáriger arnaıy krem taǵaıyndaýy múmkin. Qaptap ketken bórpege, sańyraýqulaq ınfektsııasynan týyndamaǵan bola, quramynda kortıkosteroıdtar bar jaqpa maı usynylady.
Ekzema kezinde qabynýdy tómendetý úshin, dáriger jaqpa maı nemese quramynda kortızon bar dárilerdi taǵaıyndaıdy.
Derekkóz: https://medlineplus.gov/ency/article/003259.htm
Sınonımderi: Balalar bórtpesi; Terbórtpe;Qyzyl terbórtpe.