Mazmuny
Qan uıýynyń buzylýy - bul aǵzadaǵy trombtardyń qalyptasý protsessiniń buzylýynan týyndaıtyn aýrýlar toby. Bul buzylystardyń saldarynan jaraqat alǵannan keıin aýyr jáne sozylmaly qan ketýler oryn alýy múmkin. Sondaı-aq, eshqandaı sebepiz qan ketý jaǵdaılary da oryn alýy múmkin.
Qan uıýynyń ózine tán byzylytary mynadarly qamtıdy:
• Trombotsıtter fýnktsııasynyń ózindik buzylystary;
• Týa bitken trobotsıtter qyzmetiniń buzylysy;
• S nemese S beloktarynyń týa bitken jetispeýshiligi
• Tamyr ishinde taralǵan qan uıýy (DIC)
• Faktor II tapshylyǵy
• Faktor V tapshylyǵy
• Faktor VII tapshylyǵy
• faktor X tapshylyǵy
• Faktor XII tapshylyǵy
• Glantsman aýrýy
• Gemofılııa A
• Gemofılııa B
• Gemofılııa S (faktor XI tapshylyǵy)
• Idıopatııalyq trombotsıtopendik pýrpýra (ITP)
• fon Vıllebrand aýrýy (I, II jáne III tıpteri)
Ádette qannyń uıý júıesi trombotsıtter dep atalatyn qan quramdastaryn jáne shamamen 20 túrli plazmalyq aqýyzdy qamtıdy. Olar qannyń uıyma faktorlary retinde belgili. Bul faktorlar qan ketýdi toqtatýǵa kómektesetin fıbrın dep atalatyn zat qurýǵa arnalǵan basqa hımııalyq zattarmen ózara árekettesedi.
Alalmysh faktordyń qan quramyndaǵy mólsheri tómen bolsa, nemese múldem bolmasa aıtarlyqtaı másle týyndaıdy. Qan ketý jeńil ótýi de múmkin jáne toqtamaı, aýyrly týǵyzýy da múmkin.
Keıbir qannyń uıý buzylystary adamnyń týmysynan bolady jáne tuqym qýalaıdy. Basqalary mynadaı sebepterge baılanysty damıdy:
• Vıtamın K tapshylyǵy nemese baýyrdyń salmaqty aýrýlary sııaqty aýrýlar;
• Qan uıyǵyshyn báseńdetetin (antıkoagýlıanttar) dárilermen emdelý nemese antıbıotıkterdi uzaq ýaqyt qoldaný.
Qan uıýynyń buzylystary sondaı-aq, qan uıytýǵa qatysatyn (trombotsıtter) qan jasýshalarynyń buzylýynan, nemese soǵan baılanysty qan jasýshalarynyń azaıýynan týyndaýy múmkin. Bul buzylýlar týa bitken nemese júre týyndaǵan bolýy múmkin. Keıbir preparattardyń janama áserlerine baılanysty kóbinese qan uıýynyń buzylýlarynyń formalary damıdy.
Aýrýdyń sımptomdary mynadaı bolyp keledi:
• Býyn qýystarynda nemese bulshyqetterden qan ketedi
• Teri tez kógerip qala beredi
• Aýyr qan ketý
• Aýyr etekkirlik qan ketý
• Murynnan kóp mólsherde qan ketý oryn alady.
• Hırýrgııalyq protsedýralar kezinde shamadan tys qan ketý oryn alady
• Týylǵannan keıin kindiginen qan ketedi
Sımptomdar qan uıýdyń naqty qandaı buzylytary ekenine baılanysty jáne olardyń aýyrlyǵyna qatyty bolyp keledi.
Tekerý ádisteri mynalardy qamtıdy:
• Jalpy qan taldamasy (OAK)
• Qan ketýdiń belgili bir ýaqytyn anyqtaý
• Ishinara tromboplastındik ýaqyty (PTT)
• Agregatsııalyq trombotsıtterdi testileý
• Protrombınalyq ýaqyt (PV)
Emdeý taktıkasy aýrýdyń túrine baılanysty. Emdeý ádisterine mynalar jatady:
• Uıyma faktorlarynyń tolyǵýy;
• Jańa muzdatylǵan plazma quıý;
• Trombotsıtarly massany quıý
• Basqa da emdeý ádisteri
Boljamy aýrýdyń túrine baılanysty jobalanady. Kóptegen bastapqy qan uıýynyń buzylýyn baqylaýǵa bolady. Qan uıýynyń buzylýy basqa aýrýǵa jalǵasyp bara jatsa, mysaly, DVS sındrom sekildi, onda boljamy, aýrýǵa terapııanyń áseri qanshalyqty bolatynyna baılanysty jobalanady.
Asqynýlarǵa mynalar jatady:
• Mıǵa qan quıylý
• Aýyr qan ketý (asqazan-ishek nemese jaraqattaný nátıjesinde damyǵan)
Basqa asqynýlardyń damýy qan uıýy buzylýlarynyń túrine baılanysty bolady.
Eger sizde ádetten tys nemese aýyr qan ketýler oryn alsa dárigerge habarlasyńyz.
Aldyn alý
Tek buzylystyń túrine baılanysty aldyn alý úshin shara qoldanýǵa bolady.