Buǵana degenimiz ne?
Buǵana - ıyq býynynyń negizgi súıekteriniń biri. Ol ıyqty ustap turady jáne shyntaqpen jáne topshy-buǵanalyq býynmen birge turaqtylyqty jáne ıyqty kúshpen qamtamasyz etedi. Buǵanalar sonymen qatar moıyn men ıyq aımaǵyndaǵy nervter men qan tamyrlaryn qorǵaıdy.
Buǵananyń synýyna ne sebep bolady?
Buǵananyń synýy, ádette, qoldy tirep qulaǵanda nemese buǵana ne, ıyqpen tikeleı baılanysta bolǵannan oryn alyp jatady.. Bul kóbinese fýtbol, kúres nemese hokkeı sııaqty sport túrlerimen aınalysýshylar arasynda jıi týyndap jatatyn jaǵdaı.
Buǵana - jıi synýǵa beıim súıekterdiń biri. Kóptegen jaǵdaılarda 13-pen 20 jas aralyǵyndaǵy jastar buǵanasyn syndyryp alady, jas balalar da oıynap júrip buǵanasyn syndyryp alýy múmkin.
Synǵan buǵananyń sımptomdary:
• Buǵana jaqpen qulap túsip nemese buǵana ne, ıyq aımaǵyn soǵyp alǵannan keıin dereý aýyrsyný.
• Aýyrsyný saldarynan zardap shekken qoldy kótere almaý.
• Zaqymdalǵan qoldy kóterýge tyrysqanda qysym seziledi.
Zaqymdalǵan ıyq árdaıym ornynan kete bermeıdi, biraq deformatsııa oryn alsa, bul tompaq bolyp kórinýi múmkin nemese topsha-buǵanalyq býynnyń dál úshtinde isik paıda bolady. Súıektiń tenini tesip ótý jaǵdaılary sırek oryn alady, biraq ol terini tompaıtyp ıterip alýy múmkin, ol jerge qalqa tárizdi isik jınalyp qalady.
Buǵananyń synýy ádette aýyr jaraqat bolyp eseptelmeıdi. Buǵananyń ynýy keıde ǵana ókpege nemese qabyrǵaǵa zaqym keltirýi múmkin, nemese qoldyń qozǵalýyna kedergi jasap qalýy yqtımal, al keıde qolyńyzdaǵy salqyndyq pen uıymalyq sezimderin týdyrýy múmkin nervterdi nemese qan tamyrlaryn qysyp qalýy da ǵajap emes.
Buǵananyń synǵanyn anyqtaý
Dáriger ádette suraqtardy qoıý jáne naýqasty qaraý arqyly buǵananyń synyǵyn anyqtaı alady. Dáriger mynalardy tekseredi:
• Zaqymdalǵan aımaqtan tompaıǵan jerler men isikterdi izdeıdi.
• Qan aǵymy - ımpýlsty eseptep, teriniń túsin tekserip jáne temperatýrany ólsheıdi.
• Nerv jáne qan tamyrlaryna zııan kelgen-kelmegenin anyqtaıdy.
• Iyq pen basqa býyndardy qozǵaltý múmkindigin qaraıdy.
• Iyq bulshyqetteriniń kúshi tekseredi.
Dáriger ádette synyqtyń ornyn jáne aýyrlyq dárejesin anyqtaý úshin rentgennen ótkizedi.
Emdeý ádisi
Kóptegen jaǵdaılarda synǵan buǵana ózdiginen emdeledi jáne sırek jaǵdaıda operatsııany talap etedi. Súıekti emdeý kezinde qol men ıyqtyń qozǵalmaýyn qamtamasyz etý úshin myqty baılammen baılap qoıady.. Eresek adam birneshe kúnnen, aptaǵa deıin myqty ustap turatyn kıim kııýi kerek; balaǵa 3-4 apta qajet bolýy múmkin. Sondaı-aq, ásirese balalar úshin, segizge uqsatyp aıqastyryp tańǵyshty baılaýǵa bolady. Keıde keıde ıyqty durys qalypta ustaý úshin tańǵyshty túzetý qajet bolýy múmkin.
Sodan keıin qarapaıym jattyǵýlardy bastaı berýge jáne aýyrsynýdy týyndatpasa jattyǵýlardy e birte-birte kúsheıte berýge de bolady. Dárigerden jattyǵýdy bastaý týraly surap alyńyz. Eger ol erte bastalsa, buǵananyń synyǵy durys emdelmeýi múmkin. Eger ıyqty ońaı jyljytý múmkin bolmasa jáne ıyq myqty bolmasa, belsendi adamdar sportpen jáne basqa da is-sharalarmen aınalysa almaıdy.
Aspırın, ıbýprofen nemese nafroksen sııaqty atsetamınofendi nemese sterıoıdty emes qabynýǵa qarsy preparattardy aýrýdy jeńildetý úshin qoldanýǵa bolady. Reı sındromyna baılanysty 20 jasqa tolmaǵan adamdarǵa aspırın berýge bolmaıdy.
Aýyr synyqtarda hırýrgııalyq aralasýlar usynylýy múmkin.
Tegter:
buǵananyń synýy
ıyq býyny
buǵana synyǵynyń sımptomdary
nervtiń zaqymdalýy
qoldyń terleýi
qoldyń uıýy
buǵana synýynyń emdelýi