Mazmuny
Ýveıt –kóz uıasynyń tamyrly qabyqshasynyń (kózdiń ortańǵy qabatynyń) titirkenýimen jáne isinýimen sıpattalatyn aýrý. Kóz uıasynyń tamyrly qabyqshasy torqabyqtyń qanmen qamtamasyz etilýiniń negizgi bóligin qamtamasyz etedi.
Ýveıt revmatoıdtyq artrıt nemese ankılozdyq spondılıt, ınfektsııalar sekildi aýtoımmýndyq aýrýlarda, nemese ýyttardyń áreket etýinde paıda bolýy múmkin. Degenmen, kóp jaǵdaıda aýrýdyń damý sebebi belgisiz.
Aýrýdyń keń taralǵan túri – aldyńǵy ýveıt, bul kezde kózdiń aldyńǵy bóliginde qabyný paıda bolady. Ony ırıdotsıklıt ataıdy, ádette, tek dıafragma – kózdiń nurly qabyǵy zaqymdanady. Qabyný aýtoımmýndyq aýrýlarmen baılanysty bolýy múmkin, biraq, kóbinese, saý adamdarda da bolady. Buzylys tek bir kózdi zaqymdaýy múmkin. Ol kóbinese, jastar men orta jastaǵy adamdardyń arasynda keń taralǵan.
Artqy ýveıt kóz uıasynyń tamyrly qabyqshasynyń artqy bóligin zaqymdaıdy. Bul bólikke kózdiń ortańǵy qabatyndaǵy tamyrly qabyqsha, qantamyrlar qabaty jáne dáneker tinder kiredi. Bul túri horıoıdıt atalady. Eger tek torqabyq zaqymdansa, úrdis horıoretınıt atalady. Bul aýrý júıeli ınfektsııalary nemese aýtoımmýndyq aýrýlary bar adamdarda damıdy.
Ýveıttiń basqa túri – ortańǵy ýveıt. Bul kezde qabyný kózdiń nurly qabyǵy men tamyrly qabyǵy arasyndaǵy bólimde paıda bolady. Ortańǵy ýveıt ádette, jas er adamdarda kezdesedi, jáne Kron aýrýmen nemese shashyrańqy sklerozben baılanysty bolýy múmkin.
Ýveıt kelesi aýrýlarmen qosarlanýy múmkin:
- JITS (SPID)
- Ankılozdyq spondılıt
- Behchet sındromy
- Tsıtomegalovırýstyq retınıt
- Qursaý temiretki
- Gıstoplazmoz
- Jaraqat
- Kavasakı aýrýy
- Psorıaz
- Reaktıvtik artrıt
- Revmatoıdtyq artrıt
- Sarkoıdoz
- Sıfılıs
- Toksoplazmoz
- Týberkýlez
- Telimdi emes oıyq jaraly kolıt
Ýveıt bir nemese eki kózdi de zaqymdaýy múmkin. Sımptomdary tez damıdy jáne oǵan kiretinder:
- Kórýdiń buldyraýy
- Kóz aldynda qara daqtar júrýi
- Kózdegi aýyrsyný
- Kózdiń qyzarýy
- Jaryqqa sezimtaldyq
Aýrýdyń tarıhynyń jáne kózdiń tolyq tekserilýi ótkizilýi shart. Zerthanalyq tekserýler ınfektsııany nemese aýtoımmýndyq aýrýdy eskerý úshin qajet.
Ortańǵy ýveıti bar 25-ten asqan adamdarǵa shashyrańqy sklerozdy eskerý úshin mıdyń jáne omyrtqa baǵanynyń magnıttik-rezonanstyq tomografııasy ótkizilýi tıis.
Kórý aýmaǵyn anyqtaý úshin ortalyq jáne shetkeri kórýdi tekserý júrgiziledi. Kórý aýmaǵynyń ózgerisi glaýkoma nemese retınıt sekildi aýrýlardyń bolýyn nusqaıdy.
Irıdotsıklıt ádette, jeńil ótedi. Emdeýge kiredi:
- Qara (qońyr) kózáınek kııý
- Aýyrsynýdy azaıtý úshin qarashyqty keńeıtetin kóz tamshylary
- Steroıdty kóz tamshylary.
Ortańǵy ýveıt ádette, kóz tamshylarymen emdeledi. Basqa da dáriler, onyń ishinde, ishetin, ımmýndyq júıeni basý úshin taǵaıyndalady.
Artqy ýveıtti emdeý aýrýdy týyndatqan aýrýǵa baılanysty, biraq, árdaıym oǵan ishiletin steroıdtar kiredi. Keıde aýtoımmýndyq aýrýdyń mamandarynyń, sıfılıs (merez), týberkýlez, JITS (SPID), sarkoıdozılı, Behchet aýrýy sekildi ınfektsııany emdeıtin mamandardyń qosymsha keńesteri qajet.
Eger ýveıt júıelik juqpadan bolsa, emdeýge antıbıotıkter jáne kortıkosteroıdtar atalatyn qabynýǵa qarsy dárilik preparattar kiredi. Aýtoımmýndyq aýrýlardy emdeý týraly aqparatty da qarańyz.
Durys emdelse, aldyńǵy ýveıt birneshe kún nemese apta ishinde ótedi. Degenmen, jıi qaıtalanýy múmkin.
Artqy ýveıtke baılanysty qabyný birneshe aıdan jylǵa deıin sozylyp, durys emdelgenniń ózinde kórýdi joǵaltýǵa aparýy múmkin.
- Katarakta
- Torqabyqtyń astyna suıyqtyqtyń kirýi
- Glaýkoma
- Torqabyqtyń ajyraýy
- Kórýdi joǵaltý.
Ýveıttiń sımptomdary bolsa dárigermen keńesý qajet. Kózdiń aýyrsynýy nemese kórýdiń nasharlaýy - dárigerge shuǵyl kórinýdi talap etetin sımtomdar.
Negizgi aýrýdy emdeý júıelik juqpa, aýtoımmýndyq aýrýlary bar adamdarda ýveıttiń paıda bolýynyń aldyn alýǵa kómektesedi.
Irıdotsıklıt; ortańǵy ýveıt; Horıoıdıt; Horıoretınıt; aldyńǵy ýveıt; artqy ýveıt.