Mazmuny
Aldyn alý
Jalpy aqparat
Bitelmeli trombangııt – sırek kezdesetin aýrý túri, aıaq-qoldyń qantamyrlarynyń bitelýimen sıpattalady.
Sebepteri
Bitelmeli trombangııt (Bıýrger aýrýy) usaq qantamyrlardyń qabynýy men isinýinen týyndaıdy. Sondaı-aq qan tamyrlary tarylady nemese olar trombpen (tromboz) biteledi. Kóptegen jaǵdaılarda aıaq-qoldyń qantamyrlary biteledi. Kóktamyrǵa qaraǵanda arterııalar jıi zaqymdalady. Aýrý belgileri shamamen - 35 jastaǵy adamdarda jıi kezdesedi. Degenmen bul aýrýdan áıelder men qarttardyń zardap shegýi sırek kezdesedi.
Atalmysh aýrýǵa kóbinese 20-40 jastaǵy temeki shegetin jáne tabak qoldanatyn er adamdar shaldyǵady. Áıelderdiń 10-nan 1-i ǵana osy aýrýdy shaldyǵatyn kórinedi. Mundaı patsıentterdiń kópshiliginde kezdesetin bir sebep, aýyz qýysynyń gıgıenasyn múldem saqtamaǵandyǵy, sondaı-aq, tabak qoldanýymen baılanysty.
Bul aýrý keıde aýtoımmýndy aýrýlary bar balalarda da kezdesip jatady.
Bitelmeli trombangııt - aıaq -qol qantamyrlarynyń bitelýine ákeletin aýrý. Bul indet paıda bolǵanda qan tamyrlarynyń sańylaýy tarylady nemese qabyný men trombtardyń saldarynan tolyǵymen biteledi, bul qannyń tinge ótýin tómendetedi. Bitelmeli trombangııtpen 20-40 jas aralyǵyndaǵy temeki shegetin jáne tabak qoldanatyn er adamdar zardap shegedi.
Sımptomdary
• Aıaq-qol saýsaqtarynyń bozarýy, qyzarýy nemese kógerýi jáne muzdaýy
• Aıaq-qoldardyń aýyrsynýy
• Ótkir,kúshti aýyrý sezimi
• Kúıgendeı sezim bolady nemese ter shyǵa beredi
• Tynyshtalǵan kezde jıi paıda bolady
• Emotsıonaldyq kúızelisten nemese sýyqtan keıin nasharlaýy múmkin
• Júrgen kezde (ara-kidik aqsańdaý)sandaǵy, tobyqtaǵy nemese tabandaǵy aýyrý sezimi taban kúmbezinde jıi paıda bolady.
• Teridegi ózgerister, aıaq-qoldyń saýsaqtarynda jaralardyń paıda bolýy
• Aıaq-qoldardardyń eki nemese odan kóp zaqymdany.
Dıagnostıkasy
Kelesi tekserýler zaqymdanǵan aıaq nemese qol qantamyrlarynyń bitelisin anyqtaýy múmkin:
• Pletızmografııa – aıaq-qoldardy arnaıy ýltradybystyq tekserý
• Aıaq-qoldardyń ýltradybystyq dopplerografııasy
• Basqa aýrýlardy (vaskýlıt, trombozben kórinetin) joqqa shyǵarý úshin qan analızi kerek. Olarǵa qant dıabeti, sklerodermııa jáne ateroskleroz jatady. Keı jaǵdaıda dıagnoz qoıýda qıyndyqtar týsa qan tamyrlarynyń bıopsııasyn júrgizedi.
Emdeý
Bitelmeli trombangııttiń arnaıy emi joq. Emdeýdiń negizgi baǵyty aýrýdyń sımptomdaryn baqylaý jáne naýqastyń jaǵdaıynyń nasharlaýyna jol bermeý bolyp tabylady.
Patsıent tabakty paıdalanýdy toqtatý kerek. Sondaı-aq, qol men aıaqtaǵy qan aǵymyn azaıtatyn sýyq temperatýra men basqa jaǵdaılardan abaılaǵany jón.
Jylyýdy basý, massaj jáne jeńil jattyǵýlar naýqastyń jaǵdaıyn jeńildetýi múmkin.
Qantamyrlaryn keńeıtetin (vazodılatorlar) aspırın men dárilik preparattardy qabyldaý kómektesedi. Aýyr jaǵdaılarda aıaq-qoldardyń aýyrsynýy ýzaq ýaqyt basylmaı qoısa, zaqymdalǵan jerdegi júıke tamyrlaryn alyp tastaý kózedeledi (hırýrgııalyq sımpatektomııa) ol úshin hırýrgııalyq operatsııa jasalady.
Nekroz nemese gangrena (tinniń ınfektsııasy men óliettenýi) bolǵanda, aıaq-qoldyń ampýtatsııasy qajet.
Boljamy
Shylym shegýdi jáne tabak qoldanýdy toqtatqan kezde bitelmeli trombangııttiń sımptomdary joǵalýy múmkin. Tabak qoldanýdy toqtatpaǵan adamdarǵa aıaq-qol saýsaqtarynyń zaqymdanǵan jerine qaıtadan ampýtatsııa jasaý qajet bolýy yqtımal.
Múmkin bolatyn asqynýlar
• Gangrena (tinderdiń óliettenýi)
• Qol nemese aıaq saýsaqtarynyń ampýtatsııasy
• Zaqymdalǵan aıaq-qoldardaǵy qanaınalymnyń toqtaýy
Dárigerge qashan qaralý kerek
Medıtsınalyq kómekke mynandaı jaǵdaıda júginińiz:
• Bitelmeli trombangııttiń sımptomdary paıda bolsa;
• Siz bitelmeli trombangııtpen zardap shekseńiz jáne onyń sımptomdary em júrgizilgen jaǵdaıda da kúsheıse;
• Jańa sımptomdarpaıda bolsa;
Aldyn alý
Reıno aýrýymen aýyratyn, aıaq-qoldarynda oıyq jaralary bar jáne aıaq-qol saýsaqtarynyń kógerýi men aýyrsynýynan zardap shekken adamdar shylym shegý jáne tabak qoldanýdy múldem toqtatýy kerek.
Sınonımderi:
Bıýrger aýrýy
Tegter:
bitelmeli trombangııt
Bıýrger aýrýy
qantamyrlar
qantamyrlardyń bitelýi
aýtoımmýndy aýrýlar