Mazmuny
Akneniń paıda bolý sebebi qandaı?
Akneniń damýyna alyp keletin faktorlar
Akneden keıin tyrtyqtar qala ma?
Akne – teri aýry. Ol teriniń túkti follıkýlasynnyń óli kletkalar men teri maılarmen bitelgen kezde paıda bolady. Bitelgen follıkýldarda bakterııalar kóbeıip, teriniń titirkenýin shaqyrady.
Akne teriniń kez kelgen aımaǵynda paıda bolýy múmkin. Kóbinese ol bet, moıyn, keýde jáne arqada kezdesedi. Kóptegen jaǵdaılarda maı bezderi kóp teri maıyn bóletin erte jasóspirimdik jasta paıda bolady. Biraq keıde olar eseıgen shaqta da bolýy múmkin.
Akneniń paıda bolý sebebi qandaı?
Akne teriniń túkti follıkýldarynyń óli kletkalarmen jáne teri maıymen bitelýinen paıda bolady. Akneniń birneshe túri bar:
• Aq bezeýler eriniń túkti follıkýldarynyń óli kletkalarmen jáne teri maıymen bitelýinen paıda bolady
• Eger tútikti follıkýlynyń bitelýi teri betine jaqyn ornalassa jáne ol aýamen baılanysta bolsa, onda onyń túsi qaraıady. Muny qara bezeýler dep ataıdy. Bul ataý onyń ústine kir túsýimen baılanysty emes.
• Eger bitelgen tútikti follıkýldyń qabyrǵasy zaqymdalsa, onda sol aımaq isinip qyzyl túıinge aınalady. Mundaı zaqymdaný teri betinde paıda bolsa, onda túıin bezeýge aınalady.
• Eger follıkýl qabyrǵasy teri túbinde zaqymdalsa, onda túıinshekter nemese jylaýyqtar (kıstalar) paıda bolý múmkin. Muny kıstozdy akne dep ataıdy.
Akne er balalarda da, qyz balalarda da paıda bolady. Ádette ul balalarda aıqyndaý júredi, sebebi olardyń maı bezderi kóbirek maı bóledi. Kóptegen adamdarda akne sımptomdary 25 jasynda ketip qalady. Sondaı-aq, ol eseıgen shaqta da paıda bolý múmkin.
Bul jerde tuqymqýalaýshylyq úlken ról atqarady. Eger sizdiń anańyzda nemese ákeńizde akne bolsa, onda sizde akne paıda bolý qaýpi joǵarlaıdy.
Basty kóńilde sizdiń ımmýndyq júıeńizdiń jaǵdaıy bolmaq. Keıbir adamdar follıkýlǵa túsken bakterııalarǵa óte sezimtal bolyp keledi.
Akneniń damýyna alyp keletin faktorlar
• Gormonaldy buzylystar. Ásirese jynystyq jetilý, menstrýatsııa aldynda (áıelderde) nemese júktilik kezinde
• Keıbir dárilik preparattardy qabyldaý
• Terige kútim jáne totyqqa arnalǵan maılar, quramynda maı bar kosmetıkalyq zattar
• Stress
• Qandaı da bir teri defektilerin syǵý
• Terini qatty tazalaý
• Balshyq
• Shokolad nemese maıly taǵamdar
• Seksýaldy aktıvtilik nemese mastýrbatsııa
Akne eminde kóptegen preparattar qoldanylady. Olar dárigerdiń retseptimen nemese retseptisiz de jiberiledi.
Benzoıl asqyn totyǵy jáne salıtsıl qyshqyly eń tıimdi preparattar bolyp tabylady. Olar dárigerdiń retseptinsiz jiberiledi. Bul preparattar bakterııalardy óltirip, maıly terini qurǵatady jáne qabyrshaqtanýdy boldyrmaıdy. Olar gel, loson, krem jáne sabyn túrinde shyǵarylady. Terini akneden tazalaý 8 aptadaı ýaqyt ketedi, tek sodan keıin ǵana tiriniń jaqsarýyn baıqaısyz. Eger 2 aıdan keıin dárigerdiń retseptisiz jiberiletin preparattar áser bermese, onda dárigerge qaralyńyz.
Bul preparattardy qoldaný kezinde janama áserler bolý múmkin. Mysaly, titirkený, kúıdirý sezimi nemese teri qyzarýy. Janama áserleri qatan bolsa, onda dárigerge sol týraly aıtyńyz.
Bul preparattardań basqa taǵaıyndalatyn dárilik zattar:
• Retın maıy nemese kremi: Retınoıdtar (mysaly tretınoın jáne adapalen) terige kúnine bir ret jaǵylady. Kóz, aýyz, muryn jaqtarǵa jaǵýǵa bolmaıdy. Retınoıdtardy qoldanǵan kezde kúnge kúıý qaýpi joǵalraıdy. Júkti áıelderge jáne júktilikti uıymdastyryp jatqan áıelderge retınoıd tazaroten taǵaıyndalamıdy, sebebi ol týa paıda bolǵan defektterdi shaqyrý múmkin.
• Antıbıotıkter: Akneniń aýyr túrinde dáriger sizge antıbıotıkter taǵaıyndaıdy. Bundaı antıbıotıkter: mınotsıklın, doksıtsıklın, tetratsıklın. Antıbıotıkter basqa preparattarmen qosylys retinde taǵaıyndalýy múmkin. Olar tabletka, maı jáne gel túrinde bolady. Akne eminde jıi erıtromıtsın jáne klındamıtsın antıbıotıkteri bar gelder qoldanylady.
• Izotretınoın: Izotretınoın – qatty áser etetin dárilik zat. Akneniń aýyr formalarynda qoldanylady. Bul preparattyń janama áserleri kóp. Sizge dárigerdiń taǵaıyndaýyn qatan túrde saqtaý qajet bolady.
• Júktilikke qarsy tabletkalar: júktilikke qarsy tabletkalar áıelderde akne emdeýinde qoldanylady. Dárigermen akne kezinde júktilikke qarsy tabletkalardyń artyqshylyǵy men kemshilikteri týraly aqyldasyńyz.
Qosymsha ádister retinde kosmetıkalyq protsedýralardy jatqyzýǵa bolady. Mysaly, pılıng, teri abrazııasy (dermabrazııa nemese mıkrodermaldy abrazııa), lazer nemese jaryqpen emdeý. Bul protsedýralar bezeýden bolǵan tyrtyqtardyń ketýine kómektesedi. Jekelengen kıstozdy akneni azdaǵan mólsherde steroıdty preparattardy qabyldaý arqyly emdeýge bolady. Ol preparatty sizge otbasylyq dáriger nemese dermatolog taǵaıyndap beredi.
Akneden keıin tyrtyqtar qala ma?
Akneden keıin, ásirese olardyń kıstozdy formasynan keıin keıbir adamdarda tyrtyqtar qalady. Eger siz akneni syqpasańyz, onda tyrtyqtar az bolady nemese múldem bolmaıdy. Oǵan qosa terini qatań tazalaýǵa bolmaıdy. Eger sizde tyrtyq paıda bolsa, qazirgi tańda kóptegen emdeý ádisteri bar.
Derekkóz: AQSh-tyń Ulttyq densaýlyq saqtaý ınstıtýttarynyń derekqorynan alyndy: http://familydoctor.org/familydoctor/en/diseases-conditions/acne.printerview.all.html
Tegter:
akne
bezeýler
bezeýlik bórtpe
bezeýlik bórtpeni emdeý
terilik bórtpe