Mazmuny
Gıpotıreoz - bul qalqansha beziniń gormondarynyń jetkiliksiz óndirilýinen týyndaıtyn aýrý. Bul jaǵdaıdy ylǵı da qalqansha beziniń gıpofýnktsııasy dep ataıdy.
Gıpotıreoz - bul aǵzanyń barlyq fýnktsııalaryna áser etýi múmkin qalqansha beziniń belsendiliginiń tómendeýimen sıpattalatyn jaǵdaı. Gıpotıreoz kezinde metabolızmniń deńgeıi tómendeıdi, bul aqyl-oı men fızıkalyq fýnktsııalardyń baıaýlaýyna ákeledi. Gıpotıreozdyń eń aýyr túri - mıksema, oǵan shuǵyl medıtsınalyq kómek qajet.
Qalqansha bezi endokrındik júıeniń mańyzdy múshesi bolyp tabylady. Ol moıynnyń aldyńǵy betinde, buǵanamen qılysqan jeriniń sál joǵary jaǵynda ornalasqan. Qalqansha bezi organızmniń árbir jasýshasyndaǵy energııany paıdalaný úderisin baqylaıtyn gormondar shyǵarady. Bul protsess metabolızm dep atalady.
Gıpotıreoz kóbinese áıelderde jáne 50 jastan asqan adamdarda kezdesedi.
Gıpotıreozdyń eń kóp taralǵan sebebi - tıreoıd (qalqansha beziniń qabynýy). Tıreoıd kezinde isiný men qabyný qalqansha beziniń jasýshalaryn zaqymdaıdy.
Aýrýdyń bolýy múmkin sebepteri:
- Qalqansha beziniń aýtoımmýndy zaqymdanýy;
- Vırýstyq ınfektsııalar (tumaý) nemese basqa respıratorlyq ınfektsııalar;
- Júktilik (bosanǵannan keıingi tıreoıdıt).
Gıpotıreozdyń basqa da sebepteri:
- Lıtıı jáne amıodaron tárizdi keıbir dári-dármekter;
- Týa bitken aýytqýlar;
- Moıynnyń nemese mıdyń túrli isikteri úshin ótkizilgen radıatsııalyq terapııa;
- Qalqansha beziniń gıperfýnktsııasynyń emdeýinde radıoaktıvti ıodty qoldaný;
- Qalqansha beziniń bir bóligin nemese barlyǵyn hırýrgııalyq jolmen joıý;
- Shehan sındromy - áıelderdiń júktilik kezinde nemese bosaný kezinde massıvti qan; ketý túrinde paıda bolatyn, gıpofızdiń buzylýyna ákelýi múmkin jaǵdaı;
- Gıpofızdik isikter nemese gıpofız operatsııasy.
Erte belgileri:
- Qatqan nájis nemese ish qatý;
- Tómen temperatýraǵa sezimtaldyqtyń arttyrýy;
- Sharshaý nemese muzdaý sezimi;
- Aýyr jáne turaqty emes etekkirler;
- Býyn nemese bulshyqetiń aýyrýy;
- Surlanǵan nemese qurǵaq teri;
- Jaǵymsyzdyq nemese depressııa;
- Tyrnaq pen shashtyń jińishkerýi jáne synýy;
- Álsizdik;
- Salmaqtyń artýy.
Emdelmegen kezde damıtyn keıingi belgileri:
- Dám men ıis sezimin azaıýy;
- Daýystyń qarlyǵýy;
- Bet, qol jáne aıaqtyń isinýi;
- Jyldam sóıleı almaı qalý;
- Teriniń qalyńdaýy;
- Qastardyń sıreýi.
Zertteý kezinde dáriger qalqansha beziniń kóleminiń ulǵaıǵanyn anyqtaıdy. Bez qalypty kólemde nemese qalyptydan sál az bolýy múmkin.
Tekserý barysynda mynadaı jaıttar anyqtalýy múmkin:
- Tyrnaqtardyń náziktenýi;
- Bettiń oǵash keskinge enýi;
- Surlanǵan qurǵaq teri sıpalap qaraǵanda sýyq sezilýi múmkin.
- Qol men aıaqtyń isinýi;
- Shashtar juqaryp, synǵysh bolyp qalady.
TTG jáne T4 qalqansha beziniń gormonynyń deńgeıin anyqtaý úshin qan taldamasyn alý qajet.
Sondaı-aq, mynalardy anyqtaýǵa bolady:
- Qandaǵy holesterın deńgeıin
- Jalpy qan taldamasy (KLA)
- Baýyr fermentteri
- Prolaktın
- Natrıı
Emdeý ornyn toltyratyn qalqansha beziniń gormonynyń bolmaýyna baılanysty júrgiziledi.
Levotıroksın dárisi jıi taǵaıyndalady:
- Sizge aýrýdyń sımptomdaryn jeńildetetin jáne qan gormonynyń mólsherin qalypty deńgeıge deıin jetkizetin tómen dozalar taǵaıyndalady.
- Eger sizdiń júrek aýrýyńyz bolsa nemese sizdiń egde jastaǵy adam bolsańyz, dáriger óte az mólsherde emdeý kýrsyn bastaýy múmkin.
- Qalqansha beziniń belsendiligi tómen adamdardyń kópshiligi osy dári-dármekterdi ómir boıy alý kerek.
Emdeýdiń bastapqy kezeńinde dáriger 2-3 aı saıyn gormondardyń deńgeıin anyqtaı alady. Keıin damyǵan gormondar deńgeıin kem degende jylyna bir ret baqylaý kerek.
Qalqansha beziniń gormondaryn alyp júrseńiz, kelesi erejelerdi bilińiz:
- Ózińizdi jaqsy sezinseńiz de, dári-dármekterdi óz ýaqytynan buryn toqtatpańyz. Ony dərigerdiń taǵaıyndaǵan əreketine qaraı jalǵastyryńyz.
- Eger siz dári markasyn ózgertseńiz, dárigerge habarlańyz. Qalqansha beziniń gormonynyń deńgeıin anyqtaý qajet bolýy múmkin.
- Siz jep alǵan taǵam sizdiń deneńizdiń preparattyń sińýine áser etýi múmkin. Kóptegen soıa ónimderin jep nemese joǵary talshyqty dıetada bolsańyz, dárigerińizben tekserińiz.
- Qalqansha beziniń dárilerin ash qarynda ishkende jaqsy áser beredi jáne kez-kelgen basqa dári-dármekterge deıin 1 saǵat buryn qoldanǵan durys . Eger siz dári-dármekti uıqyǵa jatar aldynda qabyldaǵyńyz kelse, dárigerińizben keńesińiz. Zertteýler kórsetkendeı, dári-dármekti uıyqtaý kezinde qabyldaý deneńizdi kúndizgi ýaqytta qabyldaǵanmen salystyrǵanda dári-dármekterdi jaqsy qabyldaýǵa múmkindik beredi.
- Qalqansha beziniń gormondaryna arnalǵan dárilerdi qabyldaǵannan keıin keminde 4 saǵat ótken soń myna dárilerdi qoldansańyz bolady: dıetalyq talshyqtar, kaltsıı, temir, mýltıvıtamınder, alıýmınıı gıdroksıdi antatsıdter, holesterıpol nemese ót qyshqyldarymen baılanystyratyn preparattar.
Qalqansha beziniń gormonyn almastyratyn terapııa kezinde kelesi sımptomdarǵa kezigetin bolsańyz, dárigerge aıtyńyz: dozanyń tym joǵary ekenin kórsetińiz:
- Júrek soǵysy;
- Salmaqtyń tez túsýi;
- Mazasyzdyq nemese titirkený;
- Terleý.
Kóptegen jaǵdaılarda, tıisti emdeý kezinde, tıreoıdtyq gormondarynyń deńgeıi qalpyna keledi. Sizge ómir boıy qalqansha beziniń gormonyn almastyratyn terapııa qajet bolýy múmkin.
Mıksedematozdy koma - gıpotıreozdyń eń aýyr túri, óte sırek kezdesedi. Qalqansha beziniń gormonynyń deńgeıi óte tómen deńgeıge deıin tómendegen kezde damıdy. Tynyssyz gıpotıreozǵa ushyraǵan adamdarda ınfektsııa, keıbir aýrýlar, sýyqqa nemese keıbir dári-dármekterge baılanysty bolýy múmkin.
Mıksedematozdy koma shuǵyl medıtsınalyq kómek kórsetýdi qajet etedi jáne aýrýhanada emdelý kerek. Keıbir naýqastar ottegin, tynys alý qyzmetin (jeldetý), ishilik suıyqtyqtardy jáne qarqyndy terapııany qajet etýi múmkin.
Mıksematozdy komanyń sımptomdary mynalardy qamtıdy:
- Dene temperatýrasynyń tómendeýi;
- Tynys alýdaǵy jetkiliksizdik;
- Arterııalyq qysymnyń tómendeýi;
- Qan quramynda qant deńgeıiniń tómendeýi;
- Yntalandyrýǵa áser bermeý;
- Orynsyz nemese ádetten tys kóńil-kúı;
Gıpoterıozy emdelmegen adamdarda mynadaı qaýip bolady:
- Juqpalar, bedeýlik, júktilik, týa bitken kemistigi bar balanyń týylýy
- Júrek-qantamyr aýrýlary tómen tyǵyzdyǵy joǵary lıpoproteın («jaman» holesterındi)
- Júrek jetkiliksizdigi
Eger sizde gıpotıreoz (nemese mıksedemııa) belgileri bolsa, dárigerge qaralyńyz.
Eger gıpotıreozǵa qarsy emdelip jatsańyz, kelesi jaǵdaılarda dárigermen keńesińiz:
- Sizde keýde aýyrýy nemese júrek soǵýy jıilep ketse;
- Sizde ınfektsııa bolsa;
- Sizdiń sımptomdaryńyz nasharlaı tússe;
- Sizde jańa sımptomdar paıda bolsa.
Derekkóz: AQSh-tyń Ulttyq densaýlyq saqtaý ınstıtýtynyń derekqorynan alyndy: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000353.htm
Ishtiń qatýy (erlerde / áıelderde)
Artyq salmaq (erlerde / áıelderde)
Sharshaý jáne del-saldyq (erlerde / áıelderde)
Daýystyń qarlyǵýy jáne daýys shyqpaı qalý / nemese daýys joǵalýy (erlerde / áıelderde)
Shash pen bas terisiniń teri problemalary (erlerde / áıelderde)
Tegter:
gıpotıreoıdızm
sharshaý
júrek soǵysy
terleý
mıksedema
atrofııa
metabolızm
qalqansha bezi